چرا سياست مداري در جامعه ي ما عاقبتِ خوبي ندارد؟

گروه سياسي: اصولا سياست ورزي و ورود در سياست براي تغييرات است و نه به منظورِحفظ وضع موجود.

 محمود سريع القلم

گروه سياسي: اصولا سياست ورزي و ورود در سياست براي تغييرات است و نه  به منظورِحفظ وضع موجود.
سياست مداري که تغييرِ مثبت ايجاد نکند هم وقت خود و هم منابع جامعه را تلف مي کند. در يک قرنِ گذشته، عمومِ فرآورده هاي مُدرنيته به کشورمنتقل شده است: از برق و راه آهن تا اتومبيل و هواپيما؛ از بلندگو و ضبط صوت تا چراغِ خيابان و تراکتور؛ از چاپخانه و اسکناس تا راديو و تلويزيون؛ از جاروبرقي و ماشين لباس شويي تا عينک و آرام پز و بالاخره از خودپرداز و کامپيوتر تا موبايل و اينترنت.
اما در کنارِ طيفِ وسيع اين فرآورده ها که هر فردي با هر مرامي از آنها استفاده مي کند، فلسفه و مباني نظري مدرنيته صرفا در حدِ تعدادي کُتبِ ترجمه شده منتقل شده است.
 بعضي از مباني نظري مُدرنيته که در کنارِ وارداتِ گسترده فرآورده هاي آن، پشتِ مرزها ماندند عبارت اند از: آزادي رسانه، حقِ داشتنِ انديشه هاي متفاوت ، نظامِ حزبي، گردشِ قدرت، تخصص گرايي، نقدِ دولت، جامعه مدني، به رسميت شناختن افکارِ رقيب، مصلحتِ عامه، بوروکراسي کارآمد، منافع ملي و تفکيک قوا.
اگرچه پيرامونِ اين مفاهيم، نوشته و سخنراني فراوان است ولي به نهاد سازي و ناخودآگاهِ مسلط Mainstream Subconscious)) تبديل نشده اند. بِگذريم که اگر درآمد نفت نبود، گستردگي واردات فرآورده هاي مدرنيته هم صورت نمي پذيرفت.
طبيعي است که پذيرش فرهنگي انديشه هاي متفاوت از واردات موبايل به مراتب کار سخت تري است.
 اول، کتاب خواندن مي طلبد. بعد بحث و جدل عمومي مي خواهد و سال ها تمرين و ارتباطات بين المللي لازم دارد تا جامعه اي به عمقِ رقابتِ فکري و انديشه هاي رقيب و پيامد هاي فوق العاده مفيد آن ها پي ببرد. کشوري نداريم که بدون تبادلِ کالا و خدمات با جهان، رشد و پيشرفت کرده باشد.
يک نظام سياسي خيلي بايد اعتماد به نفس داشته باشد تا هم آزادي رسانه را حقوقي کند و هم از نقد، هراسي نداشته باشد. در انگلستان، آزادي رسانه را آقاي بوريس جانسون اعطا نمي کند بلکه با نهايت شفافيت بر روي کاغذ و به صورت قانون است. نظام حزبي خود به خود گردش قدرت به دنبال مي آورد و در ذات خود ثبات و اميد به بهبودي به همراه دارد.
 ايجادِ نظامِ رقابتي حزبي، جدي ترين دستاورد حقوقي و سياسي مدرنيته است که با سال ها بحث و گفتگو، اجماعِ فلسفي و نظري و خواندنِ هزاران کتاب و تمرين به دست مي آيد و با پولِ نفت قابل حصول نيست. تحققِ مصلحتِ عامه، منافع ملي و تفکيکِ قوا، امور کهکشاني اي هستند که بايد در اعماقِ فلسفه وجودي  جريان هاي مختلف يک هياتِ حاکمه با مطالعه و کتاب خواندن و درکِ مسئوليت حکمراني حاصل گردند. اکتساب و به کارگيري اين نوع فرآورده ها با خودپرداز و موبايل قابل مقايسه نيستند. بي دليل نيست که اين فرآورده هاي نظري، خيلي مشتري ندارند چون کتاب خواندن، فکر کردن و تغيير نمودن نياز دارند. تغيير نکردن نه مطالعه مي خواهد و نه محتاج فکر کردن است.
فردي که در کشورهاي جهان سوم، عرصه سياست راقدري تجربه مي کند بلافاصله متوجه چند نکته مي شود:
 1) سيستمي در کار نيست؛ آنچه در کار است "شبکه هاي مريد و مرادي" است (پادشاهان و درباريان)
 2) اگر قرار است کاري پيش رود بايد با منافع افراد بالا تطابق پيدا کند و نه با علم و برنامه و قاعده
 3) حفظِ وضعِ موجود مهمترين هدف است.
 حال اين فرد بعد از درکِ اين مسئله، چند انتخاب دارد:
الف: در سياست بمانَد. خوب از منافع آن استفاده کند و هر قدر که مريد بودن خود را به صد درصد نزديک تر کند بيشتر استفاده مي کند و در مسيرممکن است چند کارِ خوب هم انجام دهد. نه سوال مي کند. نه تشکيک مي کند و نه در پي تغيير است. سياست، رياست و وزارت براي او مترادف با زندگيِ بهتر(پول، سفر و شهرت) محسوب مي شود. وقتي هم متوجهِ خطر مي شود، صحنه را ترک مي کند (هوشنگ انصاري، وزير اقتصاد و رئيس شرکتِ نفتِ پهلوي دوم)
ب: در سياست بِماند. ولي نقد مي کند. سوال مي کند. ديدگاه هاي خود را مطرح مي نمايد. بعضي وقت ها "نه" مي گويد. مي خواهد تغيير ايجاد کند ولي ساختار شکن نيست. کوشش مي کند با منطق و علم و تجربه بشري کارها را پيش ببرد ولي چون مريد بودن خود را تا بيشتر از سي يا چهل درصد نمي تواند نشان دهد، به تدريج به نقطه اي مي رسد که نمي تواند کاري از پيش ببرد. مريد بودن او با علمي بودن کارهاي حکمراني سازگاري ندارد. در نهايت حذف مي شود. خود را در مقابل مراد قرار نمي دهد و به دنبال امور غير سياسي مي رود وعرصه سياست را تَرک مي کند (علينقي عاليخاني، وزير اقتصاد پهلوي دوم)
پ: در سياست بِماند. ولي مي خواهد تغييرات اساسي ايجاد کند. مريد و مرادي را قبول ندارد. در پي قاعده و منطق و علم و قانون و آيين نامه و برنامه و اجماع فکري و رشد است. اصولي دارد. با فرد کاري ندارد. با انديشه مي خواهد سياست ورزي کند. برنامه هايي دارد و در پي رضايت مراد نيست. جسارت مي کند و با او بحث مي کند. از خود نظر دارد. مي خواهد گره هاي مردم را باز کند. نه سوال و تشکيک بلکه نزاع مي کند و تقابل مي کند. اين مسير، منافع افراد را به خطر مي اندازد و کار به جاهاي باريک مي کشد و نه حذف بلکه به طرد، خانه نشيني، گوشه نشيني، تبعيد و نابودي مي انجامد (اميرکبير و محمد مصدق)
ت: سياست را ترک مي کند و يا وارد نمي شود. زيرا متوجه مي شود که کار اساسي نمي تواند انجام دهد. اهل سو استفاده نيست. به مريد و مرادي هم اعتقاد ندارد. معتقد است در فقدانِ سيستم و قاعده مندي، هر اهتمامي، آب در هاون کوبيدن است.( غلامحسين صديقي، استاد جامعه شناس دانشگاه تهران و وزير دولت مصدق).
واردات فرآورده هاي مدرنيته و عدم پذيرش مباني نظري که به آن فرآورده ها منتهي شده است در نهايت به ناکارآمدي و هرج و مرج منجر مي شود. اين نوع گزينش بسيار بي محتواست. مِصر نمونه بارز اين نوع گزينش است که در متون توسعه به آن "توسعه نامتوازن" مي گويند.
هنگامي که سيستم نباشد، تخصص و انرژي متخصص هدر مي رود. پروژه ها بر روي هم انباشته نمي شوند. حرکت جامعه، مملو از فراز و نشيب و بي ثباتي است. تاريخ مرتب تکرار مي_شود و انبوهي از اشتباهات روي هم جمع مي_شوند. سياست ورزي در چارچوبي که قائم به شبکه مريد و مرادي باشد عاقبتي ندارد.
سيستمِ حکومتي کارآمد به پا کردن، کارِ سهلي نيست. غرب هنوز هم در جريانِ تکاملي است. شکاف هاي فراواني در عقلاني کردن، منطقي کردن و در تحققِ مصلحت عامه پيش رو دارد. اين نشان دهنده اين است که علي رغمِ تنظيمِ ابعادِ حقوقي مدرنيته در قانون اساسي آمريکا در سال 1776 (با 27 متمم تا به امروز)، عقلاني کردن امر حکمراني يک پروسه است و ادامه دارد. حکمراني مطلوب همچنان در نظام بين الملل امروز، مهم ترين موضوع چالشي حتي در جوامع پيشرفته است. وقتي سيستم نباشد، نه کارآمدي هست و نه اميدي به بهبود.
اصولا سياست ورزي و ورود در سياست براي تغييرات است و نه  به منظورِحفظ وضع موجود. سياست مداري که تغييرِ مثبت ايجاد نکند هم وقت خود و هم منابع جامعه را تلف مي کند.
امروز در آسيا، کشورهايي مانند ويتنام، اندونزي، کره جنوبي، مالزي، سنگاپور و چين از سيستمِ مريد و مرادي مديريتي خارج شده اند و حداقل در مديريتِ اقتصادي و اجتماعي به شدت تحت تاثيرِ رقابت، گردشِ انديشه، يادگيري از جهان، بوروکراسي کارآمد، به رسميت شناختن افکار اقتصادي و اجتماعي رقيب، تخصص گرايي و حتي مصلحت عامه را پذيرفته و به آن پروسه وار عمل مي کنند.
 بعضي مانند کره جنوبي حتي به مراحلِ پيشرفته اي مانند آزادي رسانه، نظام حزبي و گردشِ قدرت نيز دست يافته اند. وقتي سيستم نباشد، افرادِ زير متوسط که ظرفيتِ تغييرپنج مرتبه جهان بيني در روز را دارند، جذب قدرت و سِمَت مي شوند و افرادِ توانا چه به لحاظ تخصصي و چه از حيث شخصيتي و عُلُو طبع به حاشيه مي روند.
به گزارش عصر آذربايجان به نقل از عصر ايران،مدرنيته، تجربه بشري است و صرفا به فرانسه و انگلستان و غرب تعلق ندارد. هر فردي که در کر زمين زندگي مي کند، حداقل با فرآورده هاي مدرنيته آشناست. مهمترين دستاوردِ علمي و اجتماعي مدرنيته، سيستم سازي است. کما اينکه هواپيما، خودپرداز، ماشين لباسشويي و اينترنت همه سيستم هستند. آن دسته از کشورهايي که سيستم را در حکمراني به کار نمي گيرند، رشد خود را به تعويق مي اندازند.
 مدرنيته پايان تاريخ نيست. اگر کشوري مجهز به انديشه جديدي است، مدرنيته را اصلاح کند و بر آن بيفزايد. اثرگذاري و اثرپذيري زمينه رشد و توسعه را فراهم مي کند.
هر زمان که فردِ سياست مداري، در جامعه ما خاطرات خود را نوشت و متن آن سراسر شادماني بود و حکايت از کار و فعاليت و خدمت بود و گِله و شکايت از حذف، طرد، تبعيد، حاشيه نشيني و ناجوانمردي و بي احترامي نبود، سياست ورزي عاقبت مثبتي خواهد داشت.

منبع :