دعواي دو استان بر سر درياچه اروميه
دعواي دو استان بر سر درياچه اروميه
1397/06/04
گروه اجتماعي: براي تداوم احياي درياچه اروميه و رسيدن به وضعيت مطلوب در اين اکوسيستم مهم، لازم است کليه دستگاه‌هاي مربوطه ضمن بازنگري عملکرد خود نسبت به اين مطالبه ملي بسيج شوند داستان خشک شدن نگين فيروزه اي شمال غرب کشور به مدت 15 سال است که به عنوان يکي از مهم‌ترين چالش هاي زيست محيطي کشور مورد بحث و نظر کارشناسان و دولت هاي وقت قرار گرفته است.
درياچه اي که با خشک شدن آن جان بيش از 14 ميليون نفر به خطر مي افتد و در صورت بروز اين مسئله شاهد يکي از بزرگترين مهاجرت هاي تاريخ در ايران خواهيم بود. بر اساس بررسي‌هاي صورت گرفته مي‌توان چندين عامل را در خشک شدن درياچه اروميه موثر دانست که از جمله آن ها مي توان به برداشت بيش از حد مجاز از منابع آبي حوضه، خشک شدن شاهرگ هاي اصلي انتقال آب به حوضچه درياچه، توسعه بي‌رويه بخش محصولات کشاورزي با الگوي مصرفي آب زياد در حوضه آبريز درياچه و تغييرات اقليمي و وقوع خشکسالي‌هاي طولاني مدت در منطقه معرفي کرد. رودهايي که در حوضه آبريز درياچه اروميه اعم از آذربايجان غربي، شرقي و کردستان قرار دارند به عنوان روان آب ها مهم ترين نقش در احياي درياچه اروميه را ايفا مي کنند به گونه اي که بارها يکي از مهم ترين علل خشک شدن درياچه اروميه را سد سازي بر روي اين روان آب ها دانسته اند. رودهاي عمده حوضه در نيمه جنوبي آن قرار دارند و مهم‌ترين آنها آجي چاي، زرينه‌رود، سيمينه‌رود، باراندوزچاي، زولاچاي و نازلي‌چاي بوده از سوي ديگر، رودهاي بخش شمالي عمدتاً داراي حوضه کوچک و کم‌آب هستند اما تنها رودخانه هايي که برروي آن ها سد سازي نشده و سال هاي متمادي به صورت مستقيم روان بوده اند باراندوز و نازلو چاي هستند که اين روزها هيچ کدام حال و روز خوشي ندارند.
*ساخت درياچه مصنوعي با حقابه درياچه اروميه
اين تيتر خبري بود که در روزهاي اخير براي اولين بار در روزنامه ايران منتشر شد و به سرعت در فضاي رسانه اي شمال غرب و يا حتي سراسر کشور پيچيد.علي حاجي مرادي مسئول واحد فني ستاد احياي درياچه اروميه مي‌گويد:اين ستاد، خيلي اتفاقي متوجه بسته شدن دريچه‌بند شهيد کسايي به روي درياچه شد. به دنبال اين اتفاق، عيسي کلانتري رئيس سازمان حفاظت محيط زيست کشور هم در نامه‌اي به وزير کشور و وزير نيرو خواستار جلوگيري از ايجاد اين طرح شده است. به گفته حاجي مرادي طرح شهرداري تبريز مجوز وزارت نيرو براي استفاده از آب بند شهيد کسايي را هم ندارد! روح‌الله حضرت‌پور نماينده مردم اروميه در مجلس شوراي اسلامي از تبديل 600 هکتار از درياچه اروميه خبرداده بود. او گفته بود که ستاد احياي درياچه اروميه به جاي احياي درياچه، اقدام به ساخت يک پارک حيات وحش در بخش‌هاي خشک شده درياچه اروميه کرده است براساس اطلاعات اين نماينده، ستاد احيا براي تأمين آب اين پارک، چهار چاه عميق هم حفر کرده است. حجت جباري معاون فني اداره کل محيط زيست استان آذربايجان غربي هم درباره اين ماجرا مي‌گويد: بيش از 5 هزار هکتار از درياچه اروميه از سال 1350 به پارک ملي ارتقا يافت و پارک ملي حيات وحش درياچه اروميه، چيز جديدي نيست. جباري در ادامه مي‌گويد:اين کارها در وسط درياچه اروميه هم انجام شده است. او وضعيت حيات وحش جزيره کبودان و اشک را هم خوب ارزيابي مي‌کند! و فرار حيوانات به دليل خشک شدن درياچه را هم منکر مي‌شود.البته حاجي مرادي مسئول واحد فني ستاد احياي درياچه اروميه حرف جباري را تأييد مي‌کند. وي با اشاره به دستور عيسي کلانتري براي مديريت پارک ملي درياچه اروميه مي‌گويد: آقاي کلانتري به ادارات کل محيط زيست دو استان دستور دادند که قوانين پارک ملي را که 30تا 40سال است عمل نشده است اجرايي کنند. او حصار کشيدن براي مراقبت از حيات وحش درياچه و افزايش پوشش گياهي را از جمله اين قوانين مي‌داند که بايد اجرايي شوند. نمايندگان دواستان آذربايجان هاي شرقي و غربي هم بجاي کمک به همديگر براي احياي درياچه اروميه سعي دارند با انداختن توپ در زمين يکديگر طرف مقابل را مقصر جلوه دهند. قاضي پور :ايجاد درياچه مصنوعي در تبريز با حق آبه درياچه اروميه فاجعه زيست محيطي است. نادر قاضي پور با اشاره به قطع آب آجي چاي به روي درياچه اروميه جهت ايجاد درياچه مصنوعي در تبريز اظهار کرد: دکتر کلانتري که خود را ناجي درياچه اروميه مي داند بايد جلوي ايجاد درياچه مصنوعي در حوزه آبريز درياچه اروميه و بستن آب آجي چاي به روي آن را بگيرد. وي افزود: تصميم شهرداري تبريز و قطع آب آجي چاي فاجعه زيست محيطي است که مي تواند منجر به بحراني تر شدن وضعيت درياچه اروميه شود. نماينده مردم اروميه در مجلس شوراي اسلامي تصريح کرد: آقايان احداث سد باراندوز را به بهانه نجات درياچه اروميه متوقف کردند اما اجازه احداث سد بر روي آجي چاي را دادند که اين خيانتي بزرگ در حق درياچه اروميه بود. وي ابراز داشت: اگر بستن آجي چاي منجر به بحراني تر شدن وضعيت درياچه اروميه شود اين مردم تبريز و آذربايجان شرقي هستند که بيشتر از هر کس ديگري متضرر مي شوند، چرا که جهت وزش بادهاي نمک آنان را در وهله نخست آنان را در معرض آسيب قرار خواهد داد.
* ساخت درياچه مصنوعي اگر بدون حق برداشت انجام شود بلامانع است
شهاب الدين بي مقدار، نماينده مردم تبريز،آذرشهر و اسکو در مجلس شوراي اسلامي ، با اشاره به استفاده شهرداري تبريز از حقابه درياچه اروميه اظهار داشت: اگر اين مسئله بدون اجازه و مجوز هاي لازم انجام شود به طور حتم غيرقانوني و نادرست است ولي اگر با مجوز ستاد درياچه اروميه باشد که بنده هم شنيده ام با مجوز بوده مشکلي ندارد البته در اين ميان اين شرط بايد باشد که فقط از آب استفاده کنند و اجازه برداشت از آب را ندارند. وي گفت: از نظر بنده اين اقدام اگر بدون حق برداشت از آب انجام شود بلامانع است و مي توان با استفاده از ظرفيت آبي، تفرجگاه و محلي هم براي استفاده مردم ايجاد کرد. بي مقدار خاطر نشان کرد: درياچه مصنوعي که قرار است ساخته شود در ابعاد بزرگتري نخواهد بود و نهايتا حدود 1 ميليون متر مکعب از آب استفاده مي شود. اين در حالي است که آب در آنجا به صورت راکد نخواهد بود و در جريان خواهد بود. به طور طبيعي اگر آب در جريان باشد و از برداشت آب جلوگيري شود، اين کار آسيبي به درياچه اروميه وارد نخواهد کرد.
*واکنش مسئولان ستاد احياي درياچه اروميه تبليغاتي بود
سعيدي ديگر نماينده مردم تبريز در مجلس هم گفت: شنيديم شهرداري تبريز را مکلف کرده اند که آب اين استخر را باز کنند، اين اقدامي غير کارشناسي و بيشتر تبليغاتي است، در حالي که کار شهرداري تبريز کاري ارزشمند براي مديريت آب هاي سطحي و استفاده بهينه از آن است. وي افزود: مديريت بهينه آب هاي سطحي يکي از ضرورت هاست. حجم آبي که در استخر پارک بزرگ تبريز جمع آوري شده هر چند بسيار ناچيز است، اما براي پارک بزرگ تبريز اهميت و ارزش بالايي دارد. اين نماينده مجلس با انتقاد از رفتار مسئولان ستاد احياي درياچه اروميه در بزرگ نمايي استخر پارک بزرگ تبريز، گفت: دوستان طوري فضاسازي کردند که انگار با رهاسازي آب اين استخر ديگر مشکل درياچه اروميه حل خواهد شد، در حالي که حجم آب موجود در پارک بزرگ تبريز بسيار ناچيز است. وي تاکيد کرد: متن مسئله احياي درياچه اروميه رهاسازي حقابه درياچه از آب پشت سدها ست که عمده ترين و بزرگ ترين سدهاي حاشيه درياچه اروميه در آذربايجان غربي قرار دارند که با تعلل مسئولان مربوطه، حقابه درياچه اروميه رهاسازي نشده است. اين نماينده مجلس افزود: قرار بود پساب شهرهاي بزرگ اطراف درياچه اروميه جمع آوري شده و پس از تصفيه به سوي درياچه اروميه رهاسازي شود، در حالي که از سال گذشته ريالي به اين طرح ها بودجه اختصاص نيافته است.
*حقيقت ماجرا چيست؟
اين در حالي است که ستاد احياي درياچه اروميه در هفدهمين نشست اجتماعي فرهنگي خود در بند چهار صورتجلسه خود اين اجازه را براي شهرداري تبريز قائل شدند البته به شرطي که حق برداشت از حقابه درياچه را ندارد. بر اساس بند چهارم اين صورتجلسه چنين مصوب شده است: با بهره برداري از حوضچه توزيع آب در مقابل فرودگاه توسط شهرداري تبريز به شرط عدم برداشت آب و جلوگيري از ورود فاضلاب به مخزن استخر موافقت گرديد همانگونه که در ذيل اين صورتجلسه مشاهده مي شود، تمام مقامات ارشد استاني از جمله مجيد خدابخش استاندار آذربايجان شرقي، خليل ساعي دبير ستاد احياي درياچه اروميه، عليار راستگو فرماندار تبريز، ايرج شهين باهر شهردار کلانشهر تبريز، غلامرضا هاشمي، مديرعامل وقت آب منطقه اي آذربايجان شرقي و حتي علي حاجي مرادي، مسئول واحد فني ستاد احياي درياچه اروميه در جلسه حاضر بوده اند. پر واضح است که مصوبات هر کميته، ستاد يا تشکيلاتي پس از ثبت در اختيار تمام اعضاي مربوطه قرار مي‌گيرد تا حتي در صورت غيبت يا عدم حضور نيز از مفاد آن مطلع شوند؛ حال ادعاي عدم اطلاع افراد ياد شده از اين صورتجلسه جاي تعجب دارد!
*تعلل مسئولان بزرگترين مهاجرت تاريخ ايران را رقم خواهد زد
با اين وجود برهيچکس پوشيده نيست که اگر روند گذشته در حوزه محيط زيست طي شود نه تنها بحران خشکي درياچه اروميه متوقف نشده ، بلکه در آينده اي نه چندان دور درياچه به بياباني تبديل خواهد شد که خطرات آن حداقل 14 ميليون ايراني را تهديد مي کند. به گزارش عصرآذربايجان به نقل از تبريزبيدار، براي تداوم احياي درياچه اروميه و رسيدن به وضعيت مطلوب در اين اکوسيستم مهم، لازم است کليه دستگاه‌هاي مربوطه ضمن بازنگري عملکرد خود نسبت به اين مطالبه ملي بسيج شوند؛ به‌خصوص که در ماه‌هاي اخير ستاد احياي درياچه اروميه نسبت به بروز برخي بيماري‌هاي تنفسي و سرطان ها در نتيجه خشک شدن درياچه هشدار داده است.
منبع :