وقتي چشم جهان به پايتخت شور و شعور حسيني است

گروه گزارش: اجراي مطلوب برنامه هاي عزاداري سنتي در زنجان موجب شده تا چشم جهانيان هر ساله در ايام ماه محرم به زنجان به عنوان پايتخت شور و شعور حسيني خيره بماند.

 آيين هاي عزاداري ماه محرم همه ساله در سراسر ايران با شور و عشق خاص مردم به ابا عبدالله الحسين (ع) برگزار مي شود و عاشقان آن حضرت ارادت و تجديد ميثاق خود را هر سال در قالب عزاداري مستحکم تر مي کنند. اين آيين_هاي عزاداري به فراخور فرهنگ و شيوه هاي مرسوم هر منطقه و استاني متفاوت است و از ديرباز همواره در قالب هيات هاي مذهبي و راه اندازي دستجات و تکايا برگزار شده است. در استان زنجان نيز که به عنوان پايتخت شور و شعور حسيني نامگذاري شده است آئين هاي عزاداري به شيوه خاص برگزار مي شود. برنامه عزاداري هشتم و يازدهم ماه محرم زنجاني ها نماد جهاني داشته و هر ساله چشم جهانيان را به خود معطوف مي دارد. عشق و ارادت زنجاني ها به سقاي کربلا موجب شده تا شب تاسوعا برنامه عزاداري عظيم زنجاني ها در قالب دسته عزاداري حسينيه اعظم زنجان تبلور جهاني يابد. در روز يازدهم ماه محرم نيز مکتب الزينب زنجان نيز در قالب دسته عزاداري بزرگ زينبيه اعظم عشق و ارادت جهاني به پيشگاه حضرت زينب (ع) ارائه مي شود. ماه_هاي محرم و صفر در آذربايجان ماه هايي است که مردم استان به عزاداري مي پردازند، دراعتقادات محلي مردم استان توسل به دسته هاي عزاداري براي شفاي بيماران از سالار شهيدان جايگاه ويژه اي دارد. به اعتقاد مردم منطقه دادن نذري به گهواره “علي اصغر(ع)” موجب شفاي کودکان بيمار مي شود و دادن نذر به ذوالجناح نيز موجب گشايش در کارها خواهد شد. شبيه خواني نيز از جمله آيين هايي است که معمولا در روز عاشورا در برخي از روستاهاي شهرهاي زنجان انجام مي گيرد که اين شبيه خواني ها به نوعي بازسازي صحنه هاي روز عاشورا در صحراي کربلاست و چگونگي به شهادت رسيدن ياران امام حسين (ع) و خود آن حضرت است. پخش نذورات از جمله نان فتير، شربت، شير داغ و حلوا در امامزاده ها مرسوم است و حتي در برخي از امامزاده ها مردم گوسفند قرباني کرده و گوشت آن را در بين دسته ها پخش مي کنند. در اين خطه نوحه خواني از اقبال بي نظير عمومي بهره مند است ومراسم سينه زني همراه با آواز نوحه که خود نوعي “ملودرام” حزن انگيز است، تحقق مي_يابد. مردم زنجان با فرارسيدن ماه محرم الحرام با نصب پرچم هاي سياه و علم هاي مخصوص عزاداري در مساجد، حسينيه ها و تکايا به عزاداري مي پردازند. سخنراني پيرامون فلسفه قيام عاشورا در اغلب مساجد و حسينيه هاي شهر و روستاهاي زنجان، سينه زني، زنجيرزني  روضه_خواني از شيوه هاي مراسم عزاداري ماه محرم در زنجان است. آيين هاي عزاداري ماه محرم همه ساله در سراسر ايران با شور و عشق خاص مردم به ابا عبدالله الحسين (ع) برگزار مي_شود و عاشقان آن حضرت ارادت و تجديد ميثاق خود را هر سال در قالب عزاداري مستحکم تر مي کنند. اطعام دادن و نذري دادن بويژه در شب هاي تاسوعا و عاشورا و شام غريبان از جمله سنت هايي است که هر سال در ماه محرم در استان زنجان برگزار مي شود.
*تعزيه هنرنمايي براي تثبيت قيام عاشورا
تعزيه يکي از اين سنت هاست که طرفداران زيادي دارد، هنرمندان اين استان تعزيه را نوعي هنرنمايي براي تثبيت و تجلي نهضت حسيني و قيام عاشورا مي دانند و معتقدند زيبايي نهضت کربلا در تعزيه ناب و اصيل متجلي مي شود. تعزيه در حقيقت نوعي پيام رساني است که براي نهادينه کردن فرهنگ عاشورا مي توان از آن استفاده کرد. برپايي خيمه نيز يادآور خيمه هاي امام حسين(ع) در کربلاست، اطعام دادن و نذري دادن در ماه محرم مخصوصا در شبهاي تاسوعا و عاشورا به عزاداران حسيني يکي ديگر از رسوم اين استان به شمار مي رود. برگزاري زيارت عاشورا، پخت حليم و شعله زرد، تلاوت قرآن و ذکر دعا براي اعلام رسيدن ماه محرم و برگزاري مجالس روضه و عزاداري در منازل از جمله آداب خاص مردم زنجان در ماه محرم است. تعزيه در زنجان به صورت روز شمار اجرا مي شود به اين صورت که شبيه خوانان هر روز ماه محرم را به يکي از ياران امام حسين (ع) مثلا حضرت علي اکبر(ع) و يا حضرت ابوالفضل (ع) اختصاص مي_دهند. در ظهر عاشورا مردم محلي در زنجان با آداب و رسوم خاصي با آتش زدن خيمه ها به ياد اسيران کربلا بر سر و سينه مي زنند و با حضرت زينب (س) و اسيران همدردي مي کنند. عزيمت هزاران مشتاق اهل بيت و عزادار حسيني از سراسر کشور به شهر زنجان و حضور در حسينيه اعظم سابقه بيش طولاني دارد که بر غناي عزاداري ها وسوگواري امام سوم شعيان مي_افزايد. اعتقاد و باور خاص مردم به حضرت ابوالفضل العباس (ع)، علي اکبر(ع) ، علي اصغر(ع) ، حربن يزيد رياحي و زنان و کودکان سيدالشهدا(ع)، در اين ايام و برگزاري آيين هاي ويژه سوگواري به نام آنان نمونه هايي از باورداشت هاي مذهبي مردم اين استان است. درروز اول اين مراسم مردم مناطق مختلف با پذيرايي از عزاداران در مساجد و حسينيه ها در بعد از ظهر با تشکيل دستجات مختلف سينه زني و خواندن نوحه پرچم هاي سياه را به نشانه عزاداري سيدالشهدا(ع) به بالاي سردر مساجد و گنبدهاي آن نصب مي کنند. برخي از روستاها از گذشته در اين دو روز پذيراي عزاداران حسيني بوده اند و همچنان با حفظ اين سنت در روزهاي عاشورا و تاسوعا از همه کساني که براي عزاداري مي آيند پذيرايي مي کنند. اين کار به صورت عمومي صورت مي گيرد و همه مردم روستا در اين روز در حد مقدورات خود براي عزاداران غذا تهيه مي کنند. بعد از گذشت 1374 سال از شهادت غم انگيز امام حسين(ع) و ياران باوفايش اين واقعه آن قدر شور و حرارت دارد که بعد از قرن‌ها دل عاشقان و ارادتمدارانش با شروع اين ماه به لرزيدن مي‌افتد. البته تا دنيا باقي است عاشورا نيز استوار و پابرجا خواهد بود چرا که :"کل يوم عاشورا و کل ارض کربلا". آئين‌هاي باشکوه عزاداري با جلوه‌هاي خاص و معنادار از حرکت عاشورا و درسي که مي‌توان از اين نهضت عظيم ياد گرفت به عنوان يک نماد کلي و اساسي در برگزاري مراسم‌هاي عزاداري در ماه‌هاي محرم و صفر است. در اين ميان مردمان ايران زمين به تبع آداب و فرهنگ مرسوم خودشان همزمان با شروع ماه محرم عزاداري‌هاي خود را آغاز کرده و به طرق مختلف عشق و ارادت خود را اثبات مي‌کنند.
*زنجان صاحب "مدال ولايت‌پذيري و دين‌مداري" است
مردم استان زنجان نيز از اين قاعده مستثني نبوده و چه بسا پيشرو مردم ايران اسلامي در اين وادي قدم گذاشته‌اند به طوري به گفته بزرگان  زنجان صاحب "مدال ولايت‌پذيري و دين‌مداري" است. با اينکه زنجان از نظر وسعت شهر بزرگي نيست اما سال‌هاست که در اين عزاداري بيش از 200هزار نفر جمعيت شرکت مي‌کنند در طي اين چند روز مردم به سبب اعتقادات ، کرامات و باورهاي قلبي خود، قرباني و نذوراتي به اين حسينه اهدا مي‌کنند. از جنبه‌هايي حائز اهميت اين مراسم، تعداد ذبح قرباني است که حسينيه‌اعظم زنجان را به عنوان دومين قربانگاه جهان اسلام بعد از منا در مکه و نخستين قربانگاه در جهان تشيع بدل ساخته است. تاريخي بودن مراسم حسينيه براساس مستندات به زمان قاجار بر مي‌گردد.
*ثبت حسينيه اعظم زنجان در فهرست ميراث معنوي
بهره‌برداري از نذورات اين مراسم در امور خيريه و عام‌المنفعه نيز در نوع خود بي‌نظير است،مراسم عزاداري باشکوه حسينيه ‌اعظم زنجان که در روزهاي هشتم، نهم و دهم ماه محرم برگزار مي‌شود در تاريخ 15 دي ماه 87 با شماره ثبتي 10 به عنوان دهمين مورد و از جمله آيين‌هاي عزاداري به عنوان نخستين نمونه در فهرست ميراث معنوي کشور ثبت شده است. زينبيه اعظم زنجان يکي از قطب‌هاي عزاداري استان زنجان بوده و همه ساله پذيراي خيل عظيم عاشقان اباعبدالله الحسين(ع) از سراسر کشور و حتي خارج از کشور است. در روز يازدهم محرم‌الحرام هر سال، شهر زنجان به عنوان پايتخت شور و عشق حسيني جلوه معنوي خاصي برخورد مي‌گيرد و عاشقان امام حسين(ع) خود را آماده براي حضور در يک اجتماع عظيم و حماسي مي‌کنند تا نداي "ياحسين" و "يا زينب" سر داده و به ياد شهيد دشت کربلا عزاداري کنند. هيئت عاشوراييان زنجان، هئيت رايت‌الحسين(ع) زنجان، هيئت فاطميون زنجان،‌هيئت فاطميه زنجان و هيات محبين امام صادق(ع) زنجان از جمله هيئت‌هاي زنجان مي‌باشد. به گزارش عصرآذربايجان به نقل از راه دانا، عزاداري استان زنجان هرچند همانند ساير استان‌ها از آيين‌ها و رسم رسومات خاصي پيروي نمي‌کند ولي يکپارچه‌ بودن عزاداران واقعي اين استان آن را به عنوان پايتخت شور و شعف حسيني تبديل کرده است.

منبع :