باغات حکم آباد، باقيمانده باغ شهر تبريز را صيانت کنيم

محله قديمي حکم‌آباد (هکماوار) از شرق به محله ويجويه و از شمال به محله عموزين‌الدين و جمشيد آباد (به لهجه محلي »جاميش آوا«)، از شمال‌غرب به ديزج (محله ابوذر)، از غرب به جاده سنتو و قراملک، از جنوب به شنب‌غازان و آخوني و از جنوب شرقي به باغات محله کوچه‌باغ و قره‌آغاج منتهي مي‌شود و از روزگاران گذشته علاوه بر ايفاي نقش تامين ميوه و سبزيجات خوراکي مردم تبريز و شهرهلاي همجوار، نقش بسزايي در کاهش آلاينده هاي جوي اين کلانشهر ايفا مي کند.
در دهه هاي اخير اراضي حکم آباد مورد توجه اعضاي شوراي اسلامي، مديران شهري و علاقه مندان به محيط زيست قرار گرفته و براي حفظ فضاي سبز و اراضي سرسبز اين محله، طرح جامعي براي ايجاد پارک بزرگ تبريز در اين منطقه تهيه شده و با وجود حرکت لاک پشتي اين طرح به علت عدم همکاري مالکان اين اراضي و عدم هماهنگي لازم بين مسوولان تصميم ساز، مسير پر فراز و نشيبي را طي کرده است.
طرح احداث پارک بزرگ تبريز در محدوده باغات حکم آباد در سال 1350 تصويب شد و قرار بود اين پارک به وسعت 880 هکتار احداث و به »پارک بزرگ خاورميانه« تبديل شود؛ پس از پيروزي انقلاب اسلامي نيز در سال 1370 طرح احداث اين پارک، مطرح و مقرر شد، سازمان پارک‌ها و فضاي سبز شهرداري تبريز احداث آن را بر عهده بگيرد.
عبور 2 رودخانه مهرانه رود (ميدان چاي) و تلخه رود (آجي چاي) از وسط اراضي محله حکم آباد، سرسبزي و طراوت خاصي به اين منطقه از کلانشهر تبريز داده و اين منطقه را به يکي از تفرجگاه هاي مهم مردم اين شهر و ساکنان حاشيه اين محله تبديل کرده است؛ اين ويژگي ها، محله حکم آباد را مستعد احداث »پارک بزرگ« کرده که در صورت تکميل و بهره‌برداري از آن، اين منطقه نقش ريه تنفسي کلانشهر تبريز را بازي خواهد کرد و يکي از مناطق جذب گردشگر تبديل خواهد شد.مزرعه داران و باغداران منطقه، علاقه مندان به محيط زيست و اعضاي کميسيون فرهنگي و اجتماعي شوراي اسلامي تبريز با درک اهميت فضاي سبز حکم آباد و تاکيد بر ضرورت حفظ و احياي فضاي سبز اين اراضي، نسبت به گسترش تغيير کاربري‌هاي غيرمجاز در اراضي باغي و فضاي سبز و جلوگيري از تجاري‌سازي اراضي اين مناطق هشدار مي دهند.
قدمت مزارع و باغات حکم اباد به 300 سال قبل مي رسد
يک مزرعه دار محله حکم آباد، قدمت اراضي کشاورزي و باغات اين منطقه را به روايت از آبا و اجداد خود به 300 سال گذشته پيوند مي دهد و مي گويد: در مزارع اين منطقه انواع سبزيجات مورد نياز مردم تبريز و شهرهاي آذربايجان شرقي و استان هاي همجوار مانند اردبيل و اروميه و در تابستان نيز بخشي از سبزيجات تهران تامين مي شود.جعفر دايي، اضافه مي کند: در سال هاي گذشته در اين منطقه هفت چشمه از جمله حکم آباد، اسماعيل خان، ميرزاعلي، ميرخليل و تارآباد وجود داشت که اراضي کشاورزي و باغي از طريق آن ها آبياري مي شدند، ولي به مرور زمان همه نابود شدند.وي اظهار مي کند: هم اکنون از پمپ آب بدون هيچ هدر رفتي براي آبياري باغات و اراضي کشاورزي اين منطقه استفاده مي شود و انواع سبزيجات بدون کمک گرفتن از تسهيلات دولتي در اين اراضي توليد مي شود.
توليدکننده ميوه و سبزيجات محله حکم آباد مي گويد: در اين منطقه فضاي سرسبزي ايجاد شده که در آن درخت، گل، سبزي و صيفي وجود دارد و اين منطقه بخشي از اکسيژن سالم شهر تبريز را تامين مي کند.اين منطقه بخشي از اکسيژن سالم شهر تبريز را تامين مي کند.
جعفر دايي، با بيان اينکه در باغات اين منطقه حدود 2 هزار نفر اشتغال دارند و معيشت خانواده آن ها از اين اراضي تامين مي شود، ادامه مي دهد: در باغات اين منطقه خانه باغ هايي به شکل »کله قند« وجود دارد که قدمت آن ها به 100 سال قبل بر مي گردد.وي يادآوري مي کند: اين خانه باغ ها داراي ديوارهاي حمال ضخيمي هستند که در درون آن ها طاقچه هايي وجود دارد که داخل آن وسايل تزئيني و آينه و شمعدان و برخي لوازم مورد استفاده در مزارع مي گذارند.
مزرعه دار محله حکم اباد با بيان اينکه خانه باغ هاي کله قندي همواره مورد توجه گردشگران داخلي و خارجي قرار مي گيرد، مي گويد: در صورت توجه اداره کل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري مي توان جلوه زيبايي به اين خانه باغ ها داد تا به عنوان يکي از مکان هاي گردشگر پذير مورد استفاده قرار گيرد.جعفر دايي، مي افزايد: اگر چنين مکان هايي در اصفهان وجود داشت از آن براي جذب گردشگر استفاده مي کردند ولي در تبريز به چنين مکان هايي بي توجهي مي کنند.وي اظهار مي کند: قبل از ورود ماشين به شهرها و روستاها، مزرعه داران براي تردد به مزارع و باغات خود از اسب استفاده مي کردند، بنابراين در هر کدام از باغ ها و مزارع اصطبل هايي براي نگهداري اسب ها ايجاد کرده بودند تا آن ها از گزند آفتاب، باد و باران در امان بمانند که الان اين اصطبل ها جاي خود را به سبزي خانه هايي داده اند که در آن سبزي هاي چيده شده براي در امان ماندن از نور آفتاب، باد و خاک نگهداري مي شوند.
خاک اراضي زراعي و باغي حکم آباد براي کشاورزي در دنيا بي نظير است
مزرعه دار ديگري ، قدمت مزارع و باغ هاي حکم آباد را حدود يک تا 2 هزار سال قبل اعلام مي کند و مي گويد: اراضي اين منطقه کاملا مستعد کشاورزي است چنانچه اگر يک متر خاکبرداري شود، خاک سياه، مرغوب و اصلاح شده آن به وضوح ديده مي شود.
حسن رضايي، با تاکيد بر اينکه زحمت زيادي براي حفاظت از خاک اين منطقه کشيده شده است، اضافه مي کند: بخشي از خاک اين منطقه را براي آزمايش به هلند برده بودند که پس از آزمايش بر روي آن اعلام شد که در دنيا چنين خاک مرغوبي براي کشاورزي وجود ندارد چرا که نه شوري خاک دارد نه شوري آب.وي با انتقاد از اينکه ارزش خاک اين منطقه را نمي دانند و اقدام به ساخت و ساز در اطراف اين منطقه مي کنند ، اظهار مي کند: در اينجا اقدام به ساخت برج کرده اند در حالي که مي شد آن را در جاي ديگري که اراضي باغي و کشاورزي وجود ندارد مانند کوه عينالي ساخت.
اراضي حکم آباد در سرانه فضاي سبز تبريز نقش بسزايي ايفا مي کند
رييس کميسيون فرهنگي اجتماعي شوراي اسلامي تبريز با بيان اينکه سرانه فضاي سبز در اين شهر بسيار پايين است، گفت: اراضي سرسبز حکم آباد در سرانه فضاي سبز اين شهر نقش بسزايي ايفا مي کند و مطرح‌ شدن طرح‌هايي براي تغيير کاربري آن اقدامي اشتباه است.علي آجودان‌زاده، با تاکيد بر لزوم حفظ و احياي فضاي سبز حکم آباد، افزود: تبديل فضاي سبز اين منطقه به کاربري‌هاي تجاري به سرانه فضاي سبز تبريز آسيب جدي وارد مي کند و بخش اعظمي از ريه هاي تنفسي اين کلانشهر را از بين مي برد.وي با ابراز نگراني از روند رو به افزايش تغيير کاربري‌ها، ساخت‌ و سازهاي غيرمجاز و نگاه سودمحور به اراضي سرسبز حکم اباد، اظهار کرد: دغدغه‌هاي دوستداران طبيعت و محيط زيست در خصوص اراضي حکم آباد روز به‌ روز جدي‌تر مي‌شود و بايد با تغيير کاربري ها در اين منطقه به صورت قاطع و اصولي برخورد شود.
مجوزي براي تغيير کاربري در اراضي حکم آباد صادر نشده است
شهردار منطقه چهار تبريز نيز در گفت وبا تاکيد بر اينکه شهرداري مجوزي براي تغيير کاربري در اراضي حکم اباد صاد نشده و اگر ساخت و سازي در اين منطقه انجام مي شود خارج از محدوده اين پارک است، گفت: در زمان کنوني در اداره املاک تبريز اقدام لازم براي صدور سند مادر براي اين اراضي انجام مي شود.جواد صديقي، افزود: طرح جامعي براي تبديل اراضي اين محله به پارک بزرگ تبريز تهيه شده و بر اساس توافق شهرداري با مالکان اين اراضي، اراضي حکم آباد از سوي شهرداري تملک مي شود.وي با بيان اينکه در زمان کنوني 100 هکتار از اين اراضي از سوي شهرداري تملک شده است، اظهار کرد: پس از تملک اين اراضي، عمليات عمراني پارک بزرگ تبريز آغاز مي شود.
350 هکتار از اراضي حکم آباد در اختيار شهرداري است
نايب‌ رييس کميسيون فرهنگي و اجتماعي شوراي اسلامي تبريز نيز با بيان اينکه تبديل اراضي محله حکم اباد به پارک بزرگ تبريز از جمله موضوعات مهم و قديمي شهر است، گفت: در ابتداي دوره ششم شورا، تفاهم‌نامه‌اي بين شوراي شهر و قرارگاه خاتم الانبيا براي اجراي طرح‌هاي حفاظتي در پارک بزرگ، امضا، اما بعدا لغو شد.روح اله رشيدي، با تاکيد بر ضرورت اجراي طرح حفاظتي اراضي اين منطقه، افزود: اين پارک حدود 770 هکتار وسعت دارد که بيش از 350 هکتار آن در اختيار شهرداري قرار گرفته است، اما بخش زيادي از اراضي باقي‌مانده به محل انباشت نخاله تبديل شده و قابليت کشاورزي ندارد.
ضرورت تغيير نگاه در مديريت موضوع باغات در تبريز
دبير کميسيون فرهنگي و اجتماعي شوراي اسلامي تبريز نيز با انتقاد از روند فعلي و عدم نتيجه‌گيري در موضوع باغات حکم آباد گفت: بايد در اين خصوص خودمان را نقد کنيم چراکه سال‌هاست که مسايل مربوط به باغات اين شهر بدون نتيجه ادامه پيدا کرده و فقط قصه‌هاي تکراري شنيده‌ايم.
به گزارش عصر آذربايجان به نقل از ايرنا،محمدحسن اسوتچي، با بيان اينکه تغيير نگاه در مديريت اين موضوع ضروري است، افزود: تا زماني که رويکرد فعلي تغيير نکند، بحث باغات همچنان در حد حرف باقي خواهد ماند و شهرداري بايد همان‌طور که براي ساير پروژه‌ها هزينه مي‌کند، براي حفاظت از باغات نيز سرمايه‌گذاري کند و با جديت وارد عمل شود.