وقتي عدالت اجتماعي برقرار نيست//

حاشيه نشيني به عنوان يکي از چالش هاي پيش روي جوامع محسوب مي_شود که در استان زنجان نيز مانعي بزرگ براي توسعه است.

گروه اجتماعي: حاشيه نشيني به عنوان يکي از چالش هاي پيش روي جوامع محسوب مي_شود که در استان زنجان نيز مانعي بزرگ براي توسعه است.
سکونتگاه هايي در مناطق شهري است که افراد ساکن در آن از لحاظ برخورداري از امکانات اجتماعي،اقتصادي، سياسي، حقوقي و... با ساير سکونتگاه هاي شهري تفاوت بسيار دارند. اين نوع از مساکن با فقر فرهنگي  برخورداري بسيار کم از امکانات و خدمات شهري، فزوني جمعيت و نيز با تجمع اقشار کم درآمد با مشاغل غير رسمي و مساکن نا مقاوم روبه رو هستند. "
عيسي پيري" برنامه ريز شهري و عضو هيئت علمي دانشگاه زنجان  اسکان غير رسمي را مربوط به دوره هاي گذار از نظام اقتصادي  سياسي، فرهنگي دانست و در رابطه با اسکان غير رسمي در ايران گفت: سکونتگاه هاي غير رسمي در کشور زماني به وجود آمد که نظام_هاي  سياسي، اقتصادي و فرهنگي پارادوکس ها و تناقض هايي را نشان دادند.
وي با اشاره به اينکه در دهه 1340 تا 1350 درآمدهاي نفتي بالا رفت، افزود: به دنبال اين رشد، نظام سياسي تصميم گرفت که تحولي را در نظام اقتصادي ايجاد کند در نتيجه به اجراي برنامه اصلاحات ارضي و انقلاب سفيد پرداخت  با اين کار خواست شهرنشيني را که شاخصي از توسعه ملي است را افزايش دهد و توزيع منابع را به سمت صنعتي شدن پيش ببرد، از اين رهگذر بود که نظام اقتصادي و مديريتي روستا از هم پاشيد و روستانشين ها به سمت شهر هجوم آوردند و چون نظام اقتصادي شهر توانايي پذيرش جمعيت را نداشت، بسياري از مهاجران در حاشيه اقتصادي شهر ساکن شدند و وضعيت کالبدي، مسائل زيست محيطي بسيار نامطلوبي را به وجود آوردند.
وي تصريح کرد: شهر زنجان هم به عنوان عنصر تبعي از اقتصاد ملي است که با بحران سکونتگاه هاي غير رسمي و حاشيه نشيني رو به رو است. اين کارشناس خاطرنشان کرد: ما در دهه 1360 شاهد اوج رشد جمعيت در شهر زنجان از رهگذر رشد طبيعي و رشد جمعيت از طريق مهاجرت ها هستيم، اين جمعيت مهاجر هم در متن و هم در لبه شهر اسکان يافته اند که حاشيه نشيني و اسکان غير رسمي هم موازي با آن رشد پيدا کرده است.
*چگونه مي توان  مناطق حاشيه نشين و اسکان غير رسمي زنجان را توانمند کرد؟
اين برنامه ريز شهري خاطر نشان کرد: پروژه توانمند سازي اسکان غير رسمي به اواخر دهه 1980 مي رسد زماني که بانک جهاني به دنبال توانمند سازي فقراي شهري بود و آن  را براي کشورهايي مثل آفريقا، امريکاي لاتين، آسيا  برزيل، اندونزي و ترکيه مطرح کرد. وي ادامه داد: زماني که پروژه اي را بانک مديريت کند ما مي_توانيم اين را متصور شويم که بازگشت سود سرمايه گذاري اولين اولويت بانک است يعني بانک مي خواهد هر کاري که انجام داده دو برابر يا يک و نيم برابر آن را از آن ميزان سرمايه گذاري را در فرصت کم به دست آورد.
پيري اظهار داشت: حاشيه نشيني دوره هاي مختلفي را به همراه داشته است در دوره اي سياست تخريب را به کار گرفته اند و در دوره اي ديگر سياست قرار دادن زمين و خدمات در اختيار حاشيه نشينان مطرح شد که به انتقال دسته جمعي حاشيه نشين ها به منطقه ديگر توجه مي_شد. وي گفت:در سياست توانمند سازي تاکيد بر اين است که حاشيه نشين ها آموزش ببينند و مهارت هاي مختلف بازار کار، مهارت_هاي خرد و کنش جمعي را ياد بگيرند تا بتوانند کارگاه بزنند. نهايتا از مهارت هاي سنتي خود به دگرگوني بازار کار به سمت انعطاف ناپذيري از اين وضعيت استفاده کنند و خود را از نظر اقتصادي تامين کنند.
اين استاد دانشگاه تاکيد کرد: در شهر زنجان اولين کاري که ما بايد انجام دهيم يکپارچه کردن ديدگاه هاست، نبايد نهاد هاي موجود در شهر براي خود ديدگاه هاي جداگانه اي داشته باشند  از نهادهاي مختلفي چون بانک گرفته تا نهادهاي آموزشي، شهرداري و حتي  نهاد جامعه مدني به يک ديدگاه يکپارچه برسند تا بتوانيم وضعيت اسکان غير رسمي شهر را متحول کنيم.
پيري در رابطه با انتقال برخي از مناطق حاشيه_نشيني  که بر روي تپه ماهور قرار دارند  افزود: مردم مناطقي مثل "کوي فاطميه" بايد به جايي ديگر از شهر با در نظر گرفتن وضعيت حقوقي و شهروندي انتقال داده شوند براي انجام اين کار بايد وام بلا عوض و کم بهره در اختيار ساکنان قرار گيرد.
 اين برنامه ريز شهري اذعان کرد: نقش زنان حاشيه نشين را نبايد ناديده گرفت با توجه به اينکه 50 درصد جمعيت را شکل مي دهند، بايد به نقششان توجه شود زيرا آنها از رهگذر سياست هايي، مي توانند به کنش جمعي دست بزنند. اين استاد دانشگاه تشريح کرد: سکونتگاه_هاي غير رسمي از لحاظ کالبدي در وضعيت نامناسبي هستند چون اغلب قطعات آنها ريز دانه است،  از گذرها، کوي ها، کوچه ها و خيابان هاي نامناسب برخوردارند واز لحاظ زيست محيطي وضع نامطلوبي دارند، همچنين به همراه ارتقاي کالبدي، به ارتقاي اقتصادي  اجتماعي و فرهنگي آنها  نيز بايد توجه شود که همه ابعاد در نظر گرفته شده و در چهارچوب کلي آن را بررسي کرد.
حسيني از ساکنان منطقه کوي فاطميه زنجان در رابطه با وضع مردم حاشيه نشين گفت: ميزان دسترسي ما به خدمات شهري  مثل  درمانگاه يا نانوايي، سوپرمارکت، وسايل نقليه عمومي و...بسيار کم است. وضع مساکني که ما در آن ساکن هستيم نيز از لحاظ مصالح و متراژ بسيار نامناسب است.
وي ادامه داد: بيشتر مردم ساکن در اين منطقه را مهاجران از روستاهاي اطراف، افراد از کارافتاده، بيکار و غير ماهر تشکيل مي دهد. اين افراد غير ماهر، به علت عدم مهارت، در کارهاي غير رسمي و کاذب با درآمد کم و موقتي اشتغال مي يابند که درآمد حاصل از آن براي خرج و مخارج زندگي شان کافي نيست.
حسيني افزود: ما به کمک دولت و شهرداري در زمينه ايجاد خدمات درماني، بهداشتي مثل درمانگاه و خدمات تجاري  نيازمنديم، و نيز  پرداخت وام مسکن براي نوسازي و بهبود وضع مسکن بسيار کمک کننده خواهد بود.
به گزارش عصرآذربايجان به نقل از راه دانا  نهايتا شهر زنجان به منظور راهبري توسعه ملي بايد بر فقر شهري غالب شده و به ميراث فرهنگي و برند سازي شهر بسيار اهميت قائل شود.حاشيه_نشين ها در چهارچوب اقتصاد خدماتي شهر مي توانند موثر باشند. توانمند_سازي حاشيه نشين ها و مناطق سکونتگاه هاي غير رسمي بايد در برنامه هاي مديران شهري ديده شود و يک استراتژي شهري مدنظر باشد که در چهارچوب اين استراتژي  در بخش عظيم جمعيت شهر بتوان کنشگري، حس اجتماع و حس مکان را بالا برده و بخشي از برنامه هاي توسعه شهر را در اختيارشان قرار داد.

منبع :