اولين شهربزرگ تمدن اورارتويي کشف شد

درپي نخستين فصل کاوش تپه آناقيزلي واقع در روستاي چورس چايپاره با همکاري هيئت هاي ايراني و اتريشي، اولين شهر بزرگ تمدن اورارتويي کشف شد.

گروه تاريخي: درپي نخستين فصل کاوش تپه آناقيزلي واقع در روستاي چورس چايپاره با همکاري هيئت هاي ايراني و اتريشي، اولين شهر بزرگ تمدن اورارتويي کشف شد. نخستين فصل از کاوش هاي باستان شناسي در اين تپه از 13 تا 25 مهرماه انجام شد که طي آن باستانشناسان دانشگاه اينسبورگ اتريش و باستانشناسان ايراني حضور داشتند. بعد از انقلاب اسلامي اين اولين سفر هيئت باستان شناسي خارجي به استان و اولين حضور هيئت باستان شناسي اتريشي در کشور بود که قرار است در چهار فصل کاوش هاي باستاني خود را در روستاي تاريخي چورس انجام دهند. تپه باستاني آنا قيزلي چايپاره در 600 متري روستاي تاريخي و گردشگري چورس در زميني به ابعاد 400 در 200 متر سال 1381 در رديف آثار ملي به ثبت رسيد. روستاي تاريخي چورس در هشت کيلومتري مرکز شهرستان چايپاره واقع است، در سطح محوطه تپه باستاني آنا قيزلي، بقاياي فرهنگي و تاريخي فراواني از پنج هزار سال قبل وجود دارد. بر اساس اعلام باستان شناسان در اين محوطه آثاري از سفال، ابزار سنگي و قطعات آجر ديده مي شود که نشانگر تسلسل فرهنگي و دوام سکونت جوامع انساني در محل است  علاوه بر اين در بخشهايي از سطح محوطه آثاري از قبرستان ارامنه ديده مي شود که مي تواند يادگاري از دوره اي که ارامنه در منطقه زندگي مي کردند باشد. از آثار ديگر اورارتوها در منطقه مي توان به قلعه بزرگ و قلعه ملاجنيد اشاره کرد که اين دو محوطه در شرق روستاي چورس قرار گرفته اند، قلعه ملاجنيد و قلعه بزرگ بعد از دوره اورارتوها، در دوران اسلامي نيز مورد سکونت واقع شده است. مسئول هيئت ايراني کاوشهاي تپه آناقيزلي در خصوص جزييات و دستاوردهاي نخستين فصل کاوش هاي باستاني در اين محوطه گفت: امسال اين کاوش ها براي نخستين بار با همکاري هيئت باستان شناسي اتريشي انجام شد و طي آن در نخستين فصل شهر بزرگ تمدن اورارتويي در آن کشف و شناسايي شد. شيرزاد ادامه داد: اورارتو نام تمدني است که در غرب آذربايجان امروز  شرق آناتولي و شمال کردستان کنوني و اطراف درياچه وان و ارتفاعات ارمنستان وجود داشت و ساکنان آن جزو بخشي از نياکان گرجي‌ها و ارمني‌ها کنوني بوده‌اند و از حدود 1500 سال پيش از ميلاد مسيح، تا ششصد پيش از ميلاد بر منطقه حکمراني داشتند. وي با بيان اينکه هم اکنون اين تمدن يکي از مهمترين تمدن هاي منطقه شمالغرب کشور به خصوص آذربايجان غربي به شمار مي رود عنوان کرد: در اين راستا سومين محوطه اورارتويي دنيا در قلعه بسطام قرار دارد. شيرزاد با اعلام اينکه در اولين گام از کاوش ها قرار بر اين بود که محوطه تپه آناقيزلي مورد کاوش قرار گيرد تا مشخص شود اين محوطه اهميتي به لحاظ کاوش باستاني دارد يا نه افزود: در اولين کاوش اين شهر بزرگ کشف و نشان داد اين محوطه از اهميت تاريخي بالايي برخوردار است.
*کشف آثار باستاني 8000 ساله در روستاي تاريخي چورس
شيرزاد اضافه کرد: با آغاز نخستين فصل کاوش تپه آناقيزلي واقع در روستاي چورس چايپاره آثار باستاني هشت هزار ساله شامل ابزارهاي سنگي از جمله تراشه سنگ و تيغه هاي سنگي از نوع گرانيت، چخماق و اکسيدين به دست آمد. وي با اشاره به اينکه سفال هاي قرمز و براق و سفالهايي منقوش متعلق به دوره اورارتويي در محوطه تپه آناقيزلي کشف شده که بيانگر وجود شهري در اين دوره و روستايي در دوره نوسنگي است اضافه کرد: مهمترين هدف در اين فصل اجراي مطالعه هاي ژئومغناطيسي بود تا بتوان ظرفيت منطقه را براي مطالعات و کاوشهاي باستانشناسي تخمين زد. مسئول هيئت ايراني کاوشهاي تپه آناقيزلي اافزود: کاوش در محوطه اي به وسعت هشت در هشت متر انجام و در لايه اول باستانشناسي ديوارهاي سنگي به قطر 170 سانتيمتر مربوط به دوره اورارتويي مشاهده شد اما به علت پايان فصل کاوش اين اقدام ناتمام ماند لذا لايه هاي دوم و سوم ارديبهشت سال 96 کاوش خواهد شد. شيرزاد با تاکيد بر اينکه اين بررسي نشان داد که در تپه آناقيزلي و روستاي چورس ظرفيت کاوشهاي باستان شناسي براي 10 سال آينده موجود است گفت: همچنين امسال کاوش هاي باستان شناسي در قلعه تاريخي بسطام يکي از محوطه ها مهم اورارتويي است انجام خواهد شد. مديرکل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري آذربايجان غربي نيز در اين خصوص گفت: امسال کاوش هاي باستاني در پنج محوطه تاريخي از جمله چورس، بسطام انجام مي شود. جليل جباري با بيان اينکه نتايج و اطلاعات اوليه در خصوص اين کاوش ها بهارسال آينده اطلاع رساني مي شود گفت: آذربايجان غربي يکي از مناطق مهم و تاريخي کشور به شمار مي رود که تمدن اورارتويي يکي از مهترين تمدن هاي اين منطقه محسوب مي شود. وي با اشاره به عمليات کاوش تپه باستاني روستاي چورس، بر اهميت حفاظت فيزيکي محوطه تپه و تعيين حريم  آن تاکيد کرد و گفت: شهرستان چايپاره يکي از شهرستان هاي شمال آذربايجان غربي است که به دليل قرار گرفتن در ميان شهرستان هاي چالدران، ماکو، شوط  پلدشت و خوي از اهميت جغرافيايي ممتازي برخوردار است. در سطح شهرستان چايپاره روستاهاي متعددي وجود دارند که اکثر آنها در سطح دشت قره ضيالدين و تعدادي نيز در ميان سلسله کوههاي اطراف آن پراکنده شده اند، يکي از اين روستاها که در جنوب شهر قره ضياالدين واقع شده، روستاي چورس است. اين روستا به دليل داشتن جاذبه هاي تاريخي و طبيعي و داشتن جمعيت زياد در طي دوره هاي مختلف تاريخي، مورد توجه بوده و نام آن در کتب تاريخي و سفرنامه ها آمده است. روستاي چورس به عنوان يکي از روستاهاي هدف گردشگري استان در فاصله 8 کيلومتري جنوب شهر قره ضياالدين، مرکز شهرستان چايپاره در دامنه کوه موسوم به کوه کمر واقع شده است، در دامنه کوه، کوه کمر به سبب فراواني آب علاوه بر روستاي چورس، روستاهاي ديگري نيز شکل گرفتند که اکثر آنها از سابقه تاريخي نيز برخوردار هستند. يکي از قديم ترين منابعي که در آن از روستاي چورس نام برده شده، کتاب نزهه القلوب حمدالله مستوفي است که در نيمه اول قرن هشتم ه. ق نوشته شده است. مستوفي در اين کتاب ضمن اشاره به خوي و برشمردن ويژگي هاي آن از چورس نيز نام مي برد. روستاي چورس در دوره قاجاريه در زماني که ميان مردم خوي و سردار ماکو جنگ در گرفته بود، ميزبان گروهي بود که از طرف انجمن ايالتي تبريز براي آشتي دادن سردار ماکو با مردم خوي به مدت يک ماه به چورس آمده بودند. علاوه بر اين، شهر چورس در دوره جنگ هاي ايران و روس، ميزبان سپاه عباس ميرزا نائب السلطنه شاه قاجار بود که در بحبوهه جنگ هاي ايران و روس مدتي را به همراه سپاه خود در اطراف چورس اردو زده بود. محلي را که سپاه قاجار در آن اردو زده بود را امروزه به نام اردو تپه سي مي شناسند. بررسي ها و مطالعات باستان شناسي نشان مي دهد که روستاي چورس از حدود 5 هزار سال قبل(دوره مفرغ قديم) داراي سابقه سکونت گروه هاي انساني بوده است. (احتمال مي رود با انجام کاوش هاي باستان شناسي در تپه هاي تاريخي چورس بتوان به تاريخ قديم تري نيز دست پيدا کرد).  تپه باستاني موسوم به آناقيزلي در فاصله 600 متري شمال روستاي چورس بر روي يک برجستگي صخره اي قرار گرفته و به دليل داشتن ارتفاع بلند از فاصله دور قابل مشاهده است. در سطح اين محوطه، آثاري از دوره مفرغ قديم و سفال هاي دوره اورارتوها ديده مي شود. به نظر مي رسد، استقرار جوامع انساني در اين محوطه بعد از دوره مفرغ قديم در دوره اورارتوها نيز تداوم يافته است. در سطح محوطه، بقاياي فرهنگي فراواني از جمله سفال، ابزار سنگي و قطعات آجر ديده مي شود که نشانگر تسلسل فرهنگي و دوام سکونت جوامع انساني در محل است. علاوه بر اين، در بخش هايي از سطح محوطه آثاري از قبرستان ارامنه ديده مي شود که مي تواند يادگاري از دوره اي که ارامنه در منطقه زندگي مي کردند، باشد. از آثار ديگر اورارتوها در منطقه مي توان به قلعه بزرگ و قلعه ملاجنيد اشاره کرد که اين دو محوطه در شرق روستاي چورس قرار گرفتند. قلعه ملاجنيد و قلعه بزرگ بعد از دوره اورارتوها، در دوران اسلامي نيز مورد سکونت واقع شده است. امروزه در محل قلعه ملاجنيد آثار يک برج سنگي و در قلعه بزرگ، بخش هايي از ديوار دفاعي خشتي باقي مانده است. روستاي چورس در کنار جاذبه هاي تاريخي و باستاني، به دليل داشتن منابع آب فراوان و شرايط زيست محيطي مساعد، همه ساله در فصول بهار و تابستان پذيراي خيل عظيمي از مردمي است که براي گذراندن اوقات فراغت و استرحت به اين روستا و نواحي اطراف آن مي آيند. وجود چشمه هاي متعدد آب در داخل روستا و نواحي پيراموني آن يکي از جاذبه هاي طبيعي چورس محسوب مي شود. چشمه معروف شيخ بلاغي شهرت بالايي در سطح منطقه دارد. به گزارش عصر آذربايجان به نقل از مهر، علاوه بر اين، در اطراف روستا، درختان و باغات مختلفي وجود دارند که بر زيبايي روستاي چورس و طراوت آن مي افزايند. در غرب روستا، دره موسوم به احسان خان دره سي منظره بسيار زيبايي را ايجاد کرده است.

منبع :