غار در بطن کوهي از جنس ماسه سنگ هاي رسوبي و آهکي ايجاد شده و در اصل حفره ها و شکاف_هاي عميق و طبيعي است که برفراز آن يعني خط الرأس کوه، آثار رصدخانه مشهور خواجه نصيرالدين طوسي باقي مانده است. در قسمت تحتاني رصدخانه محوطه اي با چند طاق جناغي در دل کوه حجاري شده که داراي چندين حجره است. در حجره جنوبي آن محرابي کنده شده است. زاغه هايي طبيعي در بطن صخره از اين مدخل حجاري شده و از آن منشعب گرديده و به چندين دهليز منتهي مي گردد. در کتاب “کاوش هاي رصدخانه” نوشته “دکتر ورجاوند” همزماني تقريبي بخش جلويي بناي واحد صخره‌اي با بناي رصدخانه مراغه تأييد شده است و از نظر ايشان با توجه به ديد بازي که در جانب مغرب پيش روي اين بخش وجود دارد احتمالاً براي برخي کارها و بررسي هاي نجومي مورد استفاده قرار مي گرفته است. همچنين احتمال زياد دارد که با محدود بودن محل هاي مورد استفاده براي جمع شدن پژوهشگران و انجام محاسبه هاي لازم و گفتگوي ميان دانشجويان و اساتيد، در واحدهاي فراز تپه، از اين محل براي اجتماع و انجام کارهاي مزبور استفاده مي شده است. هم اينک مالکيت بنا دولتي است. غارها طبيعي بوده است، در قرون قبل از اسلام راهروها و فضاها شکل داده شده و براي موارد مذهبي آماده شده است. در دوره ايلخانان مغول از فضاي موجود براي سرويس هاي جنبي رصدخانه استفاده شده است. اين دخمه ها فعلاً بصورت متروکه باقي مانده است. معبرهاي تنگ و پيچ در پيچ و تاريک غار به استثناي مدخل آن هيچگونه روزنه و سوراخي به آسمان ندارد که بتوان ستاره_ها را از آنجا ديد.
نزديک دهکده طالبخان مراغه در صخره هاي بالاي کوه، مدخل غاري با طرح جناغي حجاري شده است