گروه سيري در استان ها: قامت پيکره هاي سنگي منطقه باستاني شهر يئري در پيرازميان مشگين شهر اين روزها خميده تر شده و اگر چاره انديشيده نشود آرام آرام نفس هاي نگهبانان خاموش سرزمين زرتشت به شماره مي افتد.

گويا پايان تاريخ در سرزمين زرتشت نزديک است، نگهبانان سنگي ايستاده رو به خورشيد در شهر يئري يکي يکي شکسته و فرو مي ريزند و 'پيرازميان' براي نمايش يک تراژدي فرهنگي خود را آماده مي کند. نگاهبانان سنگي 'شهر يئري' شامل 280 سنگ هستند که ديرينگي آنها به دوران اواخر مفرغ ، دوره نوسنگي ، مس سنگي و اوايل آهن پيوند مي خورد. سنگ افراشته هاي ‎ 70تا ‎ 360سانتي متري به شکل انسان دست به سينه و معمولا بدون دهان در شهر يئري در همسايگي روستاي پيرازميان مشگين شهر به صف کشيده شده اند. به اعتقاد کارشناسان به جز هفت قطعه مشابه در منطقه 'حکاري' ترکيه و يک قطعه در 'قپوزستان' جمهوري آذربايجان شبيه اي براي سنگ افراشته هاي شهر يئري در جهان وجود ندارد. ?شهر يئري منطقه اي تاريخي با وسعت 400 هکتار است که در يک کيلومتري روستاي پيرازميان که در زماني دور براي ترساندن دشمنان به آن 'بورازما'? يعني 'اينجا نيا' مي گفتند قرار دارد. اين منطقه در 25 کيلومتري شرق مشگين شهر در فاصله اي 60 کيلومتر دورتر از اردبيل در نزديکي سبلان و در کنار رودخانه قره سو واقع شده است. محوطه شهر يئري داراي فضاهاي تاريخي شامل قلعه با معماري سنگي و ديواره هاي خشکه چين ، معبد ، حدود 300 گور باستاني کلان سنگي ، غار باستاني ، دروازه و محوطه قوشاتپه مربوط به 6 هزار سال پيش از ميلاد است. ?چارلز برني باستان شناس غربي به همراه رابرت بولي ، مايکل لويد اينگراهام و جفري سامرزه که در سوم آگوست 1976 ميلادي (1357ش) مطالعاتي در منطقه انجام دادند 'شهر يئري' را به جهانيان شناساندند. اين باستانشناس نوشته است: دو محوطه در غرب مشگين شهر کشف شده که مي توان آن را پاسگاه مرزي 'اورارتوها' لقب داد. مهم ترين محوطه کشف شده محوطه شهر يئري در شرق منطقه مورد مطالعه قرار دارد ، استقرار اين محوطه به دليل ملاحظات استراتژي بر روي صخره اي بنا شده است. استحکامات دفاعي تماما از سنگ ساخته شده و اين محوطه از چهار مولفه تشکيل شده است: 'دهکده وسيعي که بخشي از آن حصار کشي شده و اين دهکده به 2 قسمت بالايي و پاييني تقسيم مي شود ، ارک که از سمت غرب به دهکده بالايي منتهي مي شود ، چهارگروه استل ها (سنگ افراشته ها) ، تعدادي قبر که در دهکده بالايي و پاييني قرار داشته است'. شهر يئري به علت بي توجهي ها از گذشته دور در حال تخريب بوده و هم اکنون به مراحل اوج نابودي خود نزديک مي شود، از دهه 20 شمشي شهر يئري تخريب هاي بسيار گسترده اي را هم از سوي انسان و هم طبيعت شاهد بوده است.

به گزارش عصرآذربايجان به نقل از ايرنا، در هفته هاي اخير فرياد گروه هاي دوستدار فرهنگ در استان به خاطر نابودي شهر يئري بلندتر شده و به تازگي نيز زنجيره اي انساني براي حمايت از اين اثر تاريخي با حضور دوستداران طبيعت و آثار تاريخي در محوطه باستاني شهر يئري شکل گرفت. کريم حاجي زاده ، مديرکل ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي استان اردبيل نابودي 80 درصدي منطقه باستاني شهر يئري را نمي پذيرد و مي گويد: نهايت آسيبي که به شهر يئري وارد شده حتي 40 درصد هم نيست. اينکه پذيرفته شود که حتي حدود 40 درصد از آثار بي نظير باستاني در شهر يئري آسيب ديده است خود مي تواند يک فاجعه فرهنگي براي منطقه و کشور باشد. اکبر بهنام جو ، استاندار اردبيل در بازديد هفته گذشته خود از اين اثر تاريخي گفت: مردم حق دارند از وضعيت فعلي منطقه باستاني 'شهر يئري' ناراحت و معترض باشند و بايد با مشارکت دولت و بخش خصوصي زيرساخت هاي منطقه توسعه يافته و 'شهر يئري' را نجات دهيم. 

وي بيان کرد: در کشورهاي ديگر با يک قطعه سنگ تاريخي هزاران گردشگررا جذب مي کنند اما ما از داشته هاي غني باستاني شهر يئري و طبيعت آن استفاده مطلوب نکرده ايم. مسئولان فرهنگي استان اردبيل يکي از دلايل مشکلات موجود در منطقه باستاني شهر يئري را کمبود اعتبار مي دانند. هرچند براي ساماندهي شهر يئري از سال 85 تا کنون سه ميليارد و 600 ميليون ريال اختصاص يافته ولي به گفته مديرکل ميراث فرهنگي ،صنايع دستي و گردشگري استان اردبيل براي ساماندهي اين مجموعه 15 ميليارد ريال اعتبار لازم است. کريم حاجي زاده به خبرنگار ايرنا گفت: براي رهايي شهر يئري از وضعيت کنوني سازه اي طراحي شده و در صورت تاييد شوراي ميراث فرهنگي و تامين 15 ميليارد ريال اجرايي مي شود.