قلعه خسرو؛ جاذبه‌اي بي‌همتا در اردبيل

قلعه خسرو در 30 کيلومتري شمال غرب اردبيل قرار دارد. اين قلعه که با شيوه خشکه چين سنگي (با مصالح سنگي بدون استفاده از ملات)ساخته شده‌است، به دوره مفرغ جديد (1700 تا 1450 سال پيش از ميلاد) تعلق دارد. در اواخر عصر آهن 3اين قلعه کاملا متروک شد و استقرار در آن به قلعه ديگري که متعلق به دوره هخامنشي است ، منتقل شد . اين قلعه هخامنشي در حدود 700 متري قلعه خسرو قرار دارد.
گورستان کوچکي نيز شامل 10 تا 20 گور در کنار قلعه ‌هاي هفت‌ گانه وجود دارد که تعداد کم قبور آن نشان‌ گر اقماري بودن اين قلعه ‌ها است .
محوطه باستاني قلع خسرو متشکل از دو قلعه و يک گورستان است يکي از اين قلعه ها بر بالاي کوه شوش داغي واقع شده و ديگري که بزرگتر بوده و قلعه اولي را نيز در بر مي گيرد . تمامي کوه شوش داغي را در برگرفته است. محوطه گورستان در قسمت جنوبي کوه شوش داغي واقع شده و در محوطه نسبتاً وسيعي گورهاي آن پراکنده شده است.
اين قلعه در 30کيلومتري شمال غرب اردبيل قرار دارد که با شيوه خشکه چين سنگي با مصالح سنگي بدون استفاده از ملات ساخته شده‌ و به دوره مفرغ جديد 1700تا 1450سال پيش از ميلاد تعلق دارد.
قلعه باستاني خسرو در عصر مفرغ جديد شکل گرفت و استقرار آن تا عصر آهن 1 1500تا 1200سال پيش از ميلاد)، عصر آهن 2 (1200تا 800سال پيش از ميلاد) و عصر آهن 3 (850تا 550سال پيش از ميلاد) تداوم داشت.
در اواخر عصر آهن 3اين قلعه کاملا متروک شد و استقرار در آن به قلعه ديگري که متعلق به دوره هخامنشي است، منتقل شد. اين قلعه هخامنشي نيز در حدود 700متري قلعه خسرو قرار دارد که در حال حاضر باستان‌شناسان مشغول بررسي روي آن هستند.
در فصول پيشين کاوش، سفال‌هايي از عصر مفرغ جديد و نشانه‌هايي از استقرار جوامع با ساختار پيچيده سياسي و اجتماعي در اين قلعه به دست آمده بود. بر اساس دلايل باستان‌شناسي جوامع پيچيده سياسي و اجتماعي اولين بار در دوره مفرغ جديد شکل گرفته‌است.
با توجه به اينکه اين منطقه در دوره‌هاي مختلف بويژه در عصر مفرغ مورد تاخت و تاز اقوام مهاجر بود و با در نظر گرفتن اقتصاد کشاورزي و دامداري در عصر مفرغ به نظر مي‌رسد، قلعه‌هاي هفت‌گانه نقش محافظت از قلعه مرکزي خسرو و زمينهاي کشاورزي و مراتع دامداري آن را به عهده داشتند.
گورستان کوچکي نيز شامل 10تا 20گور در کنار قلعه‌هاي هفت‌گانه وجود دارد که تعداد کم قبور آن نشانگر اقماري بودن اين قلعه‌ها است. اين گورها نشان دهنده مالکيت يا تسلط قلعه مرکزي بر نواحي اطراف و سند تملک خانواده يا قبايل ساکن در قلعه مرکزي يا قلعه‌هاي اقماري بر روي اين مراتع هستند.
کاوشگران در بررسيهاي خود در اين منطقه آثار بند و کانالهاي آبرساني مربوط به دوره مفرغ جديد را شناسايي کردند. فرضيه اين است که ساکنان اين منطقه پس از احداث بند روي رودخانه قره‌سو که در کنار قلعه خسرو قرار دارد، توسط اين کانالهاي سنگ‌چين آب رود را به طرف زمينهاي اطراف هدايت مي‌کردند.
با کشف ديواره هاي قلعه باستاني خسرو ، نشانه هايي از استقرار جوامع پيچيده در شمال غرب ايران به اثبات رسيد . در فصل هاي قبلي کاوش ، سفال هايي از عصر مفرغ ( برنز ) در حاشيه در اين قلعه به دست آمده بود که با لايه نگاري و ساليابي ، قدمت اين منطقه به 2200 سال پيش از ميلاد رسيد.
به گزارش عصرآذربايجان به نقل از شهرخبر،قلعه خسرو بزرگترين قلعه ‌هايي است که متشکل از يک ارگ و يک شارستان است . اين قلعه بر فراز ارتفاعات طبيعي منطقه بنا شده است . در بخش غربي اين قلعه گورستاني به سبک گور هاي چهار چينه خرسنگي و مشابه با آنچه که در ناحيه قفقاز به دست آمده، کشف شده است. از مهم ‌ترين ويژگي ‌هاي اين قلعه کشف بقايايي از دوران مفرغ جديد در اين محوطه است.