روستاي چورس با قدمت هشت هزار سال همچنان استوار

علاوه بر آثار تاريخي روستاي چورس، طبيعت زيباي اين روستا نيز در جاي خود قابل توجه بوده و قرار گرفتن آن در دامنه كوه موسوم به 'سفرداغي'، باعث به وجود آمدن چشم اندازي زيبا شده است. چشمه هاي متعدد آب در داخل و اطراف روستا قرار دارد و چشمه موسوم به »ايشيق بلاغي« يا »شيخ بلاغي« بزرگترين چشمه اين آبادي محسوب مي شود.
روستاي باستاني چورس يادآور جنگ هاي ايران و روس در منطقه اي با عنوان 'اردو تپه سي' است؛ محلي كه عباس ميرزا، نايب السلطنه شاه قاجار روزگاري در آنجا اردو زده بود. اين روستاي كهن در دوره قاجار و زماني كه ميان مردم خوي و سردار ماكو جنگ درگرفت، ميزبان گروهي شد كه از طرف انجمن ايالتي تبريز براي آشتي دادن طرفين به مدت يك ماه در آنجا اقامت كردند. کارشناس فرهنگي با تاييد قدمت هشت هزار ساله اين روستا، گفت: كتاب نزهه القلوب حمدالله مستوفي يكي از قديمي ترين منابع به شمار مي رود كه در نيمه اول قرن هشتم هجري قمري از روستاي چورس نام برده است. غلام شيرزاد با اشاره به آثار باستاني اين روستا، افزود: مسجد 'مرتضي قلي خان' معروف به 'قيرميزي مسجد'، 'بوزخانا ' يا يخچال، چشمه 'ايشيق بولاغي'، تپه 'آنا قيزلي' و 'صفرداغي' از جمله آثار تاريخي اين روستاي هشت هزار ساله است. كارشناس اداره كل ميراث فرهنگي نيز گفت: در كاوش هايي كه براي نخستين بار با همكاري يك هيات باستان شناسي اتريشي در تپه 'آناقيزلي' انجام شد، آثار تمدن اورارتويي از اين منطقه به دست آمد.
بهروز خان محمدي اضافه كرد: يكي از آثار اورارتويي چورس، سنگ آسياب بزرگي است كه در نزديكي 'قيرميزي مسجد' قرار گرفته و بيشترين قسمت آن در زير خاك مدفون است. به گفته وي از آثار تاريخي ديگر اورارتويي در منطقه مي توان به 'قلعه بزرگ و قلعه ملاجنيد' اشاره كرد كه اين 2 محوطه در شرق روستاي چورس قرار گرفته است؛ قلعه ملاجنيد و قلعه بزرگ بعد از دوره اورارتوها و در دوران اسلامي نيز مورد سكونت واقع شده است.
وي بيان كرد: از بناهاي ديگري كه در كتب مختلف و سفرنامه ها آمده است و به نظر مي رسد بخش عمده اي از اين آثار در زير خانه هاي امروزي روستاييان و زمين هاي اطراف روستا قرار گرفته باشد، مكان موسوم به 'سوسمارها' است. محمدي افزود: امروزه در روستاي چورس 6 اثر ثبتي وجود دارد كه در داخل و اطراف روستا پراكنده شده است؛ اين آثار شامل بناي مسجد قرمز چورس(دوره صفويه)، بناي يخچال(دوره صفويه)، تپه و قلعه ملا جنيد(قرون مياني اسلامي)، بناي حمام قديمي(قاجاريه)، تپه بزرگ(اورارتو) و تپه آناقيزلي (دوره مفرغ قديم و اورارتو) است. وي ادامه داد: در منابع تاريخي به وجود چند حمام، كاروانسرا، مسجد و ديگر بناهاي عام المنفعه در روستا اشاره شده است كه امروزه اثري از آنها وجود ندارد.
با انجام نخستين فصل كاوش تپه آناقيزلي از 13 تا 25 مهر سال 1395، آثار باستاني هشت هزار ساله شامل ابزارهاي سنگي از جمله تراشه سنگ و تيغه هاي سنگي از نوع گرانيت، چخماق و اكسيدين به دست آمد. سفال هاي قرمز و براق و منقوش متعلق به دوره اورارتويي در محوطه اين تپه كشف شد كه بيانگر وجود شهري در اين دوره و روستايي در دوره نوسنگي است.