شيک و مرگ آور مثل سيگار

مرگ و مير ناشي از دخانيات به ميزان 8 ميليون نفر در سال تا سال 2030 افزايش يابد که 80 درصد آن در کشورهاي در حال توسعه صورت مي گيرد و درصورت عدم برنامه ريزي و پيشگيري لازم در مهار اپيدمي دخانيات، کشورهاي ايران، مصر و پاکستان تا 40 سال آينده بيشترين ميزان مصرف دخانيات را خواهند داشت.

استعمال دخانيات، از جمله عادت ها و رفتارهاي غلط و ناپسندي است که در سده هاي اخير شاهد گسترش آن در جهان و به تبع آن ايران هستيم.با توجه به پيشينه تاريخي مصرف دخانيات در مي يابيم که پرتغالي ها اولين کشور اروپايي دريافت کننده و استعمال کننده مواد دخاني بوده اند و در هنگام تسلط بر سواحل جنوبي ايران اين گياه را با خود به کشورمان آورده اند البته برخي نيز معتقدند توتون از راه ترکيه عثماني وارد ايران شده است. بگذريم که اين سوغاتي شوم به چه طريقي وارد کشورمان شده، آنچه اکنون بيش از هر چيزي حائز اهميت است، افزايش مصرف مواد دخاني در کشور و کاهش سن مصرف سيگار و قليان است. بررسي_ها نشان مي دهد هر 5 ثانيه يک، سالانه 6 ميليون نفر در دنيا به علت استعمال دخانيات و بيش از 600 هزار نفر در سال نيز بدليل مواجهه با دود دست دوم دخانيات جان خود را از دست مي_دهند و در حال حاضر يک ميليارد و 400 ميليون نفر از جمعيت جهان مصرف کننده دخانيات هستند. بر اساس بررسي ها و ارزيابي_هاي انجام شده، پيش بيني مي شود، مرگ و مير ناشي از دخانيات به ميزان 8 ميليون نفر در سال تا سال 2030 افزايش يابد که 80 درصد آن در کشورهاي در حال توسعه صورت مي گيرد و درصورت عدم برنامه ريزي و پيشگيري لازم در مهار اپيدمي دخانيات، کشورهاي ايران، مصر و پاکستان تا 40 سال آينده بيشترين ميزان مصرف دخانيات را خواهند داشت.در ايران 15 درصد جمعيت سيگاري هستند و سالانه 65 هزار ايراني به دليل بيماري هاي ناشي از مصرف سيگار فوت مي کنند ودر اين ميان استان هاي مرکزي  آذربايجان غربي، قزوين و البرز بالاترين ميزان مصرف سيگار و بوشهر، هرمزگان، سيستان و بلوچستان و فارس بالاترين ميزان مصرف دخانيات روزانه را در کشور دارند. ايراني ها سالانه نزديک ده هزار ميليارد تومان (معادل يک درصد توليد ناخالص ملي) براي خريد سيگار هزينه مي کنند و دو تا سه برابر اين هزينه نيز صرف درمان بيماري هاي ناشي از استعمال دخانيات مي شود. حال آنکه با استنشاق دود مواد دخاني بيش از 4 هزار نوع ماده شيميايي و سمي خطرناک و کشنده وارد بدن مي شود که زمينه ابتلا به انواع بيماري هاي خطرناک را فراهم مي_کنند. تنها سرطان ريه يا بيماريهاي قلبي پيامدهاي استعمال دخانيات نيستند بلكه مجموعه اي از مسائل و مشكلات حاد بهداشتي در ارتباط با مصرف مواد دخاني وجود دارد كه مي تواند به لحاظ شرايط جسماني و مقاومت ايمني در افراد سيگاري بروز كند. جالب اينکه اغلب مصرف کنندگان از مضرات استعمال مواد دخاني باخبرند اما از روي عادت و به بهانه کسب آرامش و رفع خستگي اقدام به مصرف اين ماده خطرناک مي کنند و سلامت جسم و جان خود را به خطر مي اندازند. به اعتقاد کارشناسان، يکي از دلايل اصلي روي آوردن نوجوانان به سيگار  کنجکاوي در امتحان کردن آن است که اين موضوع اغلب با تبليغ دوستان و همسالان آغاز و بتدريج براي ادامه اين تجربه، بهانه هاي ديگري نيز فراهم مي شود. به گفته محققان اضطراب  تنش، محرک هاي شديد رواني و ناراحتي هاي خانوادگي عوامل عمده زمينه ساز براي روي آوردن به سيگار هستند.تحقيقات نشان مي‌دهد  استعمال سيگار در بين نوجوانان بيشتر جنبه خودنمايي دارد اما به مرور زمان تبديل به عادت مي شود. حال آنکه در سالهاي اخير شاهد رشد تب مصرف دخانيات در ميان زنان هستيم  بطوري که برخي از دختران و زنان جوان بي هيچ واهمه و رودربايستي اقدام به استعمال سيگار در امکان عمومي مي نمايند و خيال مي کنند، ژست سيگار به دست گرفتن کلاس اجتماعي بالايي دارد. مدير گروه سلامت رواني اجتماعي و اعتياد مرکز بهداشت آذربايجان شرقي در اين ارتباط با اشاره به وضعيت مصرف دخانيات در ايران و استان مي گويد: بر اساس آماري که وزارت بهداشت ارائه مي کند، در کشور ما حدود 8 ميليون مصرف کننده مواد دخاني وجود دارد. مدير گروه سلامت رواني اجتماعي و اعتياد مرکز بهداشت استان، بالاترين محدوده سني مصرف دخانيات روزانه را 54-45 سال اعلام مي کند و با بيان اينکه پرخطر ترين محدوده سني مصرف سيگار سنين نوجواني است، مي افزايد: اين خيلي نگران کننده و آسيب زننده است که سن شروع مصرف دخانيات مخصوصاً سيگار در اين دوره حساس از رشد فردي و اجتماعي فرد روي مي_دهد. وي اضافه مي کند: متاسفانه 90 درصد از شروع مصرف سيگار از اوان دوران نوجواني ( 10 تا 19 سالگي ) و آنهم در بين محافل و جمع_هاي غير قابل کنترل نوجوانان و جوانان اتفاق مي افتد، اين يعني شروع انواع آسيب هاي اجتماعي و به عبارتي ديگر مدخل آسيب هاي ديگر مانند مصرف الکل، مواد مخدر و....
اصل رحيمي در ادامه ضمن تشريح آخرين وضعيت استعمال مواد دخاني در آذربايجان شرقي مي گويد: در استان ما ميزان متوسط مصرف روزانه سيگار 1/12 درصد است، که نسبت به ميانگين کشوري بالاتر و نزديک به ? درصد بيشتر مي باشد، بطوري که در سال 90 در مناطق روستايي رتبه اول و درمناطق شهري رتبه دوم را در مصرف سيگار داشتيم و خوشبختانه اين رتبه در سال1395 به رتبه 7 کشوري رسيد، با اين حال سن شروع مصرف سيگار همچنان در سنين نوجوانان و جوانان و زنان روند هشدار دهنده اي دارد. وي ادامه مي دهد: طبق تحقيقي که مرکز بهداشت استان در سال 1390 در بين نوجوانان سنين مقطع تحصيلي متوسطه انجام داد، از بين 1500 دانش آموز شرکت کننده در اين تحقيق نزديک به 28 درصد، حداقل يک بار سيگار يا قليان مصرف کرده بودند. مدير گروه سلامت رواني اجتماعي و اعتياد مرکز بهداشت استان در بخش ديگري از سخنان خود درباره علل استعمال دخانيات در بين نوجوانان و جوانان مي گويد: کسب لذت و تجربه يک حس خوب، کنجکاوي و ريسک پذيري، تقليد و الگوبرداري از والدين و يا افراد برجسته، تشويق و ترغيب دوستان سيگاري، کسب اعتماد به نفس، بيکاري، اوقات فراغت و نداشتن تفريحات سالم و سازنده، رقابت با گروه همسالان از طريق خود نمايي، فقدان مهارت_هاي اجتماعي، در دسترس بودن سيگار ( فروش آن به نوجوانان و قيمت پايين آن) و رواج فروش سيگار بصورت علني توسط مغازه داران و دكه_هاي روزنامه فروشي از جمله علل گرايش جوانان و نوجوانان به استعمال دخانيات است. وي همچنين در خصوص علل گرايش زنان به دخانيات بيان مي کند: ديدن تصاوير سيگار کشيدن بازيگران در فيلم‌ها، جلوگيري از افزايش وزن، نشان دادن خود به عنوان افرادي مستقل و جذاب، مشکلات عصبي و بحران‌هاي روحي و رواني، تصور آرامش‌بخش ‌بودن سيگار و قليان و مصرف آن با هدف کنترل استرس و رهايي از فشار عصبي، رواني و اجتماعي، هويت‌بخشي حس کاذب کشيدن سيگار، روحيه سركشي  هنجارشکني و اعتراض به نگاه جامعه در جهت انزواي زنان، سيگاري ‌بودن همسر و دوستان محبوب، درگيري در روابط عاطفي و تأثيرپذيري زنان از مرد محبوب، تنهايي، بيکاري و نپرداختن به کارهاي مورد علاقه، نداشتن سرگرمي مناسب و جذاب و در نتيجه مصرف سيگار و قليان را به‌عنوان نوعي سرگرمي و تفريح، عدم اطلاع و يا ترس از مضرات مصرف مواد دخاني و کسب پايگاه اجتماعي از جمله اين عوامل است.
اصل رحيمي در ادامه به تشريح راههاي پيشگيري از مصرف سيگار در نوجوانان، جوانان و زنان مي پردازد و مي گويد: براي پيشگيري از مصرف سيگار در جامعه به طور اعم و در بين نوجوانان و جوانان به طور اخص بايد در سه سطح اقدام کنيم؛ اولين راهکار پيشگيري همگاني است و براي اين منظور بايد تمام جامعه را در جهت کسب رفتارهاي سالم و پرهيز از رفتارهاي پرخطر از جمله مصرف دخانيات آموزش، آگاهسازي و توانمند کنيم و در اين سطح مي توانيم در دو بعد فاکتورهاي محافظ کننده مانند؛ ترويج ورزش، پرکردن اوقات فراغت مردم با تفريحات سالم و سازنده، بهبود و تقويت روابط خانوادگي از طريق آموزش مهارت هاي فرزندپروري سالم و سازنده و بهبود روابط والدين و فرزندان، کسب راههاي مديريت و مواجهه کارآمد با فشارها و تنش هاي زندگي و تقويت نقش افراد، الگوهاي سالم در زندگي نوجوانان وجوانان و پررنگ نمودن عوارض فوري مصرف سيگار مانند بوي بد دهان، افت زيبايي، لطافت پوست و قيافه و موارد متعدد ديگر اقدام کنيم. وي اضافه مي کند: اگر بتوانيم در موقعيت هاي مختلف مانند خانواده، مدرسه، محيط کار و زندگي نقش عوامل محافظتي و حجم آنها را افزايش دهيم و تعدد و نقش عوامل پر خطر را کاهش دهيم تا حدود زيادي مي توانيم نسبت به پيشگيري از مصرف دخانيات اميدوار باشيم. مدير گروه سلامت رواني اجتماعي و اعتياد مرکز بهداشت استان ادامه مي دهد: دوسطح ديگر پيشگيري از مصرف سيگار و دخانيات نيز يکي مربوط به افراد در معرض خطر است مانند افراد داراي خانواده معتاد و سيگاري  افراد داراي مشکلات شغلي، تحصيلي و... که زمينه براي مصرف در آنها مساعد تر است، براي اين قبيل افراد از پيشگيري انتخابي استفاده مي_کنيم و در اين روش ضمن اولويت دادن به اين افراد در برنامه ها، نسبت به توانمندسازي آنها اقدام مي شود. روش ديگر نيز پيشگيري موردي است، اين روش مربوط به افرادي است که وابسته به مصرف هستند و براي اين قبيل افراد نيز از خدمات درماني خاص مانند ارزيابي سلامت و وضعيت مصرف و معرفي به درمان و ترک و بهره_مندي از خدمات درمان روانشناختي استفاده مي کنيم.
وي در خاتمه نظارت و کنترل ممنوعيت مصرف دخانيات در کليه اماکن عمومي توسط همکاران بهداشت محيط، ممنوعيت عرضه مواد دخاني تا100 متري مراکز آموزشي، ممنوعيت عرضه قليان در رستوران ها و سفره خانه هاي سنتي و اماکن تفريحي و گردشگري، ممنوعيت تبليغ مستقيم و غير مستقيم مواد دخاني در اماکن  ممنوعيت عرضه سيگارو هرگونه مواد دخاني به افراد زير 18 سال، ممنوعيت عرضه سيگار به صورت نخي، آموزش عمومي جهت افزايش آگاهي در زمينه پيشگيري از مصرف دخانيات  اجراي کمپين سالانه پيشگيري از مصرف سيگارو قليان و مواد مخدر در سطح استان و مد ارس، تهيه و توزيع بروشورهاي آموزشي براي جمعيت هدف، خدمات سطح مداخلات بهداشتي، انجام غربالگري در فرآيند ويزيت پايه و شناسايي مصرف کنندگان در جمعيت تحت پوشش و ارجاع به پزشک جهت شروع درمان و ترک را بخشي از خدمات صورت گرفته از سوي دانشگاه علوم پزشکي تبريز براي پيشگيري ازمصرف سيگار در جوانان و زنان اعلام و ابراز اميدواري مي کند با ارائه اين خدمات در آينده شاهد کاهش ميزان مصرف دخانيات در استان باشيم. به گزارش عصرآذربايجان به نقل از تبريزبيدار، چند روز پيش در سانه ها هم جدولي مقايسه اي از قيمت سيگار در کشورهاي مختلف منتشر شد که نشان مي دهد قيمت اين سوغاتي دود زا در کشور ما از کشورهاي سازنده هم پاييين تر است. با مبرهن بودن مضرات اين سوغاتي مرگ آور توجه مسئولين در جهت کاهش مصرف اين ماده در جامعه بيش از پيش است. خصوصا آنکه برخي گزارش ها نشان مي_دهد اين ارزان بودن قيمت خود بي دليل نيست و پرده از توطئه هاي سنگين بر عليه سلامت جامعه جوان ايراني برميدارد.

منبع :