10 توصيه براي سلامت رواني در استفاده از رسانه‌ها
1398/11/16
گروه گزارش: يک کارشناس رسانه با ارائه‌ي 10 توصيه براي سلامت رواني در استفاده رسانه‌اي و شبکه‌هاي اجتماعي، به کاربران پيشنهاد داده است، سطح ارتباطي خود با رسانه¬ها به‌خصوص شبکه¬هاي خبري را در حد نياز ضروري خود تقليل دهند. او همچنين توجه به اين نکته را ضروري دانسته است که مخاطبان خبرها و اطلاعات خود را تنها از منابع موثق دريافت کنند.
عليرضا دباغ ـ دکتراي فرهنگ و ارتباطات ـ با نگارش يادداشتي، به فضاي رسانه‌اي حال حاضر کشور و ميزان استفاده از رسانه‌ها اشاره کرده و چنين آورده است:
«براي بسياري از ما ايرانيان، حضور در شبکه¬هاي اجتماعي به يک بخش مهم از زندگي تبديل شده است. اين اپيدمي به حدي است که حتي فيلترينگ دولتي نيز نتوانسته است مانع آن شود. وقتي سخنگوي شوراي نگهبان و اعضاي رسمي کشور در توئيتري که فيلتر است با هم پيام¬رساني مي‌کنند، بايد دانست که عمق نفوذ شبکه¬هاي اجتماعي در لايه‌هاي مختلف اجتماع تا چه اندازه جدي است.
اما هدف از اين نوشته نقدي سياسي، اجتماعي نيست. حتي نمي‌خواهم درباره آثار فرهنگي اين شبکه‌ها در اين يادداشت مختصر چيزي بنويسم؛ چرا که ضرورت ديگري پيشامد کرده است که اهميتش در حال حاضر از ديد بسياري مخفي مانده است و به جز معدودي از اساتيد علوم ارتباطات، کسي در آن باره هشدار نداده است و آن شيوع خشونت و نفرت‌افکني در بين فعالان فضاي مجازي فارسي زبان است که کمترين اثر تخريبي‌اش ايجاد افسردگي عمومي در جامعه است.
واقعيت اينجاست که در چند ماه اخير، خبرهاي بد به شکل فزاينده‌اي در کشور به گوش مي¬رسد؛ وقايعي که هضم رواني هر يک از آنها به ماه‌ها وقت نياز دارد اما متأسفانه دست تقدير چنان رقم خورده است که هنوز آوار نخستين حادثه را برنداشته، فاجعه‌اي ديگر بر سرمان خراب مي¬شود.
درک اين مصايب از قدرت و توان هر انساني ساخته نيست. بي‌شک محققان و جامعه‌شناسان متوجه اين نکته بوده و هستند و مطالعات خويش را بر رفتارهاي اجتماعي متمرکز کرده و مي‌کنند همانطور که جمعي از روانشناسان و فعالان حوزه¬ي سلامت رواني نيز در نامه¬اي سرگشاده درخصوص وضعيت روحي و رواني حاصل از اين وقايع هشدار داده¬اند.»
اين پژوهشگر علوم ارتباطات در ادامه مطلب خود اذعان کرده است: «اين حجم از تخريب روحي و رواني در رسانه‌هاي گروهي و به¬خصوص در شبکه¬هاي اجتماعي به مرز هشدار نزديک شده است؛ و اين موضوع سن آسيب رواني مخاطبان رسانه ها و کاربران اينترنت را از سطح کودک و نوجوان به سن بزرگسال افزايش داده است. اگر سازماني مانند سازمان کنترل آلودگي هوا براي سنجش آلودگي رواني رسانه¬اي وجود داشت حتماً به تمام سنين هشدار مي¬داد که در استفاده¬ي رسانه-اي اعم از صداوسيما، ماهواره¬ها و شبکه¬هاي اجتماعي احتياط کنند؛ زيرا به سلامت ايشان صدمه وارد خواهد شد.»
دباغ با تاکيد بر اينکه که منظور در اين نوشته نه يک روزنامه يا مجله يا شبکه‌ي خاص راديويي يا تلويزيوني است بلکه تمامي رسانه¬هاي داخلي و خارجي و شبکه¬هاي اجتماعي اعم از کانال‌هاي تلگرامي يا گروه‌هاي واتس‌آپي و صفحات اينستاگرام با تمام گرايش‌هاي سياسي، اجتماعي گوناگون را شامل مي‌شود، يادآوري چند نکته¬ي ضروري براي پيشگيري از افسردگي و کاهش صدمات روحي و رواني ناشي از حضور در فضاي جديد رسانه¬اي را ضروري دانسته است:
1) سطح ارتباطي خود با رسانه¬ها به خصوص شبکه¬هاي خبري را در حد نياز ضروري خود تقليل دهيد و چنانچه مايليد اخبار و رويدادهاي مختلف را دنبال کنيد، تا جايي که ممکن است هنگام شنيدن اخبار صداي گيرنده‌هاي صوتي و تصويري را در منزل و محيط‌هاي ديگر در حد شنيدن خودتان کاهش دهيد. اين موضوع به‌خصوص براي خانواده¬هايي که داراي کودک و نوجوان هستند لازم و ضروري است.
2) پس از هشدارهاي لازم درخصوص پرهيز از انتشار تصاوير جنايت تروريستي آمريکا در فرودگاه بغداد، اکنون هوشيار باشيد که تصاوير فجايع اخير در کرمان، سقوط هواپيماي اوکرايني، تصادف رانندگي، درگيري¬هاي خياباني و تشييع جنازه¬ي جانباختگان سانحه¬¬ي هوايي و نظاير آن را در شبکه‌هاي اجتماعي به‌خصوص اينستاگرام نگاه نکنيد و خودتان نيز آنها را انتشار ندهيد.
3) خبرها و اطلاعات خود را از منابع موثق دريافت کنيد و خودتان هم فقط مطالب موثق را به اشتراک بگذاريد تا بدين‌وسيله از حجم شايعات و خبرهاي کذب که باعث تشويش ذهني¬ خودتان و ديگران مي‌شود جلوگيري شود. اين نکته¬ را به ياد داشته باشيد که هر چيزي که در فضاي مجازي به دستتان مي¬رسد، ارزش فوروارد کردن را ندارد.
4) براي جلوگيري از آشفتگي بيشتر ذهنتان، براي مدتي هم که شده، از حضور در گروه‌هاي مباحثه‌اي که در شبکه¬هاي اجتماعي فعال هستند خودداري کنيد. باور کنيد مشکلات اقتصادي و سياسي و اجتماعي در شبکه¬هاي اجتماعي قابل حل نيستند.
5( به هيچ عنوان در گروه‌هاي خانوادگي‌تان به¬خصوص در تلگرام يا واتس¬آپ، خبرهاي سياسي، اجتماعي و حوادث را فوروارد نکنيد.
6) اجازه ندهيد اختلاف سليقه و ديدگاه سياسي درباره¬ي مسائل اخير رابطه¬ي شما با دوستان و نزديکانتان را خدشه¬دار کند. اگر در گروهي که هستيد بحث‌هاي سياسي، اجتماعي و اقتصادي پيش آمد، قبل از رسيدن بحث به جاي باريک شما براي ترک مخاصمه پيشقدم شويد.
7) اجازه دهيد ديگران از حضور شما در گروه‌هاي خانوادگي تلگرامي و واتس آپي لذت ببرند، و خودتان نيز از برکات صله-ي رحم مجازي بهره¬مند شويد. براي تأثير بهتر توصيه مي‌شود عکس هاي قديمي¬ تان که نوستالژي جمعي را به همراه دارد منتشر کنيد و از خاطرات مشترک و خوب گذشته بگوييد.
8) خبرهاي موفقيت‌هاي فرزندان، برادران و خواهران و بستگانتان را به اشتراک بگذاريد، و تولد يا ازدواج يا موفقيت دوستان و آشنايانتان را تبريک بگوييد و بيش از گذشته به مسايل عاطفي توجه کنيد.
9) اگر چه طبيعت نيز در اقصي نقاط جهان مغلوب آثار تخريبي انسان‌ها شده است اما هنوز هم پناهگاه روح ناآرام انسان‌هاي آشفته است پس تا جايي که ممکن است به جاي پرسه زدن در فضاي مجازي يا ديدن اخبار تلويزيوني، به آغوش طبيعت ولو پارک محله‌تان برويد، در غير اين صورت در موبايل يا تبلتتان کليپ‌هايي از کوه و دريا و طبيعت را جستجو کنيد به‌خصوص اگر با موسيقي همراه باشد.
10) از تأثير موسيقي و اعجاز هنر و ادبيات غافل نشويد. شنيدن يک قطعه¬ي موسيقي يا ديدن يک کليپ و يا حتي شنيدن و خواندن يک شعر در شرايط سخت و دشوار گاهي مانند آبي است بر آتش.
منبع :