حسينيه اعظم زنجان

حسينيه اعظم زنجان از اماکن مذهبي شيعيان است که در جنوب شهر زنجان واقع شده ‌است. قدمت اين مکان به حدود يک قرن پيش مي‌رسد اين حسينيه توسط دو نفر به نام‌هاي حاج ميرزا محمد نقي و حاج ميرزا بابايي وقف گرديد.

گروه سيري در استان ها: حسينيه اعظم زنجان از اماکن مذهبي شيعيان است که در جنوب شهر زنجان واقع شده ‌است. قدمت اين مکان به حدود يک قرن پيش مي‌رسد اين حسينيه توسط دو نفر به نام‌هاي حاج ميرزا محمد نقي و حاج ميرزا بابايي وقف گرديد.
آرامگاه ملاحسن کاشي عمارتي در نزديکي گنبد سلطانيه، توسط شاه طهماسب اول به افتخار ملاحسن کاشي عارف قرن 14ميلادي بنا شده‌است. تکميل معماري داخلي بنا توسط فتحعلي‌شاه قاجار در دوران قاجار و قرن نوزدهم ميلادي انجام گرفته ‌است.اين مسجد که مشهور به حسينيه است، هر سال در عصر روز 8 محرم برابر با شب تاسوعا، اقدام به برگزاري دسته عزاداري مي‌کند. اين عزاداري که با حضور جمعيت بسيار زيادي برگزار مي‌شود به عنوان دهمين ميراث معنوي ايران ثبت شده است. شرکت‌کنندگان همه ساله چند هزار رأس گاو و گوسفند براي قرباني به اين حسينيه هديه مي‌کنند.
مسجد يا حسينيه اعظم، از نظر جغرافيايي در جنوبي‌ترين منطقه شهر زنجان، ما بين مدارهاي 36 و 37 درجه شمالي و نصف النهارهاي 48 و 49.5 درجه شرقي واقع شده استبر اساس آنچه در سايت حسينيه آمده است، قديمي‌ترين منبع موجود که نام حسينيه زنجان در آن آمده »تاريخ دارالعرفان خمسه« تأليف »رستم الحکما« است.با مطالعه اين کتاب مشخص مي‌شود که حسينيه اعظم زنجان در دوره نادرشاه افشار و شايد هم سال‌هاي قبل وجود داشته است.
بار اول در صفحه 37 اين کتاب به نام محله حسينيه اشاره رفته است در آن زمان حسينيه هم نام محله و هم نام تکيه بوده و از نظر جغرافيايي نيز با حسينيه امروزي منطبق است. بار دوم در صفحه 41 نام محله حسينيه ضمن نقل ماجراي اسارت حاکم زنجان به دست سپاهيان کريم‌خان زند ذکر شده است در صفحه 44 نيز به بازگشت همان حاکم و سکونت او در محله حسينيه تصريح شده است کتاب تاريخ دار العرفان خمسه هم‌چنين محله حسينيه را به عنوان يکي از سه محله معروف زنجان در اوايل دوره قاجاريه ذکر مي‌کند که به همت "عبدالله‌خان اوصالي" تعمير و بازسازي مي‌شوند با تکيه بر اين کتاب روشن مي‌شود که اين محله و مسجد قبل از دوره زنديان وجود داشته و در دوره زنديان و اوايل قاجاريه يک محله مهم محسوب مي‌شده است.دومين سند تاريخچه حسينيه اعظم بر مبناي اشياي تاريخي، عَلَمي فلزي است که در حسينيه موجود است و به نام »علم اصلي« معروف و اندازه آن از ساير علم‌ها کوچکتر بوده و تاريخ ساخت 1221ق بر روي آن حک شده است.سومين سند، سنگ نوشته‌اي است که در ذيل اشعار آن تاريخ 1261 هجري قمري حک شده است. اين تاريخ مربوط به تعمير برخي از ديوارها و فضاي عمومي حسينيه است. بر اساس اين سنگ‌نوشته اهالي محل، اين مسجد را در سال 1261 هجري قمري به پايان رسانده‌اند.
البته به گفته معمرين و اهالي محل اين تاريخ مربوط به زمان تعمير و بازسازي مسجد است.[نيازمند منبع] اين سنگ نوشته‌ هم اکنون در راهرو و مدخل ورودي مسجد حسينيه بر ديوار نصب شده استچهارمين سند مکتوب که با مهر »حاج ميرزا لطف الله شيخ الاسلام« و »آخوند ملاکاظم« ممهور شده، صفرالمظفر 1295 هجري قمري را نشان مي‌دهد که در زير وقف نامه دو فرد خّير و نيکوکار به نامهاي »حاج ميرزا محمدتقي« و »حاج ميرزا بابايي« تاجر که دو باب دکان را وقف صحيح شرعي نموده‌اند، آمده است.
در اين وقف نامه قيد شده با اطلاع عاليجناب »آخوند ملاعلي اصغر روضه خوان« در راه جناب ابي عبدالله الحسين(ع) در تکيه حسينيه خرج و احسان نمايند. از اول ماه محرم تا دوازدهم محرم، هر قسم مصلحت بداند صاحب اختيار است.پنجمين سند مکتوب که با مهر آقا سيد عبدالرحيم مجتهد و آقا سيدعلي و آقا شيخ ابراهيم ممهور شده، مربوط به شخصي به نام حاج محمدهاشم شريف‌العلماء به تاريخ شوال 1322 هجري قمري است.اين سند وقف ششدانگ يک شعير و دو ثلث شعير قريه دهجلال از قراء سجاسرود به مساجد و مدارس خمسه زنجان در سال 1322 هجري قمري است که نام مسجد و مدرسه حسينيه نيز در بين آنها مشاهده مي‌شود.
نکته قابل توجه در اين وقف‌نامه اين است که حسينيه در اين سال، هم مدرسه بوده و هم مسجد؛ زيرا واقف در توضيحاتي که در وقف‌نامه داده آورده است که متولي، منافع قريه مذکور را در وهله اول به تعميرات مدارس و مساجد خمسه زنجان و تأمين آب آنها به مصرف برساند و نه عشر ديگر را به حضرات طلاب محصلين ساکن در حجرات هر مدرسه بپردازد، آن هم از قرار هر حجره 3 نفر طلبه.علاوه بر اسناد و مدارک مکتوب، گفته‌هاي شفاهي معمرين و هيئت امناي مسجد حسينيه اعظم بر اساس ديده‌ها و شنيده‌هاي خود از گذشتگان، گوشه‌اي از تاريخ حسينيه را آشکار مي‌کند. از جمله آن که در دوره پهلوي اول با هجوم و تهديد ماموران حکومتي، حسينيه و برنامه‌هاي آن مدتي تعطيل و برخي از اشياء و آثار تاريخي از مسجد ناپديد مي‌شود.
 بعد از تبعيد رضا خان فعاليت‌هاي حسينيه دوباره به حالت عادي برمي‌گردد و به ددنبال تعمير و نگهداري آن توسط اهالي محل و پيشکسوتان، حسينيه با عنوان »مسجد حسينيه شهرستان زنجان« مجدداً شروع به فعاليت مي‌کند.
حسينيه اعظم زنجان يکي از پايگاه هاي مذهبي مردم زنجان است که در طول سال خصوصا در ايام مذهبي برنامه هاي فرهنگي- مذهبي خود را برگزار مي کند. مراسم زيارت عاشورا در شبهاي جمعه و جشن‌هاي شعبانيه از برنامه هاي اين حسينيه است. مهم‌ترين و اصلي ترين برنامه اين مرکز عزاداري دهه محرم است.عزاداري 8 محرم يا شب تاسوعاي حسيني مشهورترين و پرجمعيت‌ترين برنامه حسينيه است که همه ساله با حضور صدها هزار نفري مردم به نام و ياد حضرت ابوالفضل العباس(ع) برگزار مي‌شود.از اين دسته عظيم عزاداري به عنوان بزرگترين تجمع عزاداران حضرت سيد الشهداء(ع) در ايران نام برده مي‌شود،[نيازمند منبع]اين روز در تقويم سوگواري محرم زنجان به «يوم الابوالفضل و يوم العباس» معروف است. در اين روز هزاران قرباني به در مسير دسته حسينيه ذبح يا به مسجد اهداء مي‌شود. اين مراسم در 15 دي ماه 1387 به عنوان دهمين ميراث معنوي ايران در فهرست ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري به ثبت رسيد.
در سال 1328 هجري شمسي براي اولين بار چهار رأس گوسفند در مسير دسته حسينيه ذبح مي‌شود. اين تعداد در سال 1341 به هفت رأس مي‌رسد. از همان سال تعداد قرباني‌هاي مسير دسته حسينيه افزايش مي‌يابد بطوريکه در سال 1352 به 350 رأس، 1353 به 650 رأس، 1383 به 6400 رأس و در نهايت در سال 1398 به بيش از 12000 رأس رسيده است که بعد از قربانگاه منا در مکه معظمه، اولين رتبه را در زيادت قرباني در جهان اسلام دارد.
مجموعه اين مسجد حسينيه اعظم با بيش از دوازده هزار متر مربع مساحت داراي امکانات و فضاهاي متعدد فرهنگي، مذهبي، درماني و خدماتي از جمله کتابخانه، شبستانهاي مختلف، دارالشفاء، صندوق قرض الحسنه و... است و از مهمترين مراکز تأثيرگذار فرهنگي و مذهبي شهر زنجان است.

منبع :