حل مشکلات پسماند در زنجان نيازمند مديريت صحيح و پايدار

پسخوماندها چهره‌اي ناخوشايند به شهرها مي‌دهد و مي‌تواند به بروز بيماري‌هاي گوناگون منجر شود به علاوه با آلوده کردن آب، خاک و هوا خسارت‌هاي زيادي را به سکونتگاه‌هاي شهري وارد مي‌آورد.
براساس آخرين آمار روزانه 58 هزار و سالانه 20 ميليون تُن پسماند عادي شهري در ايران، توليد مي شود که فرآيند دفع اصولي آنها براي حفظ محيط زيست مهم و ضروري است.
در استان زنجان نيز موضوع مديريت پسماند از اهميت زيادي برخوردار است و بي توجهي به اين مقوله مهم پيامد هاي مختلفي به دنبال خواهد داشت.
تهديد سلامت مردم با دفع زباله به روش غير اصولي
مدير گروه بهداشت محيط استان زنجان به عوارض دفع غير بهداشتي پسماندهاي شهري و روستايي اشاره کرد و گفت: يکي از مراحل مهم فرآيند مديريت پسماندها، دفع پسماند يعني پاک کردن پسماند از محيط زندگي يا تبديل آن به موادي است که خاصيت زايد بودن نداشته باشد.
قاسم محمدي افزود: اين مرحله از مديريت پسماندها از نظر محيط زيست اهميت خاصي دارد و استفاده از روشهاي مناسب دفع از بروز مشکلات محيط زيستي جلوگيري مي کند.
احمدي با بيان اينکه با انتشار زباله ها در محيط و يا تلنبار شدن آنها محيط مناسبي براي توليد، رشد و نمو حشرات، جوندگان و ديگر موجودات موذي فراهم مي آيد، اظهار داشت: بيماريهايي مانند سياه زخم، بروسلوز، کيست هيداتيک، سالمونلا، حصبه، شبه حصبه، وبا، تراخم و مسموميت هاي غذايي به نحوي از طريق حشرات و حيوانات موذي مانند مگس و موش به انسان منتقل مي شود.
وي با تاکيد بر اينکه دفع غير بهداشتي پسماند علاوه بر ايجاد بيماري هاي مختلف باعث آلودگي منابع آب و خاک مي شود،افزود: اين مساله مي تواند بيماري هاي بسياري را به انسان منتقل کند.
محمدي افزود: سوزاندن زباله با روش هاي نادرست و همچنين آتش سوزي خود به خودي زباله هاي شهري به دليل انتشار گازهاي خطرناک حاصل از سوختن مواد موجود در داخل پسماند، موجب آلودگي هوا و به خطر افتادن سلامتي شهروندان مي شود.
مدير گروه بهداشت محيط استان زنجان از عوارض ديگر دفع غير بهداشتي پسماند را به تفکيک و بازيافت غير بهداشتي توسط افراد زباله گرد اشاره کرد و گفت: اين امر احتمال ابتلاي اين افراد به بيماري هاي مذکور و همچنين بيماري هاي اسکلتي، عضلاني، حساسيت در اثر مواجهه با مواد شيميايي، بيماريهاي عفوني، تنفسي، پوستي، انگلي و مشکلات دستگاه گوارش را فراهم مي آورد.
وي با تاکيد بر اينکه مهمترين بحث در زمينه مديريت پسماند، کاهش توليد پسماند است، گفت: براي کاهش حجم و ميزان پسماندهاي توليدي، جداسازي پسماند تر و خشک و به طور کلي تفکيک از مبدا مهمترين راه حل است.
به گفته محمدي ،تفکيک پسماند خانگي به محض توليد پسماند مي تواند بخش اعظمي از مشکلات بازيافت پسماند و آلودگي محيط زيست ناشي از دفع پسماند را برطرف کند.
وي همچنين اجراي برنامه تفکيک از مبدا و موفقيت آن را مستلزم مشارکت و همکاري عمومي عنوان و خاطر نشان کرد: فرهنگ سازي و آموزش عمومي و تخصصي مستمر در رسانه ها و همچنين همکاري دستگاههاي اجرايي مختلف با شهرداري ها از ضروري‌ترين ابزار اجراي برنامه تفکيک از مبدأ و موفقيت آن است.
ضعف زيرساخت‌ها مشکل جدي در بازيافت و دفع پسماند
رئيس سازمان پسماند شهرداري زنجان نيز در ادامه با بيان اينکه پسماندها، به‌عنوان يکي از پيامدهاي اجتناب‌ناپذير زندگي شهري و صنعتي، نيازمند مديريت صحيح و پايدار است، گفت: در کشور ما، ضعف زيرساخت‌ها، نبود برنامه‌ريزي جامع و همچنين بي‌توجهي به الزامات زيست‌محيطي موجب شده است که فرآيند جمع‌آوري، تفکيک، بازيافت و دفع پسماندها با مشکلات جدي مواجه باشد.
سحر حديديان عمده دليل اصلي بحران پسماند را نبود زيرساخت‌هاي مناسب عنوان کرد و افزود: بسياري از شهرها و روستاها فاقد تجهيزات پيشرفته براي جمع‌آوري و تفکيک پسماند هستند.وي با بيان اينکه ضعف در فرهنگ‌سازي عمومي از ديگر علل بحران حوزه پسماندها به شمار مي رود، اضافه کرد: آگاهي ناکافي مردم نسبت به تفکيک زباله در مبدا و اهميت بازيافت باعث افزايش زباله‌هاي ترکيبي و غيرقابل بازيافت مي‌شود.
رئيس سازمان پسماند شهرداري زنجان با بيان اينکه کمبود قوانين اجرايي مؤثر از ديگر مشکلات اين بخش است، گفت: در بسياري از موارد، قوانين مربوط به مديريت پسماند يا اجرا نمي‌شود يا ضمانت اجرايي کافي ندارد.
وي با بيان اينکه نبود سرمايه‌گذاري بخش خصوصي نيز از ديگر علل ها محسوب مي شود ادامه داد: فرصت‌هاي اقتصادي موجود در صنعت بازيافت به دليل نبود مشوق‌ها و امنيت سرمايه‌گذاري، مغفول مانده‌اند. به گفته وي ، اين نارسايي‌ها در مديريت پسماند به‌ويژه در مناطق شهري و صنعتي، در مواردي منجر به بروز آتش‌سوزي‌هاي گسترده و افزايش چشمگير بيماري‌هاي عفوني و تنفسي شده است.
حديديان با بيان اينکه آلودگي منابع آب، خاک و هوا به خصوص از محل دفن‌هاي غيراستاندارد و سوزاندن زباله‌ها و پسماندها نيز يکي از موارد مهم تاثيرات بحران پسماند است، افزود: به موجب قوانين ابلاغي به ويژه قانون مديريت پسماند مواد 18 و 20 ،هرگونه سوزاندن زباله، بدون اخذ مجوز از سازمان حفاظت محيط‌زيست، ممنوع است و تمامي اشخاص حقيقي و حقوقي موظف‌اند در نگهداري، جمع‌آوري، حمل‌ونقل و دفع پسماند، اصول ايمني و زيست‌ محيطي را رعايت کنند که در غير اين صورت بايد خسارات وارده را جبران کنند.
توليد روزانه 300 تن پسماند در زنجان
رئيس سازمان پسماند شهرداري زنجان با تاکيد بر اينکه براي تفکيک زباله از مبدا بايد بيش از گذشته مردم را به انجام اين کار مهم تشويق کنيم، گفت: يک موضوع مغفول در اين زمينه، فرهنگسازي لازم است که اولين گام مديريت پسماند به شمار مي رود.
حديديان افزود: هم اکنون در شهر زنجان با داشتن جمعيت 505هزار نفري روزانه 255 تا 300 تن پسماند توليد مي شود که اين ميزان در برخي اوقات سال از اين رقم نيز فراتر مي رود.
وي اظهار داشت: هم اکنون زباله هاي شهر زنجان به سايت دفن پسماندهاي شهري واقع در 20 کيلومتري شهر زنجان به عنوان تنها مرکز فعال انجام فرآيندهاي مربوط به دفن زباله منتقل مي‌شود.
اين مسوول شهري با بيان اينکه در زمان حاضر شهر زنجان چهار منطقه شهري دارد، ادامه داد: فرآيند جمع آوري مکانيزه زباله توسط بخش خصوصي در دو منطقه شهرداري از چهار سال گذشته در حال انجام است.
وي به راهکارهاي پيشنهادي براي مقابله با افزايش پسماند اشاره کرد و گفت: توسعه زيرساخت‌هاي تفکيک و بازيافت در سطح ملي با مشارکت بخش خصوصي ،آموزش و فرهنگ‌سازي در مدارس، رسانه‌ها و فضاي مجازي،ايجاد سامانه‌هاي هوشمند براي جمع‌آوري و رديابي زباله‌ها و تصويب و اجراي قوانين الزام‌آور با جريمه‌هاي بازدارنده از جمله آن است.
حديديان خاطر نشان کرد: حمايت از کسب‌وکارهاي سبز و نوآور در حوزه بازيافت و توليد انرژي از پسماند نيز بايد مورد توجه قرار گيرد تا با يک رويکرد چندبخشي و همکاري مردم و دستگاههاي متولي اين موضوع، سلامت محيط زيست و جامعه براي نيل به توسعه پايدار فراهم شود.
وضعيت نامطلوب دفن پسماند و احتمال آلودگي آبهاي زير زميني و چاه ها
مدير کل محيط زيست استان زنجان نيز ادامه داد: هم اکنون لندفيل پسماندهاي شهري در جنوب غربي زنجان، داراي مساحتي حدود 50 هکتار است و بيش از 25 سال مورد بهره برداري قرار دارد.سيد رضا موسوي مشکيني با بيان اينکه در سالهاي اخير با پيگيري هاي محيط زيست،شـهرداري زنجان نسـبت به ايجاد و نصب باسکول و نگهباني و ترميم بخشـي از حصار کشي اين محل اقدام کرده است، افزود: پسماندهاي توليدي شـهر به وسيله گاري دستي، نيسان، کاميون و کاميونت جمع آوري و اکثرا به صورت سنتي و روباز به سايت مذکور جهت دفن منتقل مي شود.
وي با بيان اينکه در سال هاي اخير شهرداري نسبت به تعبيه سطل هاي مخصوص جمع آوري پسماند در ورودي خيابانها و کوچه ها اقدام کرده است،گفت: اقدام مناسب و اصولي جهت تفکيک و جداسازي پسماندهاي داراي ارزش اقتصادي از طرف شهرداري و متوليان امر صورت نگرفته و همچنان به صورت سنتي و غير بهداشتي تفکيک و جداسازي توسط افراد زباله گرد صورت مي گيرد.
موسوي افزود: در مسير انتقال نيز به دليل نبود نظارت و پايش کافي بعضي رانندگان از بستن روکش جهت جلوگيري از ريخت پسماندهاي سبک و شيرابه در معابر و حاشيه جاده ها امتناع مي کنند.
وي با بيان اينکه پسـماندهاي توليدي شـهر زنجان با جمعيت حدود 500 هزار نفر به طور متوسط روزانه مابين (350-400) تن در روز اعلام شده که تغييرات فصـلي و شـرايط اقليمي بر ميزان پسماند تأثيرگذار است، اظهار داشت: پسماندهاي حمل شده توسط لودر و بلدوزر دفن مي شود ولي به دليل نبود حفاظ مناسب و درختکاري و جمع آوري پسماندهاي سبک پراکنده شده طي دوره هاي منظم در طول سال وضعيت مناسبي ندارد.
مدير کل محيط زيست استان زنجان ادامه داد: در بعضي مواقع، آتش سوزي در محل اتفاق مي افتد که موجب آلودگي هواي منطقه مي شود.
وي اضافه کرد: به دليل حجم انبوه پسماندهاي دپو شده و نبود برنامه ريزي درست و اصولي در مديريت پسماندها،حجم زيادي از پسماند در اسرع وقت دفن نمي شود که اين امر باعث ايجاد شيرابه و بوي نا مطبوع و همچنين انتشار پسماندهاي سبک به دليل شرايط توپوگرافيکي و بادخيز بودن در سطـح منطقه مي شود که نما و منظره اي بسيار نامناسب در منطقه ايجاد مي کند.
موسوي با بيان اينکه همچنين با توجه به قدمت محل و حجم انبوه پسماندهاي حمل شـده احتمال آلودگي آبهاي زير زميني و چاه هاي پايين دست وجود دارد، افزود: بنا به اظهار مسئولان شهرداري، هر چند وقت نسـبت به جمع آوري و پاکسازي منطقه مبادرت مي شود که ظاهر امر، خلاف موضوع را نشان مي دهد.
وي با بيان اينکه نخاله هاي ساختماني شهر زنجان در محل قره داغ واقع در ابتداي جاده زنجان – بيجار تخليه و دپو مي شود، خاطر نشان کرد: در بعضـي مواقع رانندگان و بعضـي از شهروندان در مسـيل ها و حاشيه اراضي کشاورزي و جاده هاي برونشهري نسبت به تخليه نخاله ساختماني خود اقدام مي کنند.
موسوي افزود: از سوي ديگر انتقال حجم گسترده پسماندهاي صـنعتي از واحدهاي توليـدي به محل دفن انجام مي شود که با توجه به تصويب طرح جامع مديريت پسماند و قدمت محل، ارائه گزارش ارزيابي اثرات زيست محيطي و همچنين ارائه طرح تفضيلي مورد اجرا قبل از هر گونه اقدامي الزامي است.
برآيند: به گزارش عصرآذربايجان به نقل از ايرنا، مديريت پسماند از ابعاد مختلف اهميت زيادي دارد، اما اين موضوع مهم در استان نيازمند توجه بيشتر از سوي سازمان و ارگان متولي است چرا که پيگيري و بررسي محيط زيست استان بيانگر آن است که شيوه هاي سنتي جمع آوري زباله پاسخگو نيست و حتي مي تواند مشکلات عديده اي را به وجود آورد.