پروفسور ناصر آق در خصوص عوامل موثر در خشک‌شدن دریاچه ارومیه با اشاره به اینکه دریاچه ارومیه تالابی کم‌عمق اما بسیار وسیع است، اظهار کرد: همین ویژگی باعث شده تا به‌سرعت تحت‌تأثیر عوامل طبیعی و انسانی قرار گیرد. اگرچه تغییر اقلیم در منطقه قطعی است، اما به‌تنهایی عامل خشک شدن دریاچه نیست، چرا که حوضه آبریز آن همچنان از بسیاری مناطق کشور پرباران‌تر است.

آق گفت: از دهه ۱۳۵۰ تا ۱۳۷۵ تنها چند سد در این حوضه ساخته شده بود، اما از سال ۱۳۷۵ به بعد تعداد سدها و وسعت اراضی کشاورزی به‌صورت بی‌رویه افزایش یافت و حجم مخازن سدها به بیش از دو میلیارد مترمکعب رسید. توسعه کشاورزی در دوره بحران باعث شد بخش عمده روان‌آب‌ها به سمت مزارع و باغات هدایت شود و فشار شدیدی به منابع آب زیرزمینی وارد آید.

وی تغییر بستر دریاچه را نیز از عوامل تشدید خشکی دانست و افزود: رسوب حدود ۸ میلیارد تن نمک در بستر دریاچه موجب بالا آمدن کف آن شده و همین امر تبخیر را افزایش داده است، به‌گونه‌ای که آب ورودی در سطح وسیعی پخش شده و سریعاً تبخیر می‌شود.

به گفته این استاد دانشگاه، ستاد احیای دریاچه ارومیه در کاهش مصرف آب کشاورزی و برداشت آب زیرزمینی موفق عمل نکرده و حتی وسعت اراضی کشاورزی افزایش یافته است. در عین حال، طرح‌هایی چون رهاسازی آب از سدها و انتقال آب از رودخانه زاب نیز طبق برنامه پیش نرفت و آب ورودی پاسخگوی نیاز دریاچه نبود.

وی با اشاره به تجارب جهانی، از جمله احیای فازبندی‌شده دریای آرال در آسیای میانه و مدیریت علمی دریاچه بزرگ نمک آمریکا، تصریح کرد: این نمونه‌ها نشان می‌دهد که می‌توان با تقسیم دریاچه به بخش‌های مختلف و مدیریت تبخیر، حیات اقتصادی و زیست‌محیطی را به دریاچه‌ها بازگرداند.

آق تأکید کرد: اگر احیای فازبندی‌شده دریاچه ارومیه اجرا شود، حتی با حجم کنونی آب ورودی می‌توان بخش‌هایی از آن را در کوتاه‌مدت احیا کرد. این اقدام نه‌تنها به بازگشت آرتمیا و توسعه گردشگری منجر می‌شود، بلکه از بهره‌برداری از نمک‌های بستر برای ایجاد عمق و احیای فاز دوم دریاچه نیز می‌توان بهره برد.

وی هشدار داد: خشک‌شدن دریاچه‌های شور تبعاتی چون تهدید سلامت مردم و شور شدن زمین‌های کشاورزی را در پی دارد، اما با بهره‌گیری از دانش و تجربه جهانی می‌توان از این تهدیدها فرصت ساخت. 

این پژوهشگر گفت: آنچه انسان را از دیگر موجودات متمایز می‌کند، توانایی او در استفاده از علم برای تبدیل تهدید به فرصت است.