گروه سيري در استان ها: بقعه شيخ صفي‌الدين واقع در ميدان عالي قاپو اردبيل يکي از مکان‌هاي تاريخي و ارزشمند شهر اردبيل مي‌باشد که از اوايل قرن 16 تا اواخر قرن 18 ساخته شده است. اين مکان ارزشمند و تاريخي در سال 2010 در فهرست ميراث جهاني يونسکو به ثبت رسيد. اين مکان با استفاده از معماري سنتي ايراني و به کارگيري حداکثر فضاي در دسترس ساخته شده و انواع قسمت ها از قبيل کتابخانه، مسجد، مدرسه مخزن، بيمارستان، آشپزخانه، نانوايي و چندين دفتر اداري در آن جاي داده شده است. آرامگاه شيخ صفي‌الدين اردبيلي بزرگ ترين کامل ترين و برجسته ترين خانگاه مي‌باشد. اين آرامگاه از لحاظ شاهکارهاي هنري و معماري و نمايش اصول اساسي عرفاني در سطح جهان نيز ارزش والايي به خود اختصاص داده است. معماري ايلخاني و تيموري با الهام از فلسفه صوفيانه، انواع جديدي از فضاها و الگوهاي تزئيني را خلق کرده‌اند. اين مجموعه که آرامگاه بنيانگذار سلسله صفوي است، قداست و ارزش خود را تا به امروز حفظ کرده است.طبق وصيت شيخ، جنازه وي در اتاقي جنب خلوتخانه و باغچه و حوضخانه دفن شده است و بر قبر او بنايي وجود دارد که علاوه بر مقبره شيخ صفي و مرقد شاه اسماعيل اول، آرامگاه هاي ديگري از شاهزادگان صفوي و فرزندان وي در اين بقعه و محل شهيدگاه قرار دارند. مجموعه نفيس بقعه شيخ صفي‌الدين در سال 735 ه. ق. به دست فرزند وي صدرالدين موسي بنا شد. پس از شروع حکومت صفويه، به دليل ارادت شاهان صفوي به جد خود، واحد هاي مختلفي به اين مجموعه اضافه شد. در دوره شاه عباس براي تکميل و تزئين اين اثر، کارهاي فراواني صورت گرفت. در عصر صفوي، بقعه شيخ با حضور استادان بزرگ عهد صفوي چنان به زيور آراسته شد که هم چنان پس از گذشت چندين قرن به عنوان يکي از مفاخر تاريخي و فرهنگي ايران به شمار مي‌آيد.يکي از ويژگي هاي منحصربه‌فرد اين مجموعه گرد هم آمدن ده‌ها اثر بديع در رشته‌هاي مختلف هنري است که از آن جمله مي‌توان به عالي‌ترين نوع کاشي کاري معرق و مقرنس و گچ بري کتيبه هاي زيبا و نفيس و خط خطاطان بزرگ دوره صفوي (مير عماد، مير قوام الدين، محمد اسماعيل و…) منبت‌هاي ارزنده، نقره کاري، تذهيب و طلاکاري، نقاشي و تنگ بري و غيره اشاره کرد. اين اثر از ساختار معماري فخيمي برخوردار است و اين خود يکي از دلايل تمايز آن با ساير مجموعه‌‌هاي تاريخي ايران به شمار مي‌آيد.سر در اصلي بقعه شيخ صفي‌الدين که در زمان شاه عباس دوم و زير نظر اسماعيل نقاش اردبيلي در سال 1057 ساخته شده بود، تا سال 1321 خورشيدي در ضلع شمالي ميدان فعلي عالي قاپو قرار داشته که در آن سال بقاياي سردر به دستور اداره کل باستان‌شناسي برداشته شد و کاشي‌هاي معرق آن فعلا در انبار بقعه نگهداري مي‌شوند.در اين آرامگاه ابتدا با گذشتن از در چوبي بزرگ وارد حياط مشجر مستطيل شکل مي شويم که دور تا دور آن با ديوارهاي آجري و با ازاره هاي سنگي محصور شده است. راهرويي بين حياط بزرگ و صحن اصلي وجود دارد که از طريق دري در سمت شمالي به محوطه شهيدگاه و در سمت جنوبي به محوطه اي به نام چله خانه يا قربان گاه مرتبط مي‌شود. صحن اصلي، حياط مستطيل شکلي است که با تخته سنگ‌هاي صاف مفروش شده است و حوضي در وسط آن قرار دارد. مرمت‌هاي انجام شده در بنا عبارت از ازاره چوبي مربوط به صد سال قبل، پايه سنگي ازاره بيروني بنا و مرمت کاشيکاري بيروني گنبد مربوط به 1320 (هـ . ق) و تعميرات اساسي ضريح چوبي مربوط به سال 1361 (هـ . ش) است.فرش منحصربفرد بقعه شيخ صفي الدين اردبيلي که سال‌ها زينت بخش اين بقعه بود اخيرا در فهرست 50 شاهکار هنري برگزيده جهان قرار گرفته است. اين فرش هم اکنون درگنجينه ويکتوريا آلبرت هال شهر لندن در معرض ديد عموم قرار دارد و تا سال 1893 ميلادي در مقبره شيخ صفي‌الدين اردبيلي قرار داشت.در سمت چپ سرسراي ورودي يک فضاي هشت ضلعي وجود دارد که مسجد جنت سرا نام گرفته است. لازم به ذکر است که اين مسجد فاقد محراب مي باشد. اين مکان در گذشته مخصوص انجام مراسم صوفيانه بوده که سنگ ميدان يا ميدان داشي آن هنوز هم در مجموعه موجود مي باشد. اين مسجد در گذشته سقف گنبدي داشته است که در دوره قاجاريه فروريخته و سقفي چوبي و مسطح جايگزين آن شده است.بخش ديگر اين مجموعه قنديل خانه نام دارد که قسمت اصلي اين بنا نيز محسوب مي شود. مکان آن رو به روي سرسراي ورودي مي باشد که در دو طبقه بنا شده است. پنج پنجره چوبي در طبقه فوقاني و پنج پنجره در زير آن نماي بسيار زيبايي به قنديل خانه بخشيده است. چيني خانه در قسمت خاوري قنديل خانه يا رواق اصلي قرار گرفته که با دو ورودي باريک با دارالحفاظ ارتباط مي‌يابد. ساختمان چيني خانه داراي چهار شاه نشين و داراي تاق نماهاي فوق العاده زيبا و نفيس از نوع مقرنس گچي است که روي آن نقاشي و طلاکاري شده است. هماهنگي و توازن رنگ ها با سطوح مقرنس از اسليم ها و گل هاي مختلف منظره اي شگفت انگيز را ايجاد کرده است. اين مکان در دوره صفويه محل نگهداري ظروف زرينه، سيمينه و ظروف سفارشي شاه عباس اول از کشور چين بوده است.با توجه به اينکه آرامگاه شيخ صفي الدين اردبيلي در زمان صفوي مکاني مقدس به شمار مي_رفت، حکم پناهگاه نيز داشت. کساني که در آنجا متحصن مي‌شدند حتي اگر از جانب شاه محکوم به اعدام بودند، جانشان در امان بود. مثلا “سلطان حسين‌خان شاملو” براي حفظ جانش از دست اسماعيل قلي بيگ شاملو به اين آرامگاه پناه برد.با ظهور شيخ صفي‌الدّين و خاندان صفوي، اردبيل اعتبار ويژه‌اي يافت، به طوري که اين شهر در زمان تيمور، دارالارشاد و در زمان سلاطين صفوي با عنوان دارالامان از جايگاه خاصّ سياسي اجتماعي و فرهنگي برخوردار گرديد. حکومت صفوي بسياري از هرج و مرج‌ها را که در ايران وجود داشت، برانداخت و يک حکومت ديني و مذهبي را پايه‌گذاري کرد که به گفته بسياري از کارشناسان تاريخ، تشکيل دولت يکي از مهم‌ترين وقايع تاريخ ايران به شمار مي‌آيد.
بقعه شيخ صفي‌الدين واقع در ميدان عالي قاپو اردبيل يکي از مکان‌هاي تاريخي و ارزشمند شهر اردبيل مي‌باشد که از اوايل قرن 16 تا اواخر قرن 18 ساخته شده است.