اين تپه باستاني در 12 کيلومتري جنوب غربي درياچه اروميه، 9 کيلومتري شمال شرق نقده و مابين دهکده هاي امين لو و حسنلو در آذربايجان غربي قرار گرفته و تاکنون اشيا باستاني متعددي چون زيورآلات، مجسمه‌هاي تزئيني، خنجرها و دشنه‌هاي آهني و برنزي در حفاري از اين محوطه کشف شده است. جام زرين حسنلو با قدمت سه هزار ساله که در سال 1337 شمسي با 950 گرم وزن از اين تپه باستاني کشف شده، به عنوان مهمترين اثر تاريخي اين مجموعه ارزش آن را به اثبات رسانده است و اکنون در موزه ملي ايران باستان نگهداري مي شود. جام برنزي مربوط به هزاره? اول پيش از ميلاد نيز يکي ديگر از آثار ارزشمندي است که در حفاري هاي باستان شناسي از تپه حسنلو کشف شده است و اکنون در موزه ملي ايران نگهداري مي شود. اين تپه باستاني براي اولين بار در سال 1334 تا 1355 شمسي توسط پروفسور ' رابرت دايسون ' /Robert Dyson/ باستان شناسان دانشگاه ' پنسيلوانياي آمريکا ' /University of Pennsylvania/ مورد کاوش هاي علمي باستان شناسي قرار گرفت و بعدها اين محوطه و اشيا کشف شده از آن به عناوين مقاله ها و پايان نامه هاي بسياري از باستان شناسان تبديل شد. اين اثر جهاني با قدمتي به درازاي بيش از هشت هزار سال در 1344 شمسي به شماره 485 در فهرست آثار ملي به ثبت رسيد و جهت انجام فعاليت هاي علمي، فني و پژوهشي به پايگاه ملي تبديل شد. يک کارشناس باستان شناسي معتقد است که اين محوطه در هزاره اول قبل از ميلاد و در زمان حکومت ماناها، پايگاه اورارتويي بوده و به دليل وسعتش به عنوان مرکز امپراطوري آهن در خاورميانه به شمار مي رفته است. ابراهيم بوداقي افزود: گسترش پلان هاي معماري، تالارها، ايوان هاي ستون دار، نيمکت هاي خشتي و سنگي در کنار ديوارها در بناهاي 2 طبقه از ويژگي نوظهور آن دوران بوده که معماري عصر آهن را از ديگر مناطق جدا مي کرده است. وي ادامه داد: شکل گيري معماري حکومتي  مذهبي و نظامي و گسترش تزئينات معماري از خصوصيات عصر آهن بوده که در نوع خود منحصر به فرد و کم نظير است. به گفته مدير پايگاه ملي منطقه تاريخي حسنلو از سال 1334 که کاوش در اين منطقه شروع شده، حدود هفت هزار و 500 اثر باستاني از جنس مفرغ، استخواني و سفال کشف شده است. 

حسن شيري ادامه داد: تالارهاي بزرگ و ستون دار، ايوان‌هاي دراز و اتاق‌هاي کوچک و بزرگ و آثار سنگي که در اين بنا قابل رويت بوده، بقاياي معماري مربوط به دوره هاي چهارم و پنجم است که حدود سه هزار سال قدمت دارد. وي ادامه داد: اين مجموعه تاريخي از سال 1382 شمسي جهت انجام مطالعات علمي و فني به پايگاه ملي تبديل شده است و در حال حاضر در ليست موقت ثبت جهاني قرار دارد. مدير پايگاه ملي حسنلو با اشاره به اينکه پرونده اين اثر جهت ثبت در يونسکو آماده است، بيان کرد: هر کشور سالانه فقط يک اثر جهت ثبت به يونسکو پيشنهاد مي دهد و پرونده تپه باستاني حسنلو در ليست انتظار قرار دارد. شيري با تاکيد بر اينکه گردشگران از ساعت 9 تا 19 مي توانند از اين اثر باستاني بازديد کنند، افزود: از سال 1392 شمسي نيز موزه اي در کنار اين مجموعه تاريخي راه اندازي شده و 124 اثر کشف شده از تپه حسنلو در آن به نمايش گذاشته شده است. مدير پايگاه ملي منطقه تاريخي حسنلو با اشاره به اينکه در سال جاري رشد 45 درصدي بازديد را نسبت به مدت مشابه سال قبل داشته ايم، ادامه داد: از ابتداي سال جاري 2 هزار و 600 نفر مسافر از اين منطقه تاريخي بازديد کردند که 50 مسافر جزو گردشگران خارحي هستند. وي با اشاره به مسيرهاي ارتباطي اين مجموعه تاريخي افزود: اين مجموعه 2 مسير ارتباطي دارد که راحت ترين مسير از سمت نقده بوده که تا سه راهي حسنلو پنج کيلومتر و تا خود مجموعه تاريخي حسنلو 9 کيلومتر فاصله دارد.به گزارش عصرآذربايجان به نقل از ايرنا، دور تا دور قلعه به يادگار مانده در اين تپه باستاني را ديواري به قطر سه متر و ارتفاع هفت متر فرا گرفته و تالارهاي ستون دار، اتاقک ها، کتيبه سنگي، ابنيه و آثار سنگي، برج هاي مربعي شکل، حياط هاي چند ضلعي در اين بنا قابل رويت است.