مجموعه تاريخي بازار اردبيل

مجموعه تاريخي بازار اردبيل در ميانه شهر و در طرفين خيابان امام خميني واقع گرديده و به جهت قدمت و دارا بودن معماري سنتي از بازارهاي تاريخي و جالب توجه ايران به شمار مي‌آيد و چون ديگر بازارها مشتمل بر راسته‌ها ، تيمچه‌ها، سراها و مسجد و گرمابه است.

گروه سيري در استان ها: مجموعه تاريخي بازار اردبيل در ميانه شهر و در طرفين خيابان امام خميني واقع گرديده و به جهت قدمت و دارا بودن معماري سنتي از بازارهاي تاريخي و جالب توجه ايران به شمار مي‌آيد و چون ديگر بازارها مشتمل بر راسته‌ها ، تيمچه‌ها، سراها و مسجد و گرمابه است. بازار اردبيل از سابقه طولاني و درخشاني برخوردار است. مقدسي و اصطخري (قرن چهارم ه.ق) ، بازار اردبيل را به شكل صليبي توصيف مي‌كنند كه در ميانه آن مسجد قرار داشته است.
بازار اردبيل در قرن 7 و 8 ه.ق نيز از رونق فراواني برخوردار بوده اما رونق اصلي آن مربوط به دوره صفويه است. در اين دوره به جهت اينكه اردبيل خاستگاه سلاطين صفوي، مركز ديني و همچنين جايگاه مقابر شيخ صفي‌الدين اردبيلي و ديگر گذشتگان سلاطين صفوي بود شهر و بازار آن از اهميت و رونق خاصي برخوردار گرديد.
مجموعه كنوني بازار معرف آثاري از دوره صفويه و قاجاريه است و شامل راسته اصلي بازار  راسته پير عبدالملك، راسته قيصريه، راسته كفاشان، راسته غلامان، بازار زرگران، سراجان، پنبه فروشان، مسگران، چاقوسازان، آهنگران  سراي خشكبار (حاجي ميرزا)، سراي گلشن  سراي وکيل، سراي نو يا زنجيرلو، سراي حاج احمد، سراي حاج شكر، سراي مجيديه، سراي امام جمعه، سراي دوگچي و تيمچه زنجيرلي است. مجموعه بازار با طاق‌هاي جناغي و گنبدهاي ساده پوشش يافته و عرض طاق‌نماي مغازه‌ها به طور متوسط سه متر و قطر پايه هاي طاق ها حدود 80 سانتي‌متر است. روشنايي داخل بازار از طريق روزنه‌هاي تعبيه‌شده در پوشش‌هاي گنبدي تأمين مي‌شود. سراي خشكبارها از دو بازارچه موازي هم كه هر دو بر راسته بازار عمودند تشكيل شده و هر كدام داراي پنج دهانه و 51 مغازه است. سراي گلشن نيز مركب از دو بازارچه و يك سرا است و در مقابل سراي زنجيرلي واقع شده وبه راسته بازار و راسته پير عبدالملك مربوط مي‌شود. بخش اصلي سرا فضايي مستطيل شكل مي‌باشد كه پوشش آن متشكل از نه گنبد در ميانه با چهار ستون مدور از سنگ خارا و دراطراف بر جرزها نگهداري مي‌شود.
ستون‌ها داراي سرستون مكعب شكل بوده و طاق‌هاي زيرين گنبدها توسط تيرهاي چوبي به يكديگر اتصال يافته و مهار شده است. از ديگر بخش‌هاي مهم بازار، چهارسوق يا بازار بزرگ قيصريه است. اين بخش بنايي است مدور با گنبد كروي بلند وساده. قطر بنا در پايين 12 متر و ارتفاع تقريبي آن 13 متر است. بخش زيرين بنا، بدون در نظر گرفتن پايه مغازه‌ها و امتداد بازارچه‌ها عبارت است از 12 پايه كه با 12 طاق جناغي زمينه را براي بر پايي گنبد فراهم ساخته است. در هشت طاق جناغي مغازه ودر ? تاي ديگر راهرو بازارچه ها تعبيه شده است. بر سر بازارچه شمال شرقي  سنگ نبشته‌اي به چشم مي‌خورد كه به علت فرسودگي امكان قرائت آن وجود ندارد اين سنگ نوشته حاوي نام باني و تاريخ بنا بوده است. تيمچه و سرا و بازارچه زنجيرلي از ديگر بخش‌هاي مهم بازار اردبيل است كه به راسته بازار راه مي‌يابد.
سراي زنجيرلي بناي هشت ضلعي است (چهار ضلع اصلي و چهار ضلع فرعي) كه ابعاد اضلاع اصلي آن است. صورت 8 ضلعي در بالا با گوشه‌سازي به دايره تبديل شده و گنبدي كروي و ساده‌اي بر فراز آن جا گرفته است. مجموعه تاريخي بازار اردبيل در سال‌هاي اخير از طرف سازمان ميراث فرهنگي تعمير و مرمت شده و به شماره 1690 به ثبت تاريخي رسيده است .

منبع :