مشکلات اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي موجب شده تا انواع آسيب هاي اجتماعي نظير کودک آزاري روند افزايشي داشته باشد که اين گروه بي دفاع قربانيان خاموش آزار محسوب شده و مطالعات نيز نشان مي دهد که حدود70 درصد کودک آزاري ها در محيط خانواده انجام مي گيرد. طبق تعريف سازمان بهداشت جهاني، آسيب يا تهديد سلامت جسم و روان و يا عادت، رفاه و بهزيستي کودک به دست والدين يا افراد ديگر که نسبت به او مسئول هستند، کودک آزاري است. به عبارت ديگر، هرگونه رفتار يا نارسايي از طرف والدين يا هر کسي که سرپرستي کودک را به عهده دارد، چنانچه منجر به مرگ کودک، صدمات و آسيب هاي روحي، آزارهاي جنسي و يا استثمار آنان شود، کودک آزاري تلقي مي گردد. آمارهاي جهاني نيز از افزايش کودک آزاري در جهان حکايت دارد و اين موضوع مهم نيز بويژه در سال هاي گذشته در کشورمان با توجه به گسترش شبکه هاي مختلف مجازي بيش از گذشته گزارش و منتشر مي شود. هر چند به گفته متوليان امر آمار دقيقي از موارد کودک آزاري در کشور با توجه به تفاوت هاي فرهنگي وجود ندارد، اما به گفته معاون امور اجتماعي سازمان بهزيستي کشور، هشت درصد تماس‌هاي سال گذشته با اورژانس اجتماعي به موارد کودک ‌آزاري اختصاص داشته و به عبارتي ديگر درمدت ياد شده سه هزار مورد کودک آزاري به تاييد اورژانس اجتماعي کشور رسيده است. حبيب الله مسعودي فريد به اين موضوع نيز اشاره کرده بود که به هيچ عنوان نمي توان گفت که اين آمار قطعي است چرا که احتمال افزايش موارد کودک آزاري ها در کشور وجود دارد. اين مسئول پيش از اين نيز به ايرنا نيز گفته بود که تحقيق ها نشان مي دهد بيش از 50 درصد کودک آزاري ها در کشورمان بر اثر غفلت رخ مي دهد و در اين ميان آموزش مهارت هاي زندگي به کودکان نقش مهمي در کاهش اين معضل دارد.

** وقوع 20 مورد کودک آزاري در استان زنجان

معاون امور اجتماعي بهزيستي استان زنجان در اين ارتباط افزود: روز 19 نوامبر 28 آبان روز جهاني پيشگيري از کودک آزاري نامگذاري شده و تعريف عام آن به استفاده عمدي از قدرت، زور يا تهديد از نيروي جسماني کودک توسط يک فرد و يا گروهي که به سلامتي، حيات، رشد عزت نفس کودک لطمه وارد کند و يا اينکه ايجاد صدمات بعدي را افزايش دهد، اطلاق مي گردد. سلمان حسيني افزود: براين اساس پنج نوع کودک آزاري وجود دارد که نوع اول نوع آن جسمي و استفاده عمدي از قدرت فيزيکي در برابر کودک است که نتيجه آن احتمال آسيب به سلامتي کودک ، تهديد حيات و نقص تکامل و عزت نفس او محسوب مي شود. اين مسئول ادامه داد: نوع ديگر ، جنسي بوده که درگير شدن کودک در رفتارهاي جنسي است که با سطح تکامل نامتناسب بوده که قوانين اجتماعي و عرفي ناديده گرفته مي شود و تماس جسني بين فرد بالغ و کودک بوده که بطور معمول با زور، فريب و يا اغوا کردن رخ مي دهد. وي بيان کرد: نوع ديگر کودک آزاري عاطفي و يا هيجاني بشمار مي رود که متاسفانه در برخي خانواده ها الگويي از مراقبت و پرورش توسط والدين و يا مراقبين کودک وجود دارد که محيط عاطفي نامناسب را براي رشد و تکامل کودک فراهم مي کنند و اقدماتي از قبيل محدود کردن بيش از حد فعاليت ها، تحقير و سپر بلانمودن، تهديد و ارعاب، تبعيض و تمسخر و هر گونه رفتار خشونت اميز غير فيزيکي را شامل مي شود. حسيني افزود: در نوع بعدي کودک آزاري غفلت نام دارد، و به معناي کوتاهي والدين در فراهم کردن نيازهاي فيزيکي، رواني و عاطفي کودک که منجر به آسيب و يا تهديد سلامت آنان منتهي مي شود. وي يادآور شد: غفلت در کودک آزاري ها نيز انواع مختلفي دارد که بطور معمول والدين و مراقبين موثر کودک از قبيل غفلت هاي جسمي، پزشکي ، عدم نظارت و يا سرپرستي نا کافي، غفلت عاطفي ، آموزشي و محيطي را شامل مي شود. اين مسئول آخرين نوع، کودک آزاري را بهره کشي اقتصادي به معناي استفاده از کودک در کار و يا منافع حاصل از فعاليت که نصيب ديگران مي شود اعلام کرد و گفت که از طرفي وادار کردن کودک به کار گري، گدايي نيز نوعي از کودک آزاري است. حسيني افزود: نشانه غفلت شامل سوء تغذيه و اختلال در رشد کودک، لباس نامناسب با سن و فصل، بهداشت فردي نامناسب، محل زندگي نامناسب و آلوده و رها شدن کودک بدون نظارت را شامل مي شود. وي بيان کرد: نشانه هاي آزار در کودکان شامل جراحت، کبودي، بريدگي، له شدگي، خونريزي و خفگي، سوختگي، شکستگي، ورم و برجستگي ملاج به ويژه در شيرخوارگان مشاهده مي شود و از طرفي کنده شدن موي سر، درد شديد و حساسيت به لمس در نواحي مختلف بدن، خواب آلودگي، گيجي، تهوع و استفراغ بدون علت و قابل توجيه و وجود نشانه تاييد کننده آزار جنسي را در بر مي گيرد. اين مسئول افزود: بر اساس امارهاي ارائه شده در سال جاري تا کنون 20 مورد کودک آزاري در ابن استان به وقوع پيوسته که مداخلات درماني آن از سوي کارشناسان اورژانس اجتماعي اعم روانشناسي، مددکاري، پيگيري خدمات پزشکي و حقوقي کودک انجام گرفته است. وي يادآوري کرد: زنجان جزو استان هاي با آمار ثبت شده پايين کودک آزاري در کشور است اما اين موضوع به اين معنا نيست که مواردي در اين استان رخ نداده باشد. حسيني ادامه داد: اورژانس اجتماعي زنجان در سال هاي گذشته در شهرهاي زنجان خدابنده، خرمدره، ابهر، طارم راه انداري شده و با خط 123 بصورت 24 ساعته در مناطق مختلف استان آماده پاسخگويي به موارد در حوزه آسيب هاي اجتماعي است. وي اضافه کرد: در شهرهاي که اورژانس اجتماعي وجود ندارد در صورت تماس با خط 123 کارشناس اورژانس در شهرهاي مجاور به مورد مداخله کرده و خدمات تخصصي را ارائه مي کنند. حسيني خاطر نشان کرد: خانواده ها و تماس گيرندگان مي توانند علاوه برکودک آزاري، همسر آزاري، اختلافات خانوادگي، خودکشي، فرار دختران و پسران و آسيب هاي ديگر اجتماعي رابه اين مرکز اطلاع دهند.

**90درصد کودک آزاري ها به علت اعتياد والدين است

وي بيان کرد: بيشترين موارد کودک آزاري و در اغلب موارد ارجاعي به بهزيستي حدود 90 درصد آنها به دليل اعتياد والدين است و به عبارتي ديگر مي توان گفت اعتياد عمده ترين علل کودک آزاري در اين استان بشمار مي رود. اين مسئول ادامه داد: خوشبختانه طرحي تحت عنوان 'نماد' با مشارکت بهزيستي و اداره کل آموزش و پرورش در حال اجرا است که نظام مراقبتي اجتماعي دانش آموز را شامل مي شود. وي بيان کرد: هفته گذشته تفاهم نامه اي بين اين اداره کل و آموزش پرورش استان در زمينه آموزش دانش اموزان در مدارس و آشنايي با خدمات اورژانس اجتماعي 123 منعقد شد. حسيني افزود: هدف از انجام اين کار آن است که هم استاني ها در ارتباط با خدمات اورژانس اجتماعي بهزيستي اگاهي کافي را داشته و به اين موضوع واقف باشند که چنين مراکزي وجود دارد که مداخلات لازم را انجام مي دهد. وي خاطر نشان کرد: اين اداره کل با هماهنگي دادگستري استان نيز به اين موضوع کودک آزاري و موارد ديگر ورود پيدا مي کند و به عبارتي مي توان گفت، خط قرمز بهزيستي کودک آزاري است که در صورت نياز مداخلات قضايي و با همکاري نيروي انتظامي نيز انجام مي گيرد.

** حاکم شدن فضاي مرد سالارانه از علل کودک آزاري است

يک جامعه شناس نيز در اين ارتباط گفت: وقتي فرآيند جامعه پذيري و اجتماعي شدن مطرح مي شود در واقع به بايد به 2 موضوع مهم توجه داشت و اينکه همه افراد جامعه و اعضاي خانواده در صورتي که نقش هاي خود را به خوبي ايفا و به تعهدات و ظايف خود عمل کنند، مشکلي را در زندگي بوجود نمي آورد. يوسف بيانلو افزود: بر اين اساس هنگامي که موضوع کودک آزاري در ايران مطرح مي شود، فرآيند جامعه پذيري به ميان مي آيد که متاسفانه اين مهم در خانواده هايي که اين آسيب بوجود آمده چندان توجهي نشده است. اين استاد دانشگاه ادامه داد: بروز کودک آزاري در استان زنجان در مقايسه با کلانشهرها جوامع کوچکي را شامل مي شود، و در اين ميان حاکم شدن فضاي مرد سالارانه و از طرفي نگاههاي بالا به پايين در خانواده ها و اعمال زور و فشار بروز چنين آسيب هايي به مراتب افزايش مي دهد. وي اضافه کرد: به عبارتي افرادي مانند کودکان، به لحاظ قرار گرفتن در جايگاه ضعف اغلب توسط ديگران و حتي زنان نيز با توجه به مساله جنسيتي نيز مورد آزار و خشونت قرار مي گيرند و نمي توانند از حقوق خود دفاع کنند. بيانلو افزود: اين آسيب ها بيشتر در جوامع بسته و وجود تبعيض هاي آشکار بيش از گذشته نمود دارد و کودکان و زنان قربانيان آن بشمار مي روند. اين جامعه شناس ادامه داد: گسترش شبکه هاي مختلف اطلاع رساني بويژه فضاي مجازي در کشورمان موجب شده آسيب ها و موارد مربوط به کودک آزاري منتشر و عموم از آگاهي يابند در حالي که همين موارد در گذشته و در اقصي نقاط کشور رخ مي داد اما به دليل عدم توسعه چنين شبکه هايي امکان اطلاع رساني آن وجود نداشت. وي اظهار داشت: انتشار همين موارد کودک آزاري و موارد مشابه آثار مثبت و منفي را به دبنال داشته و به اين معنا از بعد مثبت آن، حساسيت هاي لازم را در جامعه ايجاد و مسئولان را مجاب مي کند که برنامه ريزي پيشگيرانه را بيش از گذشته مورد توجه قرار دهند. بيانلو افزود: از طرفي انتشار موارد کودک آزاري بدآموزي داشته و مي تواند مورد سوء استفاده عده اي قرار بگيرد و در واقع آنگونه که بايد و شايد فضاي جامعه به سمت تشکيل جامعه مدني و حساسيت جدي بر حقوق انسانها به ويژه کودکان و نوجوانان حرکت نکند. وي بيان کرد: از ديدگاه جامعه شناسان عوامل مختلفي در بروز آسيب ها بويژه کودک آزاري وجود دارد که از مهمترين آنها مي توان به مشکلات اقتصادي و به ويژه والدين اعتياد اشاره کرد. به گفته اين جامعه شناس، حتي تحقيقات انجام گرفته نيز بيانگر آن است که 60 درصد همسر آزاري ها نيز به دليل اعتياد فرد بوده و اين موضوع مهم و ابعاد مختلف ان بايد بيش از گذشته توجه کرد. وي خاطر نشان کرد: تحميل خواسته هاي والدين بر کودکان و مصاديق ديگر ان به نوعي آزار محسوب مي شود و از طرفي بلند کردن صدا به طرف مقابل با هدف تحت فشار قرار دادن روح و روان نيز آزار بوده که چندان مورد توجه قرار نمي گيرد.

** بيشتر کودک آزاري ها در سن زير 14 سال است

کارشناس مسئول مداخله واورژانس اجتماعي بهزيستي استان زنجان نيز گفت: بيشتر کودک آزاري ارجاعي اورژانس اجتماعي بهزيستي استان زنجان درسنين زير 14سال هستنتد که علل هاي اين نوع آسيب به دليل ،اختلال رواني والدين، برخي اوقات توسط نامادري ها و ناپدري ها بوده است. مريم کرمي افزود: اورژانس اجتماعي اين اداره کل در چهار بخش مداخله در بحران، خدمات سيار اورژانس اجتماعي ، خط 123 و پايگاههاي خدمات اجتماعي فعاليت مي کند. اين کارشناس خاطرنشان کرد: بر اين اساس خط اورژانس اجتماعي 123 بهزيستي بصورت 24 ساعته فعاليت مي کند و در صورت بروز گزارشي کارشناسان خدمات سيار وارد عمل شده و در صورت تاييد اين مساله مداخلات لازم انجام مي گيرد. وي اظهار داشت: در صورت بروز مداخلات بيشتر، مورد به مرکز مداخله در بحران ارجاع داده مي شود و خدمات مورد نياز توسط روانشناس، مددکاري و حقوقي غيره ارائه مي شود. اين روانشناس افزود: سياست اورژانس اجتماعي بر اين است که مورد کودک آزاري توسط خانواده و درصورت فراهم شدن شرايط لازم حل و فصل شود، اما در مواقعي که احتمال آسيب و صدمات بيشتر وجود دارد به مراکز نگهداري موقت اورژانس سپرده مي شود. وي اظهار داشت: بنابراين در صورتي که در مدت نگهداري موقت، شرايط خانواده براي بازگشت کودک مهيا نشود، شخص به مراکز نگهداري کودکان که متناسب با سن و جنس تفکيک شده اند هدايت مي شوند.

** افزايش موارد کودک آزاري در حاشيه شهرها

اين فعال اجتماعي ادامه داد: پديده کودک آزاري هم در شهرها، روستاها و از همه مهمتر در حاشيه شهرها به ويزه در اين استان نيز نمود دارد که کودکان کار از ديگر مصاديق کودک آزاري محسوب مي شود. وي اضافه کرد: متاسفانه بيماري و اختلالات رواني پدران يا مادران، کودکان را در معرض آسيب هاي مختلفي قرار مي دهند و عدم نگهداري آنان، در مراکز درماني اين مساله را بيش از گذشته تشديد مي کند. طاهري افزود: هم اکنون 300 کودک و دانش آموز تحت پوشش اين موسسه بوده و خدمات لازم رادريافت مي کنند که از اين تعداد 150 دانش اموز آسيب ديده خدمات مستمر دريافت مي کنند. به گزارش عصرآذربايجان به نقل از ايرنا، وي بيان کرد: بررسي انجام گرفته از سوي روانپزشکان بر روي 100 کودک آسيب ديده اين موسسه نشان مي دهد که 60 درصد آنان حداقل به يک نوع اختلال رواني مبتلا هستند که اين موضوع از اهميت و عمق اين فاجعه و آسيب حکايت دارد.