چالش‌هاي دولت در سال جديد

گروه سياسي: سال 1402 در شرايطي آغاز شده که کشور با گستره‌اي بي‌شمار از مشکلات و مصائب ريز و درشت دست‌وپنجه نرم مي‌کند. بالطبع دولت انقلابي سيزدهم در ميانه انباشتي از بحران‌ها و مسائل برجاي مانده از سال گذشته 1401 ماموريت خطيرتري براي اداره امور کشور خواهد داشت.

گروه سياسي: سال 1402 در شرايطي آغاز شده که کشور با گستره‌اي بي‌شمار از مشکلات و مصائب ريز و درشت دست‌وپنجه نرم مي‌کند. بالطبع دولت انقلابي سيزدهم در ميانه انباشتي از بحران‌ها و مسائل برجاي مانده از سال گذشته 1401 ماموريت خطيرتري براي اداره امور کشور خواهد داشت. شايد زماني که رئيسي و مردان کابينه‌اش در شهريور 1400 به پاستور راه پيدا کردند، هيچ‌گاه وضعيتي همانند شرايط کنوني را متصور نبودند. شايد آن‌ها با يکدست شدن حاکميت، قطار پيشرفت را توقف‌ناپذير و جاده را حداقل در داخل، فاقد دست‌انداز مي‌ديدند.
 سال 1402 براي رئيسي و وزرايش در شرايطي آغاز مي‌شود که قريب به 19 ماه از عمر دولت سيزدهم سپري مي‌شود. بر خلاف گذشته، ديگر ارجاع دادن مشکلات به دولت روحاني نه پذيرفته شدني است و نه عامل اقناع براي افکار عمومي.
در سال گذشته وعده‌هاي بي‌شمار مردان رئيسي، يکي پس از ديگري محقق نشد، اما حالا سالي نو و ميداني متفاوت براي سنجش عيار عملکرد دولت سيزدهم آغاز شده است. حتي به جرات مي‌توان مسئوليت دولت را در سال جديد، به مراتب بزرگ‌تر و دشوارتر از سال گذشته مورد ارزيابي قرار داد. مردان رئيسي با چالش‌ها و ماموريت‌هاي بزرگي مواجه هستند که شايد ديگر با شعاردرماني و دادن وعده‌هاي بزرگ قابل مديريت نباشند. چالش‌هايي که مي‌توان آن‌ها را در 10 محور ذيل دسته‌بندي کرد:
1- مهار تورم و رشد توليد
»تورم« شاه واژه اين روز‌هاي محافل عمومي و تخصصي کشور است. موج کمرشکن گراني‌ها در چند سال گذشته، در سال 1402 به اوج رسيد تا بالطبع نارضايتي‌ها نسبت به اين امر نيز به شدت افزايش پيدا کند. اهميت اين مساله به اندازه‌اي است که رهبر معظم انقلاب نيز سال جديد را به عنوان سال »مهار تورم، رشد توليد« نام‌گذاري کرده‌اند. مهم‌ترين مطالبه عمومي اين است که نرخ تورم در سال جديد در حداقلي‌ترين حالت، روندي کاهشي به خود بگيرد.بدون ترديد، تورم بزرگ‌ترين چالش يک سال آينده کشور خواهد بود. بسياري از اقتصاددان‌ها بر اين باور هستند که کوچک‌ترين اشتباه دولت مي‌تواند باعث شود که تورم با جهشي عجيب مواجه‌شده و علاوه‌بر دامن‌زدن به مشکلات معيشتي، تبعات اجتماعي- اعتراضي گسترده‌اي را به همراه داشته باشد. زماني اين مساله نگران مي‌شود که پيش‌بيني‌ها از تداوم تورم درصدي در کشور طي حداقل ? ماه آينده حکايت دارد. حتي برخي تحليل‌گران اقتصادي در ماه‌هاي پاياني سال گذشته نسبت به ابرتورم يا پديده مشابه با تورم کشور ونزوئلا در سال‌هاي گذشته هشدار داده‌اند.در چنين وضعيتي ماموريت اصلي تيم اقتصادي دولت رئيسي به رياست محمد مخبر، معاون اول رئيس‌جمهور اين است که تلاش حداکثري و تمهيدات ويژه خود را براي مهار تورم در پيش بگيرند. بدون شک مهار تورم نخستين و شايد مهم‌ترين گام در افق‌گشايي براي افکار عمومي در مسير بازگشت اميد‌ها به جامعه خواهد بود.
2- پيشبرد پرونده تنش‌زدايي در منطقه
بعد از امضاي توافق ايران و عربستان براي از سرگيري مناسبات در( 10 مارس 2023) 19 اسفند 1401 پيشبرد تنش‌زدايي با همسايگان عربي، به يکي ديگر از ماموريت‌هاي بزرگ تيم سياست خارجي دولت تبديل شده است. در سطح ابتدايي، اجرايي شدن توافق با عربستان سعودي نخستين ماموريت اميرعبداللهيان، وزير امور خارجه خواهد بود. تنش‌زدايي با امارات، بحرين و حتي مصر، ديگر پرونده‌هاي مهمي هستند که انتظار مي‌رود دستگاه ديپلماسي گام‌هاي مثبتي را در ارتباط با آن‌ها بر دارد.
3- حل پرونده برجام و مذاکرات هسته‌اي
همانند چند سال گذشته، هم‌چنان »برجام« مهم‌ترين کانون تمرکز سياست خارجي کشور خواهد بود. از اواسط سال گذشته، تعليق در مذاکرات هسته‌اي ميان ايران و طرف‌هاي توافق هسته‌اي کليد خورد. همزمان شدن اين تعليق با ناآرامي‌ها داخلي و به ميان آمدن موضوع حمايت ايران از روسيه در جنگ اوکراين، عملا زمينه را براي کاهش اميد‌ها به احياي توافق مهيا کرد. در چند ماه گذشته نيز مقام‌هاي سياسي اروپايي و آمريکا، بار‌ها تاکيد کرده‌اند که احياي توافق از اولويت آن‌ها خارج شده است.
نکته قابل تامل در باب موضوع برجام اين است که اکنون براي دولت و افکار عمومي اثبات شده که مسائل داخلي ارتباط عميقي با حوزه سياست خارجي دارد. بر خلاف آن‌چه دولت‌مردان رئيسي در ابتدا روي کار آمدن مي‌گفتند، مسائل کشور با تکيه صرف بر داخل حل نخواهند شد. بنابراين، موضوع برجام و پرونده هسته‌اي، در سال جديد همچنان براي دولت رئيسي يکي از اولويت‌هاي مهم خواهد بود؛ چرا که غالب ناظران سياسي و اقتصادي بر اين باور هستند که احياي توافق مي‌توان نخستين گام براي بهبود و سامان بخشيدن به وضعيت کشور باشد.
4- ساماندهي بازار ارز و طلا
نابساماني در بازار ارز و طلا، يکي از مهم‌ترين مشکلاتي بود که دولت رئيسي در ماه‌هاي پاياني سال گذشته با آن دست و پنجه نرم کرد. ثبت رکورد‌هايي جديد در نرخ ارز و طلا، در ماه‌هاي پاياني سال، موج انتقادات را عليه عملکرد تيم اقتصادي دولت سرازير کرد. حتي تغيير رئيس بانک مرکزي و تصميمات وزارت اقتصاد به رياست احسان خاندوزي، نتوانست تاثير عميقي را بر کنترل نرخ‌ها در بازار داشته باشد. در سال جديد نيز کانون نگاه‌ها به تيم اقتصادي دولت و تصميمات‌شان در زمينه ساماندهي به بازار ارز و طلا دوخته خواهد شد.
5- مديريت پرونده روابط با اروپا
در کنار مساله برجام و تنش‌ها با آمريکا، اخيرا روابط با اروپايي‌ها نيز به چالشي جديد براي سياست خارجي کشور تبديل شده است. اگر در گذشته بيشتر کشور‌هاي اروپايي، نقش همراهي کننده واشنگتن يا ميانجي‌گري ميان ايران و آمريکا ايفا مي‌کردند، در وضعيتي جديد آن‌ها به طور مستقل در مناسبات با ايران با چالش‌هايي بزرگ مواجه شده‌اند.کشيده شدن پاي ايران به ميانه جنگ اوکراين، اروپايي‌ها را فراتر از موضوع برجام در مقابل تهران قرار داده است. در ماه‌هاي پاياني سال گذشته 1401 اتحاديه اروپا و انگلستان، سطحي قابل توجه از تحريم‌ها را عليه ايران اعمال کردند که در نوع خود کم سابقه بود. در وضعيت جديد نيز به نظر مي‌رسد که تيم سياست خارجي دولت سيزدهم نيازمند تهيه يک نقشه‌راه استراتژيک براي مديريت پرونده روابط با اروپا خواهد بود.
6- ساماندهي بازار بورس
بر خلاف آن‌چه نزديکان رئيس‌جمهور در روز‌هاي ابتدايي روي کار آمدن دولت تصور مي‌کردند، مشکلات بورس نه تنها سه روزه حل نشد، بلکه در مقام چالشي بزرگ بر شانه‌هاي دولت در دو سال گذشته سنگيني کرده است. نکته قابل تامل اين است که سال گذشته براي بازار سهام سال به شدت تاريکي بود. ميزان بازدهي در بازار بورس نسبت به ديگر باز‌ها همانند، ارز، خودرو، مسکن و طلا، در سطح بسيار ناچيزي بود. واقعيات اقتصادي کشور که مهم‌ترين شاخص آن در قالب تورم بود، به هيچ عنوان با معيار‌هاي بازار سهام همخواني نداشت. بازار بورس کم‌ترين بازدهي را در ميان بازار‌هاي مالي داشت که همين امر خود عاملي براي خروج سرمايه بود.نکته غيرقابل انکار اين است که در سال‌هاي اخير بورس قرباني اقتصاد دستوري بوده و فاقد پويايي مستقل بوده است. درس‌هاي گذشته، مي‌تواند زمينه مناسبي براي تعيين تکليف بازار بورس از سوي دولت در سال جديد باشد. خاندوزي به عنوان متصدي وزارت اقتصاد، در اين بين بيشترين مسئوليت را عهده‌درا خواهد بود.
7- خشکسالي و بحران آب
يکي از مسائل خاموشي که البته کم‌تر رسانه‌اي مي‌شود، اما همچون يک بحران بزرگ در آينده نزديک مي‌تواند گريبان‌گير جامعه ايراني باشد، در ارتباط با موضوع »خشکسالي« و»بحران کمبود آب«است. در سال گذشته، استان‌هايي مثل خوزستان، همدان، کهکيلويه و بويراحمد و اصفهان با مشکلات عميق در زمينه تامين آب شرب مواجه بودند.آمار‌هاي کمبود آب در کشور ابعاد نگران‌کننده‌اي به خود گرفته و حتي به شهر تهران پايتخت ايران نيز رسيده است. در مقايسه با ? سال گذشته، ورودي سد‌هاي کشور، کاهش 30 درصدي را نشان مي‌دهد. آمار‌ها مي‌گويند آبِ شربِ 500 شهرِ کشور با مشکل، تامين مي‌شوند وَ 101 شهر در "وضعيتِ قرمزِ تامينِ آب" هستند!
همچنين، 300 شهر در معرض تنش آبي هستند و در بيشتر از ? هزار روستا با تانکر، آبرساني صورت مي‌گيرد. حتي متخصصان آبخيزداري و هيدروژئولوژي، از ورشکستگي آبي خبرداده‌اند. آن‌ها مي‌گونيد ذخاير آب ايران تا 36 سال آينده تمام مي‌شوندو اين آمار‌ها به وضوح نشان مي‌دهد که مساله کمبود آب براي دولت سيزدهم مي‌تواند چالشي بزرگ باشد.
8- ساماندهي بازار خودرو
بازار خودرو نيز همانند ديگر بازارها، يکي از حوزه‌هايي است که بر خلاف وعده‌هاي اوليه دولت‌مردان رئيسي به هيچ عنوان با مديريت و ساماندهي موافق همراه نشد. در يک سال گذشته نيز علي‌رغم ارائه طرح‌هايي همانند حذف (درست بخوانيم کاهش) قرعه‌کشي ها، واردات محدود خودرو‌هاي خارجي و ارائه خودرو براي فروش در بورس، همچنان مشکلات در اين حوزه به قوت خود باقي ماند.در سال گذشته نرخ خودرو‌ها يکي از بي‌سابقه‌ترين افزايش قيمت‌ها را طي دهه‌هاي گذشته تجربه کرد؛ به‌گونه‌اي که فاصله حداقل حقوق‌ها با قميت ارزان‌ترين خودرو‌هاي داخلي به موضوعي براي انتقاد از وزارت صمت و عملکرد سيد رضا فاطمي امين تبديل شد. حالا نيز به نظر مي‌رسد ساماندهي بازار خودرو، همچنان يکي از اولويت‌هاي دولت رئيسي در سال جاري باشد.
9- حل موضوع پيچيده حجاب از راه معقول در نتيجه رخداد‌هاي سال گذشته، يکي از موضوعات مهمي که مي‌تواند همچون چالشي بزرگ براي دولت در سال جديد باشد، در ارتباط با حوزه »حجاب« است. از اواسط سال گذشته که ناآرامي‌ها در کشور آغاز شد، اين موضوع در مقام چالشي مهم مورد توجه ناظران حوزه اجتماعي، فرهنگي و حتي دولت‌مردان قرار گرفته است. اتفاقات ماه‌هاي گذشته به وضوح نشان داد که ادامه نوع مواجهه با موضوع حجاب به روال سابق ممکن نخواهد بود. در نتيجه از سوي ناظران سياسي و حتي بسياري از مقام‌هاي سياسي کنوني، بازبيني در اجراي حجاب مورد توجه قرار گرفت.
در ماه‌هاي گذشته مجلس و دولت، تلاش‌هايي را براي تدوين و اجرايي کردن يک طرح حجاب جديد در دستور کار قرار داده‌اند. در ماه‌هاي ابتداي سال 1402 نيز اين انتظار مي‌رود که تدوين جزئيات و نحوه اجراي طرح حجاب جديد، در مقام چالشي مهم براي دولت پا بر جا باشد.
10- فيلترينگ و کسب‌وکار‌هاي اينترنتي
به گزارش عصر آذربايجان به نقل از فرارو،با آغاز ناآرامي‌ها در کشور از اواخر شهريور ماه سال گذشته اعمال محدوديت بر اينترنت و فيلترينگ در دستور کار دولت قرار گرفت. در 30 شهريور شبکه‌هاي اجتماعي اينستاگرام و واتس‌آپ فيلتر شدند که ضرر‌هاي بزرگي را بر کسب‌وکار‌هاي اينترنتي وارد کردند. طي نيمه دوم سال گذشته، همواره موضوع محدوديت اينترنت و فيلترينگ در مقام موضوعي جدي باقي ماند. در سال جديد نيز اين موضوع مي‌تواند مهم‌ترين چالش براي عيسي زارع‌پور، وزير ارتباطات باشد.

منبع :