عصر آذربایجان

گزارش خبر

قلعه بهستان زنجان

قلعه بهستان زنجان

1395/10/05

قلعه بهستان يا کهن دژ در شهرستان ماه‌نشان در استان زنجان قرار دارد و قدمت اين دژ به دوره هخامنشيان برمي‌گردد.

گروه سيري در استان ها: قلعه بهستان يا کهن دژ در شهرستان ماه‌نشان در استان زنجان قرار دارد و قدمت اين دژ به دوره هخامنشيان برمي‌گردد.
قلعه بهستان يکي از 20 قلعه تاريخي شهرستان ماه نشان در استان زنجان است که دوران استفاده  از آن تا قرن پنجم هجري قمري تخمين زده مي‌شود. به علت شرايط زماني خاص آن دوره  حاکمان جهت دفاع از خود و مردم اقدام به ساخت اين قلعه کرده‌اند. طبقات بالاي اين قلعه جهت دفاع و طبقات پايين‌تر به عنوان زاغه و محل نگهداري آذوقه مردم مورد استفاده قرار مي‌گرفت.
اين قلعه که در دل کوهي از جنس خاک سفت و سخت بنا شده است به علت وزش بادهاي تند و فرسايش و همچنين عبور رودخانه قزل اوزن از کنار قلعه در حال تخريب است. سازندگان قلعه با در نظرداشتن طرح اوليه، اقدام به کندن کوه و تخليه خاک‌ها و سنگ‌ها کرده‌اند و اتاق‌ها را بوجود آوردند و به هر تعدادي که به اتاق‌هاي آن اضافه شده راه‌هاي ارتباطي آنها به مجموعه نيز بصورت دالان‌هايي افزوده شده. فضاي کلي قلعه به 3 دسته شامل اتاق‌ها، دالان‌ها و راه‌پله‌ها تقسيم مي‌شده‌ تکه گاه داراي سقفي تيزه‌دار و داراي محل‌هايي به شکل مثلث يا مدور روي ديوارها براي قرار گرفتن پيه‌سوز بوده‌است.
دالانها : دالانهاي ارتباطي به صورت راهروهاي عمومي براي سهولت دسترسي به اتاقها و ساير قسمتها بوده عرض يکي از اين دادلانها به سه متر مي رسد . اتاقها : خود شامل اتاقهاي بزرگ و اتاقهاي کوچک الف : اتاقهاي بزرگ : اين اتاقها داراي اندازه هاي يکساني نيستند در قسمت انتهايي بعضي از اين اتاق ها فضاي کوچکتر به ابعاد 1 در 1 متر تعبيه شده است .
در دو سمت ورودي ديوار اتاقها ، گوديهاي مثلث شکل کوچک و با مدور کنده شده که هدف از ايجاد آنها جهت قرار گيري پيه سوزها و روشنايي محوطه بوده و هر اندازه مساحت اتاقها بزرگتر شده بر تعداد و اندازه مقر روشنايي نيز افزوده شده است به طوريکه در يکي از اين اتاقهاي بزرگ تعداد آن تا 4 عدد در هر طرف مي_رسد. ب : اتاقهاي کوچک : در ساخت اين اتاقها نيز از اندازه يکساني تبعيت نشده و تعدادي از اين اتاقها داراي سقف تيزه دار چناقي هستند در دو سمت ورودي ديوار اتاقها ، گوديهاي مثلث شکل کوچک و با مدور کنده شده که هدف از ايجاد آنها جهت قرار گيري پيه سوزها و روشنايي محوطه بوده و هر اندازه مساحت اتاقها بزرگتر شده بر تعداد و اندازه مقر روشنايي نيز افزوده شده است به طوريکه در يکي از اين اتاقهاي بزرگ تعداد آن تا 4 عدد در هر طرف مي رسد .
امروزه به ندرت از اين اتاقها براي نگهداري دام استفاده مي شود و در روستاهاي سطح استان از آن به نام زاغه ياد مي کنند اما در بازديد از قلعه بهستان به دلايلي دست يافتيم که ثابت مي کند کاربري هاي ديگري غير از آنچه گفته مي شود داشته است . در پايين ترين ضلع شمال شرقي قلعه مشرف بر رودخانه قزل اوزن اتاقي مشاهده گرديد که سطوح ديواره هاي داخلي و کف آن داراي اندو و گچي بوده که احتمالاً به منور سکونت از آن استفاده مي کردند . از قسمتهاي مهمي که تا امروز دست نخورده و سالم باقي مانده است بالاي اين ورودي به تاقي به شکل تاق مهرابهاي مساجد دوران اسلامي تزيين شده است. اجراي اين نوع تاق تزئيني مشخصاً متعلق به معماري دوره اسلامي و يادآور کوچه هاي سر پوشيده تاق دار در شهر هاي اين دوره باشد .پله ها : وجود راه پله هاي زياد با عرض يک متر که اقتباس از راه پلة بنا ها و مناره هاي دوره اسلامي است متاسفانه بعلت صعب العبور بودن راه تردد به سطح بالايي قلعه و خطري که بازديد کننده را تهديد مي کند مانع از رسيدن به سطح بالاي قله مي باشد و بدون عمليات کوهنوردي صعود را غير ممکن مي سازد . اين دژ داراي راه‌پله‌هاي زيگ‌زاگي در ضلع‌هاي غربي و شرقي است که روزگاري از پاييني‌ترين قسمت ضلع شمالي آن شروع مي‌شده و به دليل فرسايش طبقات زيرين آن، تردد در اين مسير خطرناک و تقريباً ناممکن است.
راه‌پله‌هاي ضلع شمال‌غربي قلعه به عنوان يکي از مناطق دست نخورده و سالم دژ بهستان است که بالاي اين پله‌ها، اتاقي به شکل طاق محراب‌هاي مسجد دوران اسلامي تزئين شده متعلق به دوره اسلامي وجود دارد و راه‌پله‌هاي زياد با عرض يک متر نيز اقتباس از اين سبک معماري است. برخي  پيشينه اين دژ را به زمان ماد نسبت مي‌دهند. مادها از طريق مصب و کناره‌هاي رودخانه قزل اوزن وارد فلات ايران شدند و در روستاهايي همچون مادآباد در 15 کيلومتري شهر ماه‌نشان مستقر شدند و وجود قلعه‌هاي دفاعي همچون قلعه بهستان در 12 کيلومتري ماه‌نشان معماري زيبا و هنرمندانه‌اي را به نمايش گذاشته‌است. اما بر اساس پژوهش‌هاي باستان شناسي، پيشينه اين دژ به دوره هخامنشيان به اثبات رسيده. اين دژ در دوره پس از اسلام و تا قرن پنجم نيز پابرجا بوده و کاربرد داشته‌است.

منبع :  

نظرات کاربران

    بازگشت به ابتدا صفحه

ارسال نظر

اخبار مرتبط

قلعه بهستان زنجان

قلعه بهستان زنجان
خروج

قلعه بهستان يا کهن دژ در شهرستان ماه‌نشان در استان زنجان قرار دارد و قدمت اين دژ به دوره هخامنشيان برمي‌گردد.

سایر اخبار این موضوع

پربازدیدترین خبرها

پرتفسیرترین خبرها