در واقع دهم آبان 1358، بود که قاضي طباطبايي هدف ترور منافقان کوردل قرار گرفت، تا اينکه افتخار عنوان اولين شهيد محراب انقلاب را به خود اختصاص دهد.

شهيد قاضي طباطبايي از مبارزين پيش از انقلاب و از طرفداران امام خميني(ره) بود که رژيم پهلوي چند بار وي را به شهرهاي مختلف تبعيد کرد. بعد از انقلاب، امام خميني(ره) وي را به عنوان نماينده خود در آذربايجان شرقي و امام جمعه تبريز منصوب کرد. وي توسط گروه فرقان ترور شد و اولين شهيد محراب در جمهوري اسلامي ايران نام گرفت.

ناگفته نماند، شهداي محراب شش نفر است که امام علي ابن ابيطالب اولين شهيد محراب است که در سال چهلم هجري اتفاق افتاد و آن حضرت توسط يکي از خوارج به نام ابن ملجم مرادي ـ لعنة الله عليه ـ در مسجد کوفه در شب نوزدهم ماه رمضان هنگام اقامه نماز صبح ضربت خورده و در شب بيست و يکم ماه رمضان از دنيا رفت.

پا به پاي اولين شهيد محراب

با اين حال شهادت در محراب ميراث ماندگار اولين شهيد محراب اميرالمؤمنين علي (ع) است که امامان جمعه کشورمان و در راس آنها علما و ائمه جمعه خطه آذربايجان به تاسي و پيروري از راه و منش حضرت علي (ع)؛ در جريان برگزاري نماز جمعه به دست تروريست‌هاي مخالف جمهوري اسلامي ترور شدند. با اين وجود آيت الله سيدمحمدعلي قاضي طباطبائي، آيت الله سيد اسدالله مدني تبريزي، آيت الله سيدعبدالحسين دستغيب، آيت الله اشرفي اصفهاني و آيت الله محمد صدوقي از ديگر شهداي محراب استکه دو تن از شهداي محراب به نام هاي سيد محمدعلي قاضي طباطبائي و سيد اسدالله مدَني تبريزي از خطه آذربايجان است.

از سويي درباره شهداي محراب، انقلاب و به ويژه هشت سال دفاع مقدس هر چه بگوييم کم گفته‌ايم؛ به طوريکه اگر دفتر خاطرات تک تک اين شهدا را باز کنيم، لحظه به لحظه زندگي آنان براي نسل امروز و فرداي من و شما ايراني درس ايستادگي، استقامت، گذشت، خودسازي، ايثار، مقاومت، ولايت پذيري، عزت، استقلال و آزادي است.

حال آنچه در اين راستا مهم به نظر مي رسد، تحقق راه، منش و انديشه‌هاي اين شهدا، معمار بزرگ انقلاب اسلامي و رهنمودهاي مقام معظم رهبري در خصوص توسعه فرهنگ مقاومت، ايثار، گذشت، عزت، استقلال و آزادي و ... در جامعه است، که پيش از اينها، شهداي محراب، انقلاب و دفاع مقدس آنها را به ما آموختند.

به هر حال آنچه در اين خصوص مهم است اين است که، شهداي محراب « سيدمحمدعلي قاضي طباطبايي، سيداسدالله مدني تبريزي، سيد عبد الحسين دستغيب، محمد صدوقي و اشرفي اصفهاني»، در حقيقت همان ميراث ماندگار اولين شهيد محراب اميرالمؤمنين علي(ع) هستند، که همچون امام خويش، تمام وجود و هستي خويش را فداي اين سرزمين و به ويژه احياي اسلام ناب محمدي (ص) کردند، تا اينکه ارزش‌هاي ناب اسلامي زنده بماند.

به هر حال، آيت الله سيدمحمد علي قاضي طباطبايي، اولين شهيد محراب و اولين امام جمعه تبريز که در سنگر نماز جمعه به مبارزه با رژيم پهلوي پرداخت، و در اين ارتباط نيز رژيم شاه از ترس نفوذ اين روحاني در بين اقشار مختلف مردم، ايشان را چندين بار تبعيد کرد.

»خميني آذربايجان« که بود

ناگفته نماند، به عقيده کارشناسان حوزه مسايل ديني و سياسي، آيت اللّه قاضي طباطبايي از بزرگ‌مردان تاريخ معاصر بود. ايشان در شکل‌گيري انقلاب شکوهمند اسلامي و برانگيختن احساسات پاک مردم نقش مهمي داشت.

شهيد قاضي با سخنراني‌هاي آتشين و پخش اعلاميه‌هاي ضدّ رژيم، مردم قهرمان تبريز را به صحنه پيکار آورد و با اين عمل شجاعانه خود، شعله بر خرمن دشمن انداخت. و در اين راستا نيز، طاغوتيان به خوبي مي‌دانستند، قيام آذربايجان يعني به حرکت درآمدن کل ايران و اين همان کابوسي بود، که دژخيمان همواره از آن وحشت داشتند.

با اين اوصاف، آيت الله سيدمحمدعلي قاضي طباطبايي در ششم جمادي الاولي سال 1331 هجري قمري در تبريز به دنيا آمد و دروس مقدماتي و سطح را در حوزه علميه اين شهر به پايان برد. اين عالم مجاهد، به سال 1359 هجري قمري به شهر قم عزيمت کرد و حدود 10 سال در آن شهر از محضر آيات سيدمحمد حجت، سيد صدرالدين صدر، امام خميني (ره) و سيد محمدرضا گلپايگاني درس فرا گرفت.

سپس در سال 1369 هجري قمري راهي نجف شد و با تکميل درجات علمي خود با برخورداري از محضر بزرگاني چون آيات حکيم، خويي و بالاخص شيخ  محمد حسين کاشف الغطا بهره هاي وافري برد و به درجه اجتهاد نايل آمد.  تاليفات آن عالم بزرگوار بيش از 42 کتاب و اثر در زمينه هاي مختلف است که از مهمترين آنها مي توان به تحقيق درباره اربعين سيدالشهدا الاجتهاد و التقليد، الفوائد، حاشيه بر رسايل و مکاسب، کفايه الاصول، رساله در مباهله و ... اشاره کرد.

کوتان سخن اينکه اين شهيد راه اسلام در 6 آذرماه 1348 به تبريز مراجعت کرد. وي با اوج‌گيري مبارزات امت بيدار و ظلم‌ستيز ايران که به واسطه شهادت حاج آقا مصطفي خميني (ره) و مجالس منعقده براي آن فقيد شهيد پيش آمد؛ در آذربايجان سنگري مستحکم براي دفاع از حريم اسلام و مبارزه با مظاهر طاغوت بنا نهاد.

پس از واقعه 19 دي 1356 در قم، منزل او پناهگاه مبارزان مسلمان بود. قيام قهرمانانه مردم تبريز در 29 بهمن‏ماه سال 1356 نيز با هدايت‌هاي اين شخصيت بزرگ صورت گرفت.

آيت الله شهيد قاضي جزو اولين کساني بود که در آذربايجان اعلاميه خلع شاه از سلطنت را امضا کرد. در ماه‌هاي قبل از پيروزي انقلاب، رهبري جريانات حاد سياسي، برپايي تظاهرات و تشکيل مجالس، همه بر عهده اين شهيد بزرگوار بود و ايشان اولين امضاء کننده اعلاميه 29 بهمن 1356  به مناسبت چهلم شهداي قم بود.

شهيد قاضي طباطبايي بلافاصله بعداز پيروزي انقلاب از طرف امام به سمت امام جمعه تبريز منصوب شد و اولين نماز جمعه را در اين شهر بزرگ برپا کرد. ايشان همچنين کميته‌هاي انقلاب اسلامي آذربايجان‌شرقي و غربي را تشکيل داد و نقش زيادي در راه‌اندازي استانداري‌ها، فرمانداري‌ها و ادارات استان ايفا نمود.

 نکته ديگر اينکه، هنوز 6 ماه از انقلاب شکوهمند اسلامي نگذشته بود که گروهک منحرف و مزدور فرقان، ناجوانمردانه استاد بزرگ حوزه و دانشگاه، آيت الله مرتضي مطهري را به شهادت رساند. وقتي خبر شهادت مظلومانه استاد شهيد مطهري به گوش آيت الله قاضي مي‌رسد، بسيار متأثر و غمگين مي‌شود و همواره به اطرافيان خود مي‌گويد: »کاش بنده هم مثل استاد مطهري روزي به فيض شهادت برسم.«

»خميني آذربايجان« با چه سکانسي بهشتي شد؟

و در نهايت اين شهيد راه حق، در دهم آبان 1358 شمسي، مصادف با عيد قربان، نماز عيد را اقامه کرد و در همان شب در راه مراجعت به منزل توسط منافقين مورد اصابت گلوله قرار مي‌گيرد و به فيض شهادت نائل مي‌گردد.

از اين رو، رهبر کبير انقلاب اسلامي حضرت امام خميني (ره)، در 11 آبان در پيامي شهادت آيت الله قاضي طباطبايي به دست گروهک فرقان را به عموم مسلمانان متعهد و علماي اعلام مجاهد و مردم غيور آذربايجان تسليت گفتند.

امام خميني(ره) در اين پيام با تأکيد بر اينکه اين ترور نشانه شکست حتمي دشمنان اسلام و کشور و عجز و ناتواني و خودباختگي آنان است، معتقد بودند: »در انقلابي که ابرقدرت‌ها را به عقب رانده و راه چپاولگري آنان را از کشور بزرگ بسته است، اين ضايعات و ضايعات بالاتر، اجتناب‌ناپذير است.

شهادت در راه خداوند زندگي افتخارآميز ابدي و چراغ هدايت براي ملت‌هاست. ملت‌هاي مسلمان بايد از فداکاري مجاهدين ما در راه استقلال و آزادي و اهداف مقدسه اسلام بزرگ الگو بگيرند؛ و با پيوستن به هم سد استعمار و استثمار را بشکنند و به پيش به سوي آزادگي و زندگي انساني بروند«.

و سخن آخر اينکه، به عقيده دوستان و ياران نزديک اين شهيد محراب و به ويژه کارشناسان حوزه مسايل ديني و سياسي، شهيد آيت الله قاضي طباطبايي همچنان که در تلاش هاي علمي کوشا بودند، در مبارزات سياسي نيز شرکت فعالانه داشت. آن شهيد بزرگوار داراي روحيه انقلابي و اراده اي خلل ناپذير بودند و در پرونده قطوري که ساواک در مورد ايشان تهيه کرده، اين نکته مشهود است. شرکت علني و بارز آن شهيد در مبارزات سياسي از سال‌هاي 41 و 42 همزمان با آغاز نهضت اسلامي شروع مي شود و ايشان يکي از رهبران و پايه‌هاي نهضت در آذربايجان بودند که در جريان همين مبارزات دستگير و در زندان قزل قلعه تهران زنداني شدند.

در سايه سار زير چتر»خميني آذربايجان«

همچنين در ارتباط، آيت الله شهيد قاضي به اتهام اينکه در خلال بحث پيرامون حکومت اسلامي و جنايات اسرائيل در يک سخنراني علني نام امام را به عظمت و عزت بر زبان آورد به مدت شش ماه به بافق کرمان تبعيد شد. پس از آن به بهانه ديگري  6 ماه ديگر به زنجان تبعيد شد. شهيد قاضي در تبريز تنها نماينده تام الاختيار حضرت امام خميني(ره) بوده و نقش ايشان در شکل دادن به مبارزات مردم تبريز نيز شايان توجه است.

بنابراين محور مبارزه در آذربايجان‌شرقي و مرکز مبارزات، مسجد شعبان بود، که شهيد قاضي طباطبايي امامت آنجا را عهده‌دار بودند. شهيد قاضي در مبارزه از همه جلوتر و فوق‌العاده محبوب و مورد احترام بودند و به همين دليل دسيسه هاي دشمنان و منحرفين از اسلام عليه ايشان کارگر نمي شد.

به گزارش عصرآذربايجان به نقل از فارس، در ماه‌هاي قبل از پيروزي انقلاب، رهبري جريانات سياسي، برپايي تظاهرات و تشکيل مجالس، همه بر عهده اين شهيد بزرگوار بود. مرحوم آيت الله شهيد قاضي هميشه سد مستحکمي در مقابل خطوط انحرافي در جريانات ضد انقلابي بود و از اوان پيروزي انقلاب عليه جريانات منحرف و وابسته نظير خلق مسلمان افشاگري هاي لازم را مي نمود و منحرفان با وجود ايشان قدرت و جرات ابراز وجود پيدا نمي‌کردند. خدمات ايشان بعد از پيروزي انقلاب نيز شايسته توجه بسيار است.