بي‌خانماني محصولات آذربايجان غربي پس از توليد

گروه گزارش:صنايع تبديلي هميشه و همه جا به عنوان يکي از ارکان رشد اقتصادي يک منطقه به شمار مي رود. در کنار توليد و معادن کثير، صنعت و بازار هدف، نقش تکميلي را در چرخه ي  اقتصادي  بر عهده دارند.
اما در آذربايجان غربي عليرغم وجود ظرفيت ها و امکانات، اين چرخه کامل نيست. با وجود توليدات خوبي چون سيب، انگور، گيلاس و گوجه فرنگي، شکوفايي اقتصادي آذربايجان غربي در گرو صنايع تبديلي است. قيمت بالاي مواد اوليه توليد شده و محصولات کشاورزي، نبود سرمايه در گردش، نبود تنوع در فرآوري محصولات و فرسودگي ماشين آلات برخي واحدهاي صنايع تبديلي، صنايع بسته بندي، حتي نبود سرمايه گذار، از جمله مشکلاتي است که صنايع تبديلي آذربايجان غربي با آن ها روبرو هستند.
*موقعيت ويژه آذربايجان در بحث کشاورزي
آذربايجان غربي در توليد برخي محصولات کشاورزي داراي مزيت نسبي در سطح کشور بوده و در توليد انگور، گيلاس و سيب درختي داراي رتبه اول است. از سوي ديگر، مزيت‌هاي سرمايه گذاري در بخش کشاورزي و صنايع تبديلي استان بسيار بالاست. منابع طبيعي، اقليم مستعد و خاک نسبتاً حاصل خيز کشاورزي، موقعيت ويژه ژئواکونوميک و قرار گرفتن در مسير جاده ابريشم و محل اتصال خاورميانه آسيا و اروپا از ويژگي‌هاي آذربايجان غربي است.اين در حالي است که، کارشناسان اقتصادي معتقدند صنايع تبديلي ضمن ايجاد ارتباطات سودمند و سودآور بين دو بخش صنعت و کشاورزي مي تواند در کاهش بيکاري هاي دائمي و فصلي حتي در مناطق روستايي نقش موثري داشته باشد.امروزه با انتقال تکنولوژي ها و مدرنيسم به روستاها، عدم اشتغال و سرپناه مستقل، يکي از عوامل افزايش سن ازدواج در روستاها تلقي شده و موجب سرايت دير ازدواجي  به عمق  زندگي هاي سنتي استان شده است. حال آنکه جوان روستايي با کار در کنار پدر و در زمينهاي مشترک تا اين سن در کنار خانواده امرار معاش نموده است. قيمت هاي پايين خريد از کشاور هيچ گونه مشوقي در ذهن او نمي گذارد و متاسفانه به بيکاري، مهاجرت به شهر، دير ازدواجي  و .... مي انجامد.
آقاي علي ابراهيمي مي گويد: استفاده از کارگر بيشتر موجب شده است علاوه بر اينکه قيمت محصولات توليد شده در مقايسه با محصولات رقباي خارجي آنها زياد باشد، بهره وري هم در اين واحدها کاهش يابد که در نهايت تاثير منفي بر صادرات گذاشته است. کارشناس صنايع غذايي اروميه مي افزايد: قيمت فروش و هزينه حاصل از خريد محصول تا تبديل هم از مشکلات فراروي صنايع تبديلي استان است.معاون وزير جهاد و کشاورزي در جلسه مشترک خود با اعضاي شرکت تعاوني باغداران در اروميه در سال 93 به رتبه اول اروميه در توليد سيب اشاره کرد و گفت: آذربايجان غربي بعد از برداشت سيب در اوايل پاييز سال 1393 ، با توليد بيش از 930 هزار تن سيب درختي، مقام نخست کشوري را به خود اختصاص داده است. وي هم چنين اشاره کرد که: امسال هم، مشابه سالهاي گذشته ، بيش از 600 تن سيب در سردخانه ها و سيلوهاي آذربايجان غربي،  ذخيره سازي شده است.البته بايد به اين آمار کوه هاي حاصل از سيب هاي انباشته در کنار جاده ها  که روزها بدون مشتري باقي مي مانند را اضافه کرد.  همواره دلالان بازار ميوه، در کوه هاي انباشته سيب مشغول به جولان و سودجويي غير منصفانه هستند. اغلب مواقع پس از فاسد شدن آنها و يا آلوده شدنشان به برخي کارخانه ها براي مصارف مختلف مي روند.سوال اصلي اينجاست که آيا براي بازاريابي و بازار رساني به موقع و فراهم کردن زمينه صادرات اين محصول درقطب توليد سيب کشور تدبيري انديشيده شده است؟ آيا در اين خريد و فروش ميوه شب عيد کشاورز نيز منتفع است؟ آيا کنترل قيمت هاي شب عيد، پيش بيني شده است؟ آيا زمينه هاي سهولت صادرات اين محصول بي نظير فراهم شده است؟ آيا قيمت ارائه محصولات به بازار با  قيمت خريداري شده  از کشاورزان  و  باغداران همخواني  دارد؟
به گزارش سايت اطلاع رساني اتاق بازرگاني اروميه، پورسلطاني مي گويد: ضروري است کارگروهي متشکل از فعالين بخش خصوصي و جهاد کشاورزي تشکيل شود تا با بررسي کارشناسانه مشخص شود چه مقدار از سهم و تسهيلات صندوق، به اين بخش اختصاص يافته است و عملکرد دستگاه ها و بخش هاي مختلف استاني در اين زمينه چگونه بوده است. رئيس کميسيون کشاورزي اتاق اروميه در ادامه خاطر نشان کرد: بايد برنامه ريزي هاي مورد نظر در جهت بهره مندي حداکثري از تسهيلات و منابع صندوق توسعه ملي در بخش کشاورزي استان به عمل آيد.
صنايع تبديلي و تکميلي به دليل اهميتي که در توسعه پايدار بخش كشاورزي و ايجاد اشتغال، كاهش ضايعات، افزايش ارزش افزوده و افزايش صادرات غيرنفتي دارند از جايگاه ويژه اي برخوردار بوده و در واقع به عنوان حلقه تكميل كننده زنجيره توليد و زنجيره  ارزش محصول محسوب مي شوند. متاسفانه در برهوت رسيدگي مديران دستگاههاي مسئولان، پائين بودن قيمت فروش محصول نسبت به هزينه هاي توليد، نامشخص بودن وضعيت صادرات و پائين بودن توان مالي باغداران و همچنين ريزش‌هاي قبل از برداشت محصول از دلايلي است که بر اين چالش دامن زده است. بدين ترتيب كشاورزان از دريافت واقعي مزد زحمات و مردم را از خريد محصول با قيمتهاي كمتر محروم مي كند.
با نگاهي اجمالي به سالهاي نه چندان دور مي توان دريافت که اکثر نيروهاي متخصص و تحصيل کرده، به دليل نبودن شغل صنعتي به ساير شهرها و استانها مهاجرت کرده اند.
اين در حالي است که صنايع وابسته به کشاورزي در منطقه به دليل داشتن موقعيت منحصر به فرد، اهميت و نقش مهمي در توسعه فعاليت‌هاي زراعي، باغي، آبزي پروري دامداري و توسعه اقتصاد کشاورزي داشته است.
 با توجه به تنوع شرايط آب و هوايي و امکان توليد انواع محصولات کشاورزي، توسعه صنايع تبديلي و تکميلي در استان، جذابيت اقتصادي ويژه اي را در پي دارد.
محمد عليپور نيز هشدار داد: بازاريابي و صادرات توليدات واحدهاي صنعتي و صنايع تبديلي از مشکلات پيش روي واحدهاي صنعتي است. اين مشکلات در کنار موانعي همچون ماليات و نقدينگي، يکي از موانع جدي صادرات بوده به طوري که ديدگاه در تمامي مسئولان و واحدها يکسان نبوده و در راستاي تسريع صادرات و واردات همکاري‌هاي لازم انجام نمي‌شود. نماينده مردم ماکو، آواجيق، شوط، پلدشت و چالدران در مجلس شوراي اسلامي ادامه داد: حمايت‌هاي لازم از صنعت استان انجام نمي‌شود ادارات به خصوص گمرک ديدگاه‌ها تنگ‌ نظرانه و سخت‌گيرانه دارند و به عنوان يک مانع عمل مي‌کنند.
با احتساب تمامي موارد ذکر شده به نظر مي رسد که حال صنايع تبديلي و تکميلي استان آذربايجان غربي چندان تعريفي ندارد و مستلزم دارويي سريع الاثر است. شايد تغيير استانداردهاي کالاي توليدي براساس واقعيات و نه امکانات، از جمله راهکارهاي حل مشکلات در صنايع تبديلي استان است. هم چنين اجراي سياست‌هاي تشويقي در کسب استانداردهاي بين‌المللي توليد کالا، پرداخت کمک‌هاي بلاعوض به واحدهاي صنعتي توليدي، اجباري شدن طرح درجه بندي کارخانجات توليد مواد غذايي و درج آن بر روي بسته‌بندي کالا و همچنين ايجاد آزمايشگاه‌هاي تخصصي صنايع غذايي در سطح استان نيز مي تواند از ديگر راهکارها در حل معضلات صنايع تبديلي باشد.