حاشيه نشيني امروزه بعنوان يک درد و بيماري مزمن، زندگي شهري را تهديد کرده و با وجود برخي اقدامات هنوز اين آسيب اجتماعي درمان نيافته و همچنان در حال گسترش در مناطق و شهرهاي بسياري نيز مي باشد. 

در حال حاضر از 21 شهر استان اردبيل اکثريت آنها داراي بافت روستايي بوده و مهم ترين و بزرگترين آنها نيز با مشکل حاشيه نشيني مواجه هستند. 

با اينکه دولت در سال هاي اخير با تشکيل ستاد بازآفريني شهري اقدامات اساسي براي نوسازي و بازسازي فرسوده شهري و چاره انديشي براي رفع کاستي هاي اجتماعي، فرهنگي و مبلمان مناطق حاشيه اي شهر ها انجام داده اما همچنان نياز به فعاليت بيشتر براي زدودن آثار فرسودگي عمراني و اجتماعي در اين بافت ها مي باشد. 

به اعتقاد کارشناسان، چهره و سيماي شهرهاي استان اردبيل که تعدادي از آنها داراي پيشينه غني تاريخي از جمله خاستگاه سلسله بزرگي چون صفويه و زايشگر مکتب خاص خود در تاريخ فرهنگي ، اجتماعي و سياسي ايران زمين هستند، امروزه بسيار فرسوده شده و نتوانسته بسان هويت تاريخي خود چهره خويش را بشاش و سر زنده نگاه دارد. 

مبلمان شهري اغلب سکونت گاه هاي استان نتوانسته خود را با سرعت توسعه تکنولوژي و معماري نوين هماهنگ سازد ضمن اينکه کيفيت رفاه شهروندان نيز به لحاظ کمبود امکانات آموزشي ، فرهنگي و اقتصادي در وضعيت نه چندان قابل تعريفي مي باشد. 

زيرساخت ها و امکانات اقتصادي ،اجتماعي و فرهنگي در محله هاي ناکارآمد شهرهاي استان به مراتب پايين بوده و همين امر باعث شده اين محله ها بنام محله هاي حاشيه نشين لقب گيرند. 

بر اساس آمارهاي رسمي ، در استان اردبيل در مجموع بيش از 2 هزار و 669 هکتار با سکنه بيش از 141 هزار نفر شامل يک هزار و 145 هکتار سکونت گاه غير رسمي و نيز حدود يک هزار و 523 هکتار بافت ناکارآمد مياني شناسايي شده که حدود 30 درصد مساحت شهرهاي مورد مداخله استان را شامل مي شود. 

در حال حاضر بافت اکثريت شهرهاي استان دچار فقر شهري، هويتي و ناپايداري بوده و نياز است که گام هاي موثرتري براي رفع اين معضلات و کمبودها برداشته شود.

** ساماندهي بافت ناکارآمد در استان اردبيل ضروري است 

اکبر بهنامجو ، استاندار اردبيل مي گويد که ساماندهي بافت ناکارآمد در استان ضروري بوده و بازسازي و نوسازي بافت ها به احياي حيات اجتماعي و اقتصادي کمک خواهد کرد. وي با بيان اينکه بايد هر چه سريع ‌تر در خصوص بازآفريني شهرها اقدام اساسي انجام گيرد، افزود: مشکلات شهرسازي در زمان فعلي تنها با نگاه صرف فني و معماري رفع نمي ‌شود بلکه قطعا نياز به يک نگاه اجتماعي و جمعيت شناسانه به شدت احساس مي‌شود. بهنامجو بيان کرد: براي بازآفريني شهري مي توان در حاشيه شهرها و محله هاي هدف مشاغل خانگي خرد و کوچک راه اندازي کرده و با ارائه تسهيلات بانکي کم بهره شاهد کارآفريني در محله هاي هدف شد.

 او اضافه کرد: حاشيه شهرها از يکديگر متفاوت هستند و بايد براي هر يک برنامه جداگانه و طرح هاي متفاوت اشتغال زايي تدارک ديده و امکانات ورزشي، فرهنگي براي آنها ايجاد کرد. 

استاندار اردبيل اظهار داشت: با توجه به اينکه بخش قابل توجهي از بافت هاي ناکارآمد درون محدوده شهري بويژه در مرکز شهرها واقع شده اند، ارائه تسهيلات به اين واحدهاي مسکوني بايد در اولويت قرار داشته و محدوده مطالعاتي نيز همه بافت هاي ناکارآمد را در برگيرد.

**60محله ناکارآمد در اردبيل در برنامه بازآفريني 

عبدالرحمن روحي ، رييس اداره هماهنگي ستاد بازآفريني راه و شهرسازي استان اردبيل هم گفت: 60 محله ناکارآمد در شهرهاي اين استان از سال 1397 تا سال 1400 بازآفريني مي شوند. وي با اشاره به اين که مطالعات اوليه و نحوه بازآفريني اين محلات انجام شده ،افزود: بازآفريني محلات در شهرهاي مختلف تفکيک شده و در اردبيل 20 محله ، مشگين شهر 12 محله ، پارس آباد 11 محله و خلخال هفت محله بعنوان ناکارآمد شناسايي شده اند. 

روحي با بيان اينکه هزار و 145 هکتار از مساحت استان اردبيل را سکونتگاه غيررسمي و بافت ناکارآمد شهري تشکيل مي‌ دهد، گفت: در سه سال گذشته با تشکيل جلسه ستاد ملي بازآفريني موفق شديم مهم ترين مصوبه آن يعني تخصيص يک رديف بودجه اعتباري براي جبران عقب‌ ماندگي و توسعه متوازن شهرهاي استان را با توجه به شرايط ويژه آب و هوايي در استان اردبيل کسب کنيم.

** مطالعه بازآفريني 60 محله در اردبيل

 محبوب حيدري ، مديرکل راه و شهرسازي استان اردبيل هم گفت: مطالعات اوليه و نحوه بازآفريني 60 محله در استان انجام شده که در آن 20 محله در اردبيل ، 12 محله در مشگين شهر ، 11 محله در پارس آباد مغان و هفت محله در خلخال بعنوان بافت فرسوده ناکارآمد شناسايي شده اند. وي بيان کرد: در حال حاضر 963 هکتار از مساحت شهر اردبيل ، 248 هکتار از مساحت پارس ‌آباد ، 95 هکتار از مساحت مشگين ‌شهر و 84 هکتار از مساحت شهر خلخال بافت فرسوده ناکارآمد هستند. 

به گفته او، بر اساس ماده 59 قانون توسعه ششم تا سال 1400 در مشگين شهر 12 محله بازآفريني مي شود و از اين تعداد چهار محله در سال 97 و سه محله در سال 98 و سه محله در سال 99 و مابقي در سال 1400 در برنامه باز آفريني شهري استان لحاظ شده است. 

حيدري بيان کرد: در سال هاي گذشته با تشکيل جلسه ستاد ملي بازآفريني، تخصيص يک رديف بودجه اعتباري براي جبران عقب ‌ماندگي و توسعه متوازن شهرهاي استان مصوب شد تا در کنار آن توسعه فضاهاي عمومي در محدوده بافت ناکارآمد و سکونت گاه هاي غيررسمي اجرايي شود. 

وي به اجراي برنامه ها در راستاي شناسايي محله هاي هدف اشاره کرد و گفت: تهيه يک فيلم با رويکرد شناسايي محلات هدف و تدارک برنامه نرم‌ افزاري و برگزاري دوره آموزشي با حضور استادان دانشگاهي و همچنين استفاده از ظرفيت سازمان ‌هاي مردم ‌نهاد در بخش بازآفريني از جمله برنامه هاي اجرا شده در استان است. 

** ساماندهي سکونت گاه هاي غير رسمي در استان اردبيل 

موسي کنعانپور ، مديرکل دفتر فني استانداري اردبيل نيز گفت: دولت تدبير و اميد ساماندهي سکونت گاه هاي غيررسمي و مطالعات بهسازي و نوسازي بافت فرسوده شهري را در قالب طرح بازآفريني شهري در دستور کار قرار داده و مطالعات بهسازي و نوسازي بافت فرسوده شهر خلخال هم تهيه شده است. 

وي از تشکيل ستاد باز آفريني پايدار محدوده ها و محلات هدف بهسازي شهري در استان خبر داد و گفت: با تشکيل اين ستاد طرح بازآفريني پايدار شهري خلخال و گرمي در سال 95 تهيه و منابع آن از محل اعتبارات ملي و داخلي تامين شده است که پس از تصويب و ابلاغ خدمات طرح هاي بازآفريني از سوي شوراي عالي شهرسازي و معماري ايران نسبت به عقد قرارداد انجام کار اقدام خواهد شد. 

او اضافه کرد: با تشکيل ستاد بازآفريني استان جلسات ستاد استاني برگزار شد و اخيرا موضوع بازآفريني پايدار شهر هاي استان در دستور کار ستاد ملي بازآفريني پايدار قرار گرفته و مصوباتي در اين ستاد در رابطه با بافت هاي فرسوده شهري تصويب شده که نيازمند پيگيري دستگاه هاي اجرايي مربوطه و شهرداري هاست. 

**محله هاي ناکارآمد شهري نيازمند کارآفريني هستند

 قاسم رحيمي مديرکل تعاون ،کار و رفاه اجتماعي استان اردبيل نيز گفت: محله هاي ناکارآمد در قالب طرح بازآفريني شهري در اين استان به منظور فراهم نمودن بستر اشتغال نيازمند کارآفريني هستند. وي افزود: همسو با ستاد ملي بازآفريني ، کميته ارتقاي اقتصادي تشکيل شده که با شناسايي محله هاي ناکارآمد اقدام به ساماندهي محله ها ي نا کارآمد خواهد شد. 

وي با اشاره به اهداف تشکيل اين کميته افزود: بهسازي بافت هاي فرسوده شهري ، گسترش حمايت هاي اجتماعي ،تعامل و اقدام مشترک نهادهاي دولتي ، عمومي ،تعاوني و خصوصي به منظور ايجاد مشاغل خرد و شغل هاي پايدار ، پيشگيري از آسيب هاي اجتماعي ، رفع بيکاري و آموزش مهارت هاي لازم از جمله اهداف اين کميته است. 

رحيمي اضافه کرد: بررسي برنامه هاي در حال اجرا در زمينه هاي اقتصادي و مشارکت هاي مردمي به منظور نوسازي بافت هاي فرسوده و ناکارامد شهري ، تبيين برنامه هاي پيشنهادي ، افزايش مهارت هاي شغلي ،حمايت از تشکيل تعاوني ها در محله هاي هدف ، بکارگيري ظرفيت ها و مهارت هاي مردمي ، توسعه مشارکت زنان و جوانان در فعاليت هاي اقتصادي محلات هدف از جمله وظايف تعريف شده در کميته است. 

وي تشکيل اين کميته را در ساماندهي محله هاي هدف موثر دانست و افزود: با شناسايي محله هاي ناکارآمد و فرسوده مي توان وظايف هر يک از دستگاه ها را در اجراي طرح هاي مورد نياز مشخص کرد. مديرکل تعاون ، کار و رفاه اجتماعي استان اردبيل با بيان اينکه همه دستگاه هاي اجرايي در طرح بازآفريني شهري سهيم هستند افزود: در صورت اجراي مصوبات کميته بسياري از مشکلات محله ها حل و محله هاي فرسوده و ناکارامد از توزيع عادلانه امکانات برخوردار خواهند شد. 

بر اساس آمارهاي موجود 963 هکتار مساحت اردبيل ، 248 هکتار مساحت پارس ‌آباد ، 95 هکتار مساحت مشگين ‌شهر و 84 هکتار مساحت شهر خلخال بافت فرسوده ناکارآمد است. به گزارش عصرآذربايجان به نقل از ايرنا، به اعتقاد کارشناسان، وجود شهري با مبلمان زيبا و بناهايي با حفظ هويت فرهنگي به خودي خود مي تواند در ايجاد نشاط اجتماعي تاثيرگذار بوده و به داشتن اجتماعي سالم کمک کند ضمن اينکه پرداختن به مشکلات اقتصادي و اجتماعي مناطق حاشيه اي شهرها موجب آرامش پايدار خواهد شد.