سیری در استانها

گروه سيري در استان ها:بنا به شواهد تاريخي و جغرافيايي در ايجاد هسته اوليه شهر سلماس انگيزه خاصي به نظر نمي‌رسد. در طي اعصار وسيله زلزله دستخوش تغيير محل دگرگوني شده است. ولي آنچه مسلم است بافت اوليه در گذشته يكي از روستاهاي مستعد بوده و مركزيت ارتباطي برتري داشته است. بارها در اين شهر زلزله روي داده و ساكنان ديلمقان در محل فعلي شهر اسكان داشتند.

گروه سيري در استان ها:بنا به شواهد تاريخي و جغرافيايي در ايجاد هسته اوليه شهر سلماس انگيزه خاصي به نظر نمي‌رسد. در طي اعصار وسيله زلزله دستخوش تغيير محل دگرگوني شده است. ولي آنچه مسلم است بافت اوليه در گذشته يكي از روستاهاي مستعد بوده و مركزيت ارتباطي برتري داشته است. بارها در اين شهر زلزله روي داده و ساكنان ديلمقان در محل فعلي شهر اسكان داشتند. از حفاريهاي به دست آمده از تپه پتان قدمت سلماس به زمان مادها مي‌رسد. در زمان هخامنشيان جزو آخرين قسمت ارمنستان بود و آن را زاروند مي‌گفتند. در دوره اشكانيان يكي از ايالتهاي حايل بين ايران و روم بود و پس از شكست آخرين شاه اشكاني ضميمه متصرفات ساسانيان مي‌شود. يادگاري از اين سلسله در كوه پير چاوش بر سر راه اروميه و سلماس (نزديك روستاي خان تختي) باقي مانده است. بدين صورت، روي تخته سنگي دو نفر بر اسب وجود دارد. يكي خود اردشير و ديگري پسرش شاهپور است و در جلو هر يك پياده‌اي  ايستاده مشاهده مي‌شود. شواهد تاريخي مي‌رساند كه اين منطقه مدتي ارمني نشيني بوده است.
وجود كليساها و گورستان‌هاي متروكه مسيحي و سكونت فعلي ارامنه در بعضي از روستاها و استعمال كلمه (زارواند) كه يكي از واژه‌هاي ارمني مي‌باشد، همه گواه بر سكونت ارامنه در اين منطقه بوده است. ياقوت حموي هم همين كلمه را به كار برده است بعداً كلمه سلماس و پس از آن نام شاهپور و بعد از انقلاب مجدداً نام سلماس جانشين آن شده است.
* كوههاي شهرستان سلماس :
كوههاي شهرستان سلماس از نقطه نظر توپوگرافي در حقيقت ادامة سلسله جبال زاگرس مي‌باشد. از مرز شهرستان خوي به طرف شهرستان سلماس به صورت يك توده مرتفع منظم، مركب از توده‌هاي خارائي به سمت جنوب ادامه داشته و كوههاي مرزي بنام هراويل با ارتفاع 3409 متر ، شمليك داغ با ارتفاع 2844 متر و كوههاي كوزه رش، شوربداغ، دوشوان، سنيتال از جانب شمال غرب و جنوب اين شهرستان را احاطه كرده‌اند بطور كلي كوه‌هاي مرتفع اين شهرستان را كوههاي مرزي اين شهرستان با كشور تركيه تشكيل مي‌دهند و هر چه به طرف شهر سلماس نزديك مي‌شويم از ارتفاعات كاسته شده و حد فاصل آنها بعنوان پايكوه هراويل مي‌باشد. ارتفاع 3097 متر در كوه ساري‌داش در حد مرز سلماس و اروميه (اين ارتفاعات كه از جنوب غربي به شمال شرقي تا تمروخان تختي كشيده شده است) دشت سلماس را بوجود مي‌آورند.
 * دره دريك : دره تمر : رودخانه زولاچاي :
زولا چاي از رودخانه‌هاي دائمي شهرستان سلماس است
*چشمه هاي آب معدني شهرستان سلماس :1ـ آب گرم ايسته سو/ در سمت چپ جاده اروميه سلماس در نزديكي گردنه قوشچي قرار گرفته است.2ـ چشمه آب معدني ميناس/ در جنوب شرقي سلماس.3ـ چشمه صدقيان/ در دهكده صدقيان شمال شرقي سلماس.4ـ آب معدني دريك/ اين آب بسيار گوارا بوده و در روستاي چهريق قرار دارد.
 * تالابهاي شهرستان سلماس :
 تالاب چيچك، تالاب آق زيارت :
* كوهها و دشتها :
با نگرشي گذرا در نقشه ناهمواريهاي آذربايجان متوجه خواهيم شد كه سرتاسر نواحي مرزي شهرستان سلماس (مرز ايران و تركيه) از كوههاي مرتفع ديوار مانندي كه امتدادي شمالي ـ جنوبي دارند پوشيده شده است. و خط الرأس اين كوهها حوضه آبگير سلماس(درياچه اروميه) و تركيه است. شيب اين كوهها به طرف شهر سلماس تند و در فاصله كمي تا درياچه اروميه فرود مي‌آيد.
 اين كوهها با توجه به حالت و شكل ويژه‌اي كه در سطح زمين ايجاد مي‌كند علاوه بر خلق چشم‌اندازها و مناظر بديع و زيبا، نقش مؤثري در حفظ محيط زيست طبيعي و حيات‌وحش وابسته به آن دارند ولي با ناديده گرفتن موارد مذكور مردم منطقه به لحاظ آزونياز با چراي بي‌رويه و نابودي پوشش گياهي و تخريب و تبديل مراتع و از سوي ديگر احداث جاده‌هاي نظامي در اين منطقه در اوايل انقلاب و استقرار گروهكها در اين منطقه از عوامل موثر در آسيب و تخريب محيط زيست كوهها و دشتها به شمار مي‌رود.

منبع :