شيخ کلخوران؛ نماد فرهنگ صفوي، گرفتار بي‌مهري مسئولان

بقعه شيخ کلخوران، يکي از جاذبه‌هاي تاريخي و فرهنگي برجسته استان اردبيل، در روستاي کلخوران واقع شده که امروزه به يکي از محله‌هاي شهر اردبيل تبديل شده است.
به دليل ارزش و اهميتي تاريخي که اين مجموعه دارد در 15 دي‌ماه 1310 خورشيدي با شماره‌ي ثبت 65 بقعه‌ کلخوران در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيده است؛ بقعه‌ کلخوران، آرامگاه امين‌الدين جبرئيل، پدر شيخ صفي‌الدين اسحق اردبيلي جد سلاطين صفوي است؛ بناي بقعه‌ نام‌برده شده يادگاري به‌جامانده از اوايل قرن دهم هجري قمري است.
بقعه‌ کلخوران شامل چهار آرامگاه به محوريت آرامگاه سيد امين‌الدين جبرائيل در کلخوران است؛ در محوطه‌ بقعه‌ مرکزي سه آرامگاه شامل آرامگاه سيد محمد اعرابي، آرامگاه عوض الخواص، پسر فيروز شاه زرين کلاه (جد پنجم شيخ صفي‌الدين اردبيلي) و آرامگاه امامزاده سيد حمزه (ع) در پيرامون آن قرار دارد.عوض الخواص در روستاي اسفرنجان اردبيل زندگي مي‌کرد ولي وقتي از دنيا رفت او را در کلخوران دفن کردند؛ قبر او در زير گنبد کوچک آجري در سمت شمال شرقي مقبره شيخ جبرائيل قرار گرفته و بر روي سنگ آن اين‌گونه حک‌شده است: »هذا مرقد سيد عوض الخواص بن سيد فيروز شاه زرين تاج«.در طرف شمال غربي بقعه‌ي شيخ جبرائيل نيز مقبره‌ي کوچکي با گنبد آجري قرار دارد، که روي سنگ قبر آن »هذا مرقد سيد اعرابي« نوشته‌شده است.جنوب بقعه‌ي شيخ جبرائيل، مقبره‌ي ديگري به چشم مي‌خورد که منسوب به سيد حمزه، جد دودمان صفوي و فرزند امام موسي کاظم (ع) است.
متأسفانه، بي‌توجهي به بقعه شيخ کلخوران از سوي مسئولان ميراث فرهنگي موضوعي است که اخيراً مورد انتقاد قرار گرفته است؛ دادستان مرکز استان اردبيل به مديرکل ميراث فرهنگي استان اولتيماتوم داده است تا ظرف يک ماه اقدامات لازم براي زيباسازي محوطه، ارتقاي حفاظت فيزيکي بقعه و آغاز جدي مرمت آن انجام شود.جلال آفاقي، دادستان مرکز استان اردبيل در بازديد از بقعه شيخ کلخوران با اشاره به شهرت و حرمت اين مجموعه تاريخي که مهد شکل‌گيري انديشه‌هاي صفويه بوده و مقبره سيد حمزه پسر امام موسي کاظم(ع) در اين مجموعه، نحوه نگهداري و وضعيت موجود را غيرقابل قبول دانسته، با اولتيماتوم به مديرکل ميراث‌فرهنگي استان خواست که ظرف مهلت يک‌ماهه نسبت به زيباسازي محوطه، ارتقاي حفاظت فيزيکي بقعه و آغاز جدي مرمت و بازسازي بناها اقدام شود.
با گذشت زمان و عدم نگهداري مناسب، بخش‌هاي مختلف بقعه ممکن است دچار آسيب‌هاي جدي شوند که بازسازي آن‌ها هزينه‌بر و گاهي غيرممکن خواهد بود. اين بقعه به‌عنوان يکي از آثار مهم دوران صفوي، بخشي از هويت تاريخي و فرهنگي منطقه اردبيل است؛ بي‌توجهي به آن مي‌تواند منجر به از دست رفتن اين ميراث ارزشمند شود. بقعه شيخ کلخوران يکي از جاذبه‌هاي گردشگري مهم اردبيل است؛ بي‌توجهي به آن مي‌تواند باعث کاهش تعداد بازديدکنندگان و در نتيجه کاهش درآمدهاي گردشگري منطقه شود
.?- ?عدم حفاظت مناسب مي‌تواند بقعه را در برابر خطرات طبيعي مانند زلزله يا سيل و همچنين تخريب‌هاي انساني آسيب‌پذير کند.براي جلوگيري از اين عواقب، نياز به توجه جدي‌تر از سوي مسئولان و همچنين مشارکت عمومي در حفظ و نگهداري اين اثر تاريخي وجود دارد.
به گزارش عصرآذربايجان به نقل از فارس، بازديد از بقعه شيخ کلخوران فرصتي استثنايي براي آشنايي با تاريخ و فرهنگ غني منطقه اردبيل و دوران صفوي است؛ اين مکان براي علاقه‌مندان به تاريخ، هنر و معماري يک مقصد ايده‌آل محسوب مي‌شود.
بي‌توجهي به بقعه شيخ کلخوران، که يکي از ميراث‌هاي ارزشمند تاريخي و فرهنگي دوران صفوي و نمادي از هويت منطقه اردبيل است، مي‌تواند عواقب جبران‌ناپذيري براي جامعه محلي، فرهنگ کشور و گردشگري منطقه به همراه داشته باشد.اين موضوع علاوه بر فرسايش و تخريب اين اثر تاريخي، موجب کاهش جذب گردشگران و بي‌توجهي عمومي به اهميت حفظ ميراث ملي مي‌شود.
ضروري است که مسئولان ميراث فرهنگي با اقداماتي مؤثر و فوري، حفاظت، مرمت و ارتقاي اين مکان را در اولويت قرار دهند تا اين گنجينه تاريخي از خطر نابودي نجات يابد و به نسل‌هاي آينده منتقل شود.مشارکت عمومي و افزايش آگاهي مردم نيز مي‌تواند نقش مهمي در حفظ چنين آثار ارزشمندي ايفا کند.