گروه گزارش: حجت الاسلام غلامرضا حسني نماينده سابق ولي فقيه در آذربايجان غربي و امام جمعه اروميه پس از يک عمر مجاهدت در راه اسلام و انقلاب شامگاه 31 ارديبهشت در سن 91 سالگي دعوت حق را لبيک گفت. مجاهد نستوه آذربايجان و يار ديرين امام (ره) و مبارز انقلابي حجت الاسلام غلامرضا حسني در سال 1306 در روستاي بزرگ آباد اروميه در يک خانواده مذهبي ديده به جهان گشود. وي در 20 سالگي به حوزه علميه اروميه رفت و چندي  بعد براي ادامه تحصيلات حوزي راهي قم شد. اين روحاني نستوه صحنه هاي به ياد ماندني در تاريخ آذربايجان خلق کرده است و روايت ايثار و فداکاري هاي وي هرگز از ذهن ملت قهرمان اين خطه از ايران اسلامي پاک نمي شود. حجت الاسلام حسني در مبارزه مسلحانه مردم اروميه با طاغوت و پس از آن با عوامل ضد انقلاب، تشکيل اولين بسيج مردمي انقلاب اسلامي، خنثي سازي توطئه حزب دموکرات در نقده، دفاع از پادگان پيرانشهر و ده‌ها رويداد تاريخي آذربايجان و کردستان نقش محوري داشت. وي در دهه 40 علم مبارزه با رژيم را در دست گرفت و با سخنراني کوبنده در مسجد اعظم اروميه نسبت به تشکيل و سازماندهي گروه هاي انقلابي اقدام کرد، اوج مبارزات مسلحانه وي دوم بهمن سال 57 در حادثه به توپ بسته شدن مسجد اعظم اروميه به عنوان اولين اقدام مسلحانه ايران عليه رژيم پهلوي شکل گرفت. مبارزات  مسلحانه اين روحاني مبارز در درگيري گروهک هاي ضد انقلاب پس از انقلاب نيز ادامه داشت. با توجه به مبارزات انقلابي حرکت در مسير  ولايت در رهبري سه بار از سوي گروهک هاي ضد انقلاب سه بار در تهران و اروميه هدف ترور ناموفق قرار گرفت. نمايندگي اولين دوره مجلس از حوزه انتخابيه اروميه، نمايندگي ولي فقيه در آذربايجان غربي و امام جمعه اروميه از اول پيروزي انقلاب اسلامي تا سال 92 بخشي از افتخارات حجت الاسلام غلامرضا حسني در اين خطه از کشورمان بود. مرحوم حجت الاسلام حسني پدرش را در 14 سالگي از دست داد و دو سال بعد از آن به توصيه مادرش يک اسلحه ورندل تهيه کرد تا بتواند از خود و خانواده‌اش دفاع کند، اين نخستين آشنايي اين طلبه جوان با اسلحه بود که بعدها هيچگاه از وي جدا نشد، اين مجاهد نستوه درباره دقتش در تيراندازي چنين گفته بود: من از 50 تا 60 متري نوک سيار را مي‌زدم. حجت الاسلام حسني از سال 1324 عليه حکومت پهلوي مبارزه مي‌ کرد و زماني که لايحه انجمن‌هاي ايالتي و ولايتي در سال 1341 شمسي توسط حکومت شاه مطرح شد، همچون بسياري ديگر از روحانيان آن زمان مخالفت کرد. اروميه نخستين شهر کشور بود که قبل از پيروزي انقلاب اسلامي با هدايت مرحوم حجت اسلام حسني جرقه مبارزه مسلحانه در آن زده شد و واقعه مسجد اعظم اروميه در دوم بهمن 1357 به وقوع پيوست. در اين روز مسجد اعظم اروميه که مبارزان انقلابي را در خود جاي داده بود، مورد هدف گلوله هاي ماموران رژيم طاغوت قرار گرفت و بسياري از مبارزان به شهادت رسيدند، اما قيام مسلحانه مردم از همين مسجد شروع شد و سربازان طاغوت به رگبار بسته شدند. نقش و تاثير اين جنگ مسلحانه در تقويت حرکت انقلابي مردم ايران به حدي بود که در سال هاي نخستين جنگ تحميلي حضرت امام خميني (ره) فرمودند که همه بايد مثل آقاي حسني مسلح شويم. رهبر معظم انقلاب نيز در ديدار با اعضاي کنگره 12 هزار شهيد آذربايجان غربي، در وصف حجت الاسلام حسني، از مرحوم حسني به عنوان افسر شجاع دوران دفاع مقدس و مبارزات قبل و پس از انقلاب ياد کردند.

*بخشي از زندگينامه مجاهد نستوه حجت_الاسلام و المسلمين غلامرضا حسني

 او تحصيلاتش را تا ششم دبستان در روستا ادامه مي‌دهد، سپس نزد ملا مجيد اخباري براي خواندن درس عربي و طلبگي به مکتب مي‌رود. آموزش‌هاي ملا مجيد وي را راضي نمي‌کند و تصميم مي‌گيرد به حوزه برود. حسني در 20 سالگي به حوزه علميه اروميه و چندي بعد براي ادامه تحصيلات حوزوي به قم مي‌رود. بعد از دو سال توسط آيت‌الله شريعمتداري به کسوت روحانيت در مي‌آيد.

درسال 1341، زماني که لايحه انجمن‌هاي ايالتي و ولايتي توسط حکومت شاه ارائه مي‌شود، حسني همچون بسياري ديگر از روحانيون آن زمان مخالف اين لايحه بوده. وي در کتاب خاطراتش مي‌نويسد: »از اروميه به قم رفتم خدمت حاج آقا روح‌الله و يک شماره‌اي از مجله »زن روز« را به همراه بردم. آقاي مشکيني هم حاضر بود، متن را براي امام (ره) خواند که در آن نوشته شده بود همانطور که مردان مي توانند چهار زن اختيار کنند، چرا زنان کشور نتوانند چهار مرد براي خود برگزينند؟ امام (ره) با صداي بلند گريه کرد.« (خاطرات حجت‌الاسلام غلامرضا حسني، مرکز اسناد انقلاب اسلامي، 1384 - ص 51)

ژنرال حسني

حسني پدرش را در 14 سالگي از دست مي‌دهد و دو سال بعد از آن به توصيه مادرش يک اسلحه ورندل تهيه مي‌کند تا بتواند از خود و خانواده‌اش در برابر رخدادها دفاع کند. اين نخستين آشنايي اين طلبه جوان با اسلحه است که بعدها هيچ‌گاه از وي جدا نمي‌شود. حسني درباره دقتش در تيراندازي مي‌گويد: »من در 50 -60 متري مي‌ايستادم و نشانه مي‌رفتم و دقيقا نوک سيار را مي‌زدم.« (همان، ص 126)

حسني از سال 1324 عليه حکومت پهلوي مبارزه مي‌کرده است. کريم حنيف، قائم‌مقام صدا و سيماي آذربايجان غربي در اين زمينه مي‌گويد: »قبل از انقلاب با تعدادي حزب‌اللهي در اروميه گروهي تشکيل داديم و از سال 57 رسما گروه مسلح مبارزين ژنرال حسني در اروميه و در استان شکل گرفت و من هم به آنها ملحق شدم و در تيم‌هاي دو نفره و چهارنفره سازماندهي شديم. ماموريت اين گروه‌ها حمايت از مردم شرکت‌کننده در تظاهرات در مقابل تعرض عوامل مسلح حکومتي بود. بيشتر اين عمليات‌ها توسط آقاي حسني به عنوان فرمانده ارشد طراحي مي‌شد و مردم به ايشان لقب ژنرال حسني را داده بودند.«

يکي از کارهاي شگفت او در نزديکي انقلاب آن است که روي منبر به آموزش استفاده از سلاح پرداخته است. (ص 125)

او مي‌گويد: »در اين هنگام مردم حيرت‌زده شده بودند چون تا آن وقت در رويا هم نديده بودند آخوندي در بالاي منبر و در آن فضاي اختناق ستم‌شاهي با آنان چنين سخن بگويد.«

فعاليت‌هاي مسلحانه حسني در درگيري‌هاي پساانقلابي عليه توطئه‌هاي حزب دموکرات کردستان در مناطق کردنشين تشديد شد. او پس از پيروزي انقلاب، در استان‌هاي آذربايجان و کردستان با کومله و خلق مسلمان هم درگير بود. حسني با سازماندهي گروه‌هاي مردمي در مقابل تحرکات مسلحانه گروهکي به دفاع از ميهن مشغول بود. »ملا حسني« از همان روزهاي اول انقلاب با حکم امام خميني (ره) نماينده ايشان در اروميه شد. براساس اين حکم، وظيفه برگزاري نماز جمعه‌ها بر دوش او بود. بعد از رحلت امام خميني (ره) حکم وي از طرف مقام معظم رهبري تمديد شد.

2 روايت از يک ماجرا

رشيد حسني پسر بزرگ ملا حسني است. رشيد حسني به سازمان کمونيستي چريک‌هاي فدائيان خلق گرايش داشت. بنا به روايتي که ملا حسني نقل مي‌کند، خودش پسرش را به دادگاه انقلاب معرفي مي‌کند. حسني در خاطراتش مي‌گويد: »وقتي خبر اعدامش را شنيدم، اصلا ناراحت نشدم چون به وظيفه خود عمل کردم.«

حسني پس از گذشت 30 سال از اعدام رشيد، مي گويد از اعدام فرزندش همچنان رنج مي برد. آقاي حسني در سال 91 به خبرگزاري رسا گفته که اعدام فرزندش براي او »فوق‌العاده سخت« بوده و اعتقاد دارد اگر براي تربيت رشيد بيشتر وقت مي گذاشت، وي به چنين سرنوشتي دچار نمي شد. »الان هم رنج مي‌برم. پسر من ديروز با شاه مي‌جنگيد و امروز در فهرست اعدامي‌ها باشد. برايم فوق‌العاده سخت است.«

امام جمعه اروميه در کتاب خاطراتش نوشته که حکم فرزندش در نهايت »حبس ابد بود« و »متاسفانه قاضي پرونده همينطور فله‌اي حکم صادر کرده بود«. به اعتقاد وي، برخي از احکام اعدام اوايل انقلاب »از سوي افرادي وابسته به گروه هايي که در بعضي ارگان ها و به خصوص در دستگاه قضايي نفوذ کرده بودند، صادر شده.«

حسني و معيشت

حسني همواره خود را يک کشاورز مي دانسته و در طول ساليان از طريق کشاورزي امرار معاش کرده است. نماينده ولي فقيه در اروميه، هيچگاه سمت دولتي نداشته و معتقد است که روحانيت نبايد به درآمد دولتي متکي باشد چرا که نمي تواند آزادانه سخن خويش را بگويد. او در تمام سال هاي پس از انقلاب، همچنان به کشاورزي در»بزرگ آباد« ادامه داده ولي در کنار آن اقداماتي عمراني و ساختماني انجام داده است که از آن جمله است بناي مصلاي بزرگ امام خميني (ره) در اين شهر يا ساخت مساجد و مدارس فراوان در روستاها اما شايد هيچ يک از اين ساختمان ها به اندازه مقبره اي که براي خودش در حاشيه روستاي محل تولدش بزرگ آباد بنا کرده است تا در آنجا دفن شود، جالب توجه نباشد. حسني خودش در مورد محل دفن پسي از مرگ مي گويد: »در سينه اين کوه براي خودم محل دفن و قبر انتخاب کردم و راضي نيستم بعد از مردن، جنازه ام حتي يک متر از زمين کشاورزي و مستعد را اشغال کند.« (ص 304)

اين روحاني نستوه صحنه هاي به ياد ماندني در تاريخ آذربايجان خلق کرده است و روايت ايثار و فداکاري هاي وي هرگز از ذهن ملت قهرمان اين خطه از ايران اسلامي پاک نمي شود. حجت الاسلام حسني در مبارزه مسلحانه مردم اروميه با طاغوت و پس از آن با عوامل ضد انقلاب، تشکيل اولين بسيج مردمي انقلاب اسلامي، خنثي سازي توطئه حزب دمکرات در نقده، دفاع از پادگان پيرانشهر و دهها رويداد تاريخي آذربايجان و کردستان نقش محوري داشت. وي که تا چندي پيش نماينده ولي فقيه در آذربايجان غربي بود، در اوايل انقلاب با بسيج مردم عليه تجزيه طلبان در برابر همه‏ آنان ايستاد و به همين سبب مورد کينه دشمن واقع شد؛ چند بار نيز ترور شد اما از همه‏ آنها جان سالم بدر برد.

مرحوم حجت الاسلام حسني پدرش را در 14 سالگي از دست داد و 2 سال بعد از آن به توصيه مادرش يک اسلحه 'ورندل' تهيه کرد تا بتواند از خود و خانواده‌اش دفاع کند. 

اين نخستين آشنايي اين طلبه جوان با اسلحه بود که بعدها هيچگاه از وي جدا نشد؛ اين مجاهد نستوه درباره دقتش در تيراندازي چنين گفته بود: ' من از 50 تا 60 متري نوک سيار را مي‌زدم.' حجت الاسلام حسني از سال 1324 عليه حکومت پهلوي مبارزه مي‌ کرد و زماني که لايحه انجمن‌هاي ايالتي و ولايتي در سال 1341 شمسي توسط حکومت شاه مطرح شد، همچون بسياري ديگر از روحانيان آن زمان مخالفت کرد.

'کريم حنيف' از مبارزان انقلابي اروميه درباره مبارزات اين مجاهد نستوه مي گويد: مردم به مرحوم حجت الاسلام حسني لقب ژنرال حسني داده بودند؛ قبل از انقلاب با تعدادي در اروميه گروهي تشکيل داده بوديم و از سال 1357 به صورت رسمي گروه مسلح مبارزان ژنرال شکل گرفته بود. وي ادامه داد: من هم به آنان ملحق شدم و در تيم‌هاي 2 نفري و چهارنفري سازماندهي شديم؛ ماموريت اين گروه‌ها حمايت از مردم شرکت‌کننده در تظاهرات در مقابل تعرض عوامل مسلح پهلوي بود.

به گفته وي بيشتر اين عمليات‌ها توسط مرحوم حجت الاسلام حسني به عنوان فرمانده ارشد طراحي مي‌ شد و يکي از کارهاي شگفت او در نزديکي انقلاب، آموزش استفاده از سلاح در بالاي منبر بود. 

حنيف ادامه داد: در اين هنگام مردم حيرت‌ زده بودند چون تصور نمي کردند که يک روحاني در بالاي منبر و در آن فضاي اختناق عليه شاه سخن بگويد.

وي افزود: فعاليت‌هاي مسلحانه حسني در درگيري‌هاي پس از انقلاب عليه توطئه‌هاي حزب دموکرات کردستان در مناطق کردنشين تشديد شد و وي پس از پيروزي انقلاب در استان‌هاي آذربايجان و کردستان با کومله و خلق مسلمان هم درگير شد.

وي بيان کرد: مرحوم حجت الاسلام حسني از همان روزهاي اول انقلاب با حکم امام خميني (ره) نماينده ايشان در اروميه بود و بر اساس اين حکم، وظيفه برگزاري نماز جمعه‌ها بر عهده او گذاشته شده بود؛ بعد از رحلت امام خميني (ره) حکم وي از طرف مقام معظم رهبري تمديد شد.

نماينده مردم اروميه در مجلس شوراي اسلامي مي گويد: مرحوم حجت الاسلام حسني اولين بسيج مردمي و مسلح را در کشور تشکيل داده است و در حمله صدام به پيرانشهر يکي از افراد موثر در آزادسازي اين منطقه بود.

نادر قاضي پور ادامه داد: در ماجراي به توپ بستن مسجد اعظم اروميه در دوم بهمن 1357 و قبل از پيروزي انقلاب اسلامي، حجت الاسلام حسني روي پشت بام رفت و با کلاشينکف به نيروهاي رژيم شاه شليک کرد.

وي با تاکيد بر اينکه فداکاري هاي مرحوم حسني در تاريخ اين مرز و بوم نقش بسته است، ادامه داد: اين روحاني نستوه هميشه اسلحه حمل مي کرد تا به مردم پيام آمادگي و هوشياري بدهد؛ يک بار که در تهران مورد سوء قصد قرار گرفت، با اسلحه اي که با خود داشت فرد مهاجم را زد و جان سالم به در برد.

يکي ديگر از روحانيان انقلابي شهر اروميه با اشاره به جايگاه والاي حجت الاسلام حسني، رحلت اين عالم برجسته را ضايعه اي بزرگ دانست و گفت: اين شخصيت بزرگوار در دل_هاي مردم اروميه و آذربايجان غربي جاي داشت و همواره در راه خدمت به ملت کوشيد.

حجت الاسلام محمدرضا بابازاده افزود: مردم شهر اروميه همواره قدرشناس مرحوم حسني هستند و در آينده نيز نقش برجسته وي در تامين امنيت منطقه را فراموش نخواهند کرد.

اروميه نخستين شهر کشور بود که قبل از پيروزي انقلاب اسلامي با هدايت مرحوم حجت اسلام حسني جرقه مبارزه مسلحانه در آن زده شد و واقعه مسجد اعظم اروميه در دوم بهمن 1357 به وقوع پيوست.

در اين روز مسجد اعظم اروميه که مبارزان انقلابي را در خود جاي داده بود، مورد هدف گلوله هاي ماموران رژيم طاغوت قرار گرفت و بسياري از مبارزان به شهادت رسيدند اما قيام مسلحانه مردم از همين مسجد شروع شد و سربازان طاغوت به رگبار بسته شدند.

نقش و تاثير اين جنگ مسلحانه در تقويت حرکت انقلابي مردم ايران به حدي بود که در سال هاي نخستين جنگ تحميلي حضرت امام خميني (ره) فرمودند که ' همه بايد مثل آقاي حسني مسلح شويم '.

روحش شاد و يادش گرامي باد.