ماهيان ارس لب‌‌تر مي‌ميرند

گروه گزارش: آب رودخانه ارس چند سالي مي‌شود که ديگر مثل گذشته صاف و زلال نيست و با خود انواع مواد شيميايي و فاضلاب معادن ارمنستان را حمل مي‌کند، آلودگي که تا سر سفره درياي خزر هم رسيده است.

گروه گزارش: آب رودخانه ارس چند سالي مي‌شود که ديگر مثل گذشته صاف و زلال نيست و با خود انواع مواد شيميايي و فاضلاب معادن ارمنستان را حمل مي‌کند، آلودگي که تا سر سفره درياي خزر هم رسيده است.  
 محمدرضا علي اشرفي: ارس با تشکيل مرز رودخانه‌اي ايران به طول 475 کيلومتر به خزر مي‌ريزد و سومين رودخانه کشور به لحاظ قدرت آب شناخته مي‌شود.
12 درصد آب ارس از ايران، 34 درصد از ترکيه و بقيه از خاک آذربايجان و ارمنستان تامين مي‌شود.
اين رودخانه پرآب و بزرگ در سال‌هاي اخير به شدت تهديد مي‌شود، فاضلاب معادن ارمنستان به اين رودخانه ريخته شده و اکوسيستم منطقه و اين رودخانه به شدت تهديد مي‌شود.
البته اين وضعيت زماني خطرناک‌تر مي‌شود که بدانيم با افزايش دماي هوا در ماه‌هاي اخير و کاهش سطح رودخانه شاهد افزايش ورود پساب‌هاي صنعتي و معدني ارمنستان به اين رودخانه هستيم، تا جايي که مرگ ماهي‌هاي ارس در سال‌هاي اخير نسبت به گذشته چندين برابر شده است.
وقتي پساب‌ صنعتي ارمنستان مهمان سفره‌هاي ايراني مي‌شوند:
اين موضوع زماني جالب‌تر مي‌شود که بدانيم اين پساب‌هاي صنعتي و معدني ارمنستان از طريق ارس به درياي خزر هم وارد مي‌شود و حيات ماهي‌ها و موجوادت زنده اين دريا را نيز تهديد مي‌کند، ارس 950 کيلومتر را طي مي‌کند تا به درياي خزر بريزد.
اين رود به دشت مغان و بخش وسيعي از مناطق شمال غربي ايران آب‌رساني مي‌کند و بدون شک همه اين پساب‌ها و فاضلاب‌ها را از طريق حل شدن در آب به نقاط مختلف کشور و شايد حتي از طريق ماهي‌ها و يا سبزيجات و ميوه ها به سر سفره‌هاي مردم نيز مي‌برد.  
بررسي ميزان آلودگي رودخانه ارس و تاثير آلودگي‌ها بر درياي خزر نشان مي‌دهد که بايد مسئولان از طريق روابط بين المللي اين موضوع را پيگيري و از ورود فاضلاب معادن ارمنستان به رودخانه ارس جلوگيري کنند.  
تخليه زباله نيروگاه‌هاي برقي ارمنستان در ارس هم کاملا شيميايي و خطرناک ارزيابي شده و حيات وحش و طبيعت ايران در اين منطقه را تهديد مي‌کند بررسي‌ها و مشاهدات ميداني خبرنگار ما از رودخانه ارس نشان مي‌دهد که نوع آلودگي اين رودخانه پساب‌هاي صنعتي و ميکروبي هستند که بيشتر از طريق معادن طلاي ارمنستان که در نزديکي رودخانه قرار دارند وارد ارس مي‌شوند و حيات ماهي‌هاي آن را تهديد مي‌کنند.  
در اين زمينه مي‌توان به پساب کارخانه‌هاي مس ارمنستان در جوار ارس و يا فاضلاب صنايعي مانند موليبدن و طلا و ديگر فلزات اشاره کرد که وارد ارس مي‌شوند.
تخليه زباله نيروگاه‌هاي برقي ارمنستان در ارس هم کاملا شيميايي و خطرناک ارزيابي شده و حيات وحش و طبيعت ايران در اين منطقه را تهديد مي‌کند. ميزان اين فاضلاب‌ها به اندازه‌اي زياد است که با چشم هم مي‌توان متوجه وجود فاضلاب‌هاي کدر و روغني در سطح آب شد.
البته تعداد زيادي از جنازه‌هاي ماهي‌ها هم در سطح آب شناور است و تعدادي نيز در ساحل آرام گرفته اند و خوراک موجودات ديگر مي‌شوند و زنجيروار آلودگي‌ها را نشر مي‌دهند.
تهديد سلامت محصولات کشاورزي در حاشيه ارس:
بيشتر کشاورزان شهرستان جلفا و حاشيه‌ رودخانه ارس از تاثير آلودگي اين رود بر اقتصاد خودشان گلايه دارند و از مشکلات صيد، دامداري و کشاورزي خود مي‌گويند، تا جايي که تشديد آلودگي رودخانه ارس از سه سال گذشته باعث شده تا بيشتر آنها از آب اين رودخانه براي آبياري زمين‌هاي کشاورزي استفاده نکنند و در عوض متحمل هزينه‌هاي اضافه براي انتقال آب از نقاط ديگر به زمين‌هاي کشاورزي خود شوند. اين احتمال هم وجود دارد که تا چند وقت ديگر با افزايش ورود فاضلاب‌هاي کارخانجات و معادن ارمنستان به ارس، اين رودخانه به دومين چالش بزرگ زيست محيطي شمال غرب کشورمان بعد از درياچه اروميه تبديل شود.
ورود فاضلاب معادن ارمنستان به درياي خزر:
بررسي‌ها نشان مي‌دهد که فاضلاب معادن ارمنستان به درياي خزر هم وارد مي‌شود چراکه بخش زيادي از آب رودخانه ارس به درياي خزر مي‌ريزد.
معصومه ابتکار معاون رئيس جمهور در سفري که به تبريز داشت اشاره مستقيمي به آلودگي شيميايي اين رودخانه‌ پر آب مرزي کرده و مي‌گويد که سال‌ها است اين آلودگي ادامه دارد و اگر مهار نشود منابع ملي ايران را عملا نابود مي‌کند و حيات جنگل‌هاي حفاظت شده ارسباران، کيامکي و آينالي که محل پرورش گوزن قرمز ايران است را به طور جدي در مخاطره قرار مي‌دهد.
اين اظهارات در شرايطي است که متاسفانه شاهد اقدام چندان قاطعانه‌اي از طرف مسئولان محيط زيست کشورمان در خصوص رفع آلودگي ارس و انجام مکاتبات با طرف‌هاي ارمنستاني نيستيم و همچنان تخليه فاضلاب‌هاي معادن ارمنستان به اين رودخانه ادامه دارد.
تاييد انتقال فاضلاب معادن ارمنستان به رود ارس:
نماينده مردم مرند و جلفا در مجلس نهم با تاييد انتقال فاضلاب معادن ارمنستان به رود ارس گفت: متاسفانه چند سالي است که اين اقدام انجام مي‌شود و مسئولان محيط زيست هم واکنش جدي در اين خصوص نشان نمي‌دهند. محمد حسن نژاد با بيان اينکه کنترل آلودگي رودخانه ارس بايد اولويت مسئولان باشد، افزود: در شرايط کنوني شاهد مرگ هزاران ماهي در رودخانه ارس و گسترش آلودگي‌هاي اين رودخانه و انتقال آن به مزارع کشاورزي هستيم.
وي سپس با تاکيد بر اينکه ارس به عنوان مهم‌ترين رودخانه شمالي کشور اين روزها حال خوشي ندارد و هر روز آلوده تر مي‌شود، گفت: ارس يکي از طولاني ترين رودخانه هاي داخلي ايران با آب‌هاي خروشان است که به دليل آلودگي در مسير خود به دومين چالش بزرگ زيست محيطي منطقه شمال غرب پس از درياچه اروميه تبديل شده است.
 حسن نژاد ادامه داد: اين رودخانه يک هزار متري سهم قابل توجهي در تامين آب مورد نياز کشاورزي و خانگي مردم شمال غرب کشورمان دارد و بايد هرچه سريعتر نسبت به پاکسازي آلودگي‌هاي اين رود اقدام کرد.
آلودگي ارس مربوط به سه بخش آب‌هاي سطحي، رسوبات و موجودات کف زي است:
مديرکل دفتر آب وخاک سازمان حفاظت محيط زيست نيز در اين خصوص اظهار نظر قابل تاملي داشته و گفته است: آلودگي ارس مربوط به سه بخش آب هاي سطحي، رسوبات و موجودات کف زي است. محمد جواد سروش با بيان اينکه رود ارس عاري از هرگونه آلودگي راديواکتيو است و آلودگي هاي رسوبي آن تا اوايل سال 2017 برطرف مي شود، ادامه داد: از سال 1380 نشست هاي مشترکي در مورد آلودگي رود ارس ميان دو کشور ايران و ارمنستان برگزار شده است که منجر به تبادل 12 تفاهم نامه شده است.
وي با بيان اينکه آلودگي رود ارس مربوط به معدن مس ارمنستان است، اظهارکرد: آلودگي رود ارس مربوط به سه بخش آب‌هاي سطحي، رسوبات و موجودات کف زي است که تاکنون ارمنستان آلودگي رسوبي و موجودات کف زي را نمي‌پذيرفت.  سروش ادامه داد: اما با پيگيري‌ها و برگزاري جلسات متعدد ميان ايران و ارمنستان، مسوولان ارمنستان آلودگي هر سه بخش را پذيرفتند.
وي گفت: گزارش‌ها نشان مي‌دهد در آب‌هاي سطحي رود ارس آلودگي وجود ندارد و مشکل در رسوبات است چون آلودگي‌ها ته‌نشين مي‌شود، اکنون ارمنستان متعهد شده است که در اولين فرصت موضوع آلودگي‌هاي رسوبي را برطرف کند.  
سروش افزود: در سفر اخير جهانگيري معاون اول رييس جمهوري به ارمنستان در نشستي با وزاري محيط زيست و انرژي اين کشور قرار شد برنامه اجرايي آلودگي‌هاي رسوبي رود ارس پيگيري و رفع شود. وي ادامه داد: بر اين اساس تفاهم نامه‌اي به امضا رسيد که تا پايان سال 2016 آلودگي‌هاي رسوبي و موجودات کف زي ارس برطرف شود. سروش با اشاره به برخي ملاحظات سياسي با کشورهاي همسايه گفت: با اين اوصاف تاکنون دو مرتبه در مورد آلودگي رود ارس به ارمنستان تذکر داده‌ايم.
ارس تا پايان سال 2016 از آلودگي‌ها پاک مي‌شود:
مديرکل حفاظت محيط زيست آذربايجان شرقي نيز در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: ارس تا پايان سال 2016 از آلودگي‌ها پاک مي‌شود.
حميد قاسمي نيز با تاييد انتقال فاضلاب‌هاي معادن ارمنستان به رودخانه ارس افزود: مذاکرات خوبي با مسئولان ارمنستاني براي رفع آلودگي‌هاي رودخانه ارس انجام شده و اميدوارم تا پايان سال 2016 شاهد کنترل آلودگي اين رودخانه باشيم.
وي با تاکيد بر اينکه ارمنستان با قبول مسئوليت اين آلودگي‌ها موظف به راه اندازي سيستم بازچرخاني با ايجاد سدهاي باطله تا سال 2017 ميلادي شده است، ادامه داد: بدون شک ورود اين آلودگي‌ها به رودخانه ارس سلامت مردم منطقه و اکوسيستم را تهديد مي‌کند.

منبع :