گروه سيري در استان ها: ارگ عليشاه به بازمانده مسجدي گفته مي‌شود که در قرن هشتم هجري قمري- فاصله سالهاي 716 تا 724 – به همت تاج‌الدين عليشاه گيلاني وزير ابوسعيد ايلخاني، ساخته شده است. کجارو : ارگ عليشاه با قدمتي 700 ساله، يکي از بلندترين و قديمي‌ترين ديوارهاي تاريخي کشور و همچنين از جمله مهم‌ترين نمادهاي شهر تبريز است. بنا به نقل قول‌ها و يادداشت‌هاي جهانگردان تاريخي، ارگ عليشاه تنها بناي مرتفع شهر تبريز بوده که حتي از دوردست ديده مي‌شده است. اين مجموعه بي‌نظير، ابتدا به صورت مسجدي عظيم بنا شده بود که در اثر گذر زمان، همچنين زمين‌لرزه‌هاي متعدد اين شهر – در حدود 40 زمين‌لرزه – و نيز جنگ‌ها تا حدود زيادي تخريب شده است. در حال حاضر، تنها بخش باقي‌مانده از اين بنا ديوار مرتفعي است که به نام ارگ عليشاه خوانده مي‌شود. بعبارت ديگر، اين ديوار تنها قسمت به‌جاي‌مانده از ديوارهاي عظيم و محراب بسيار بلند شبستان جنوبي اين مسجد است و شاهدي بر شکوه و آباداني اين بناي بي‌نظير به شمار مي‌رود. البته پيش‌تر در محوطه اين ارگ، آثار تاريخي ارزشمندي مانند »مدرسه‌ي نجات« که يکي از نخستين مدارس ايران به‌شمار مي‌رفت و همچنين سالن تئاتر قرار داشت؛ اکنون از اين بناهاي تاريخي فقط چند تصوير به‌جاي‌مانده است. اين يادگار ارزشمند تاريخي در سال 1310 توسط وزرات فرهنگ و هنر با شماره 170 در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيده است. ارگ عليشاه در مرکز شهر تبريز، در ضلع جنوبي تقاطع خيابان امام خميني و فردوسي و در نزديکي محدوده ميدان ساعت قرار دارد و امروزه فضاي پيرامون آن براي برگزاري نماز جمعه مورد استفاده قرار مي‌گيرد و مصلاي بزرگ تبريز بدون در نظر گرفتن حريم اين سايت تاريخي در اين مکان احداث شده است. کار احداث بناي اوليه ارگ باشکوه تبريز در فاصله سالهاي 716 تا 724 ه.ق به همت تاج‌الدين عليشاه گيلاني – وزير ايلخانان مغول- با هدف ساخت آرامگاه بزرگي در صحن مسجد آغاز شد. بنا به نوشته مورخان قسمت جنوبي اين مسجد داراي طاق بزرگي بوده است و در تاريخ ذکر شده که عليشاه از معماران آن زمان اندازه طاق کسري را پرسيده و دستور داده که 4 گز (هر گز 104 سانتيمتر ) از آن بزرگتر ساخته شود که پس از ساخت، که به دليل نشست شالوده و تعجيل در اتمام ساخت آن، طاق مذكور شكسته و فروريخته است. از طرفي، فوت عليشاه نيز از ديگر عوامل توقف ادامه ساخت بنا در آن زمان ذکر شده است. با نگاهي گذرا بر سرگذشت اين بناي 700 ساله مي‌توان دريافت که ارگ عليشاه يادگاري ارزشمند از آسيب‌هاي طبيعي و حوادث تاريخي دوران گذشته است و با وجود اين آسيب‌ها همواره سنگري مستحكم و مسلط بر شهر تبريز بوده است. البته اين مجموعه به اقتضاي ويژگي‌هاي هر دوره، کاربري‌هاي متفاوتي نيز داشته است. براي مثال، در دوران سلطنت قاجاريه، اين مسجد و محوطه آن به انبار غلات و انبار مهمات نظامي تبديل شده و ازاين‌رو حصاري دور آن کشيده شد؛ و به همين دليل نام آن به ارگ تغيير يافت. در واقع، با آغاز جنگ‌هاي ايران و روسيه در سالهاي 1804-1824 و جنگ ايران و انگليس در 1857، مجموعه ارگ عليشاه به ارگي نظامي تبديل شد و به فرمان عباس ميرزا وليعهد قاجار، دو نهاد نظامي مهم از جمله سربازخانه »ستاد فرماندهي جنگ ارتش ايران« و کارخانه ريخته‌گري و توپ‌ريزي در محوطه ارگ تبريز ساخته شد. علاوه‌براين، در دوره قاجار عمارت کلاه فرنگي نيز در همين محوطه احداث شد. در زمان مشروطيت و قيام مردم تبريز، اين بناي تاريخي باز هم‌سنگري براي مبارزان مشروطه‌خواه بود و باعث تقويت موضع نيروهاي ستارخان و باقرخان در برابر شليک توپخانه محمدعلي شاه قاجار شد. جاي گلوله‌هاي توپ که يادگار مبارزه آزادي‌خواهان بااستبداد است هنوز روي ديوارهاي ارگ قابل مشاهده است. در دوران پس از مشروطه نيز مردم تبريز به مقابله با تهاجم ارتش روس برخاستند و مانند گذشته ارگ عليشاه پايگاهي مستحکم براي مدافعان بود. آن‌ها توپي را در بالاي ارگ براي دفاع از مواضع خود قرار داده بودند. در سال 1290 ه.ش. با سقوط تبريز و اشغال آن، نيروهاي روس ديوار ارگ را به توپ بستند. البته در دوره مشروطه و پس از آن در محوطه‌ي ارگ، بناهاي ديگري مانند مدرسه‌ي نجات – يکي از نخستين مدارس مدرن ايراني- و سالن تئاتر ساخته شد که نمونه آن فقط در سن‌پترزبورگ وجود داشت. در سالهاي قبل از انقلاب نيز محوطه ارگ عليشاه به باغ ملي يا گردشگاه عمومي تبديل شده بود و هم‌اکنون از محوطه اين اثر باستاني به عنوان مصلي استفاده مي‌شود. بناي ارگ عليشاه يکي از شاهکارهاي هنر معماري ايران به شمار مي‌رود که عظمت آن در هنر معماري ايران و به عنوان نمونه‌اي از بناي اسلامي، کم‌نظير است. ارگ تبريز و محوطهء باستاني آن در 15 دي 1310 خورشيدي به شماره 170 در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيده است.
ارگ عليشاه به بازمانده مسجدي گفته مي‌شود که در قرن هشتم هجري قمري- فاصله سالهاي 716 تا 724 – به همت تاج‌الدين عليشاه گيلاني وزير ابوسعيد ايلخاني، ساخته شده است.
مدير کل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري آذربايجان‌شرقي از آغاز کاوش‌هاي باستان شناسي محوطه ارگ عليشاه تبريز خبر داد.