آسيب‌شناسي بازي‌هاي رايانه‌اي

گروه گزارش: علي قهرمان، معاون اجتماعي فرماندهي انتظامي آذربايجان غربي در گفتگو با عصر آذربايجان عنوان كرد.

گروه گزارش: علي قهرمان، معاون اجتماعي فرماندهي انتظامي آذربايجان غربي در گفتگو با عصر آذربايجان عنوان كرد.
امروزه گسترش بازي‌هاي الکترونيکي و کامپيوتري به تهديدي بزرگ براي قشرنوجوان و جوان تبديل شده است و اين امر مي‌تواند به بروز بيماري‌هاي رواني و افسردگي در قشر جوان نيز منجر شود.امروزه دسترسي کودکان و قشر جوان به بازي‌هاي الکترونيکي به سادگي امکان‌پذير است در حالي که اکثر والدين نسبت به خطرات استفاده بيش از حد از اين بازي‌ها بي‌اطلاع هستند؛ در گذشته بازي‌ها از طريق ارتباط کودکان با يکديگر انجام مي‌شد اما امروزه کودکان از زمان درک و فهم اين بازي‌ها بيشترين ساعات روز را صرف اينگونه بازي‌ها مي‌کنند، در حالي که اين ارتباط هيچگونه رابطه عاطفي و انساني ايجاد نمي‌کند و در صورتي که اگر بازي‌ها به صورت فکري نيز نباشد تاثير گذاري نامطلوب بر روحيات کودک و نوجوان خواهد داشت؛ به اعتقاد جامعه شناسان و متخصصان علوم روان‌شناسي اعتياد الکترونيکي در کنار اعتياد به مواد مخدر در بسياري از کشورهاي دنيا از جمله ايران شيوع پيدا کرده و مي‌بايست همان‌گونه که پيرامون معضلات و پيامدهاي مواد مخدر اظهار نگراني مي‌کنيم نسبت به عواقب رسوخ اعتياد الکترونيکي نيز هوشيار و گوش به زنگ باشيم .
*تاًثيربازي‌هاي رايانه‌اي
»رايانه« اين پديده جديد دانش بشري در همه شئون زندگي انسان راه يافته است و مانند ديگر ساخته‌هاي دست بشر دو رو دارد؛ يک روي آن استفاده صحيح در کارها وکمک به به رشدوسعادت انسان است وروي ديگرآن استفاده غلط است که به طور معمول در غير موارد علمي و شغلي ازآن استفاده مي‌شود.آن‌چه بيشتر کودکان و نوجوانان را شيفته خود مي‌کند، بازي‌هاي رايانه‌اي است، اين بازي‌ها با استفاده از تصاوير پر تحرک و صداهاي مهيج، دنيايي از هيجان را به آن‌ها که تشنه جنب و جوش هستند، ارزاني مي‌کند و همين جاذبه روح و جسم آنان را مطيع خود مي‌سازد؛ البته شايان ذکر است که استفاده از بازي‌هاي رايانه‌اي هم مي‌تواند سازنده و هم مخرب باشد که در اين مقاله سعي شده مورد بررسي و تجزيه و تحليل قرار گيرد.
*آسيب‌هاي جسماني ناشي از بازي‌هاي رايانه‌اي
بازي‌هاي كامپيوتري با همه هيجان و زيبايي در ذهن كودكان، آسيب‌هاي جسماني هم به دنبال دارند. آسيب‌هاي جسمي و فيزيكي كه با رعايت اصول درست استفاده از اين بازي‌ها، به سادگي قابل پيشگيري هستند.استرس، بدخوابي، ضعف‌هاي مفصلي، بينايي هيجاني، انزوا طلبي، افت تحصيلي و ... از جمله آسيب‌هاي رايانه‌اي برجوانان و نوجوانان محسوب مي‌شود. در اين مقاله به توضيح مختصري از آثار جسماني ناشي از بازي‌هاي كامپيوتري بر كودكان مي‌پردازيم.
*هيجان:بازي‌هاي كامپيوتري را مي‌توان به دو گروه تقسيم كرد. گروه اول بازي‌هايي كه جذابيت دارند و علاوه بر ايجاد هيجان باعث تمركز، دقت و خلاقيت مي‌شوند و گروه دوم بازي‌هايي هستند كه صرفا هيجان دارند، پس خواه ناخواه اثر مخربي بر ذهن كودك مي‌گذراند. اگر چه هيجان، نياز طبيعي كودكان در دوره‌هاي سني مشخصي است تا به رشد شخصيتي و عاطفي لازم دست پيدا كنند؛ اما نبايد منكر اين اصل شد كه به حس هيجان‌‌پذيري كودكان و نوجوانان بايد از طريق طبيعي پاسخ داده شود.بازي‌هاي خشن رايانه‌اي نه تنها نياز كودكان را براي هيجان تأمين نمي‌كنند بلكه باعث افزايش هيجان پذيري به شكلي نامناسب در آنها مي شود و پس از مدتي آنها رابا افزايش نياز نسبت به سطح محرك محيطي بالاتري براي واكنش نشان دادن، روبه رو مي كنند.
 *كم توجهي : از طرف ديگر كودكان به دليل استمرار در انجام بازي هاي جنجالي و پر سر و صداي رايانه اي، كم توجهي پيدا مي كنند و در ذهنيات خود تخيلاتي را مي پرورانند. اين كودكان به طور دائم در عالم خيال سر مي كنند و به مرور دامنه توجه و تمركز كمتري پيدا مي كنند.
 *تيك‌هاي عصبي : علاوه بر اين، هيجان زياد باعث انقباض دائم عضلات شده و كودكان و نوجوانان را دچارعوارضي مانند تيك هاي عصبي، جويدن، گوشه لب و ناخن، قفل شدن دندان ها، اخم و چين و چروك صورت مي كند، به همين دليل آنها به ناچار براي كنترل هيجان خود، كالري بيشتري مصرف كرده و به دنبال افزايش وزن دچار عوارض جسماني فراواني مي شوند. از طرف ديگر وارد آمدن استرس فراوان به كودكان، در نهايت موجب تغييرات فشار خون و تعداد ضربان قلب مي شود.
 *بدخلقي و بهانه‌گيري : تحريك پذيري و هيجان بيش از اندازه بازي‌هاي كامپيوتري باعث بي حالي و كاهش انرژي در كودكان شده، در نتيجه كودك شروع به بدخلقي، بهانه‌گيري، توقعات بي جا، اذيت و آزار ديگران و حتي پرخوري مي كند. اين در حالي است كه اگر خانواده ها نياز به هيجان كودك خود را با استفاده از ورزش، فرستادن او به باشگاه ورزشي، تشويق به بازي هاي دسته جمعي و ايجاد امكان آن در فضاهايي مانند پارك را به وجود آورند، در حقيقت به فرزند خود فرصت داده اند تا با اعضاي جامعه تعامل بيشتري برقرار كند، خوب را از بد تشخيص بدهد و فرصت تجربه اندوزي داشته و علاوه بر هم كلام شدن با هم بازي خود، با مفاهيم نظم و انضباط آشنا شود.
*بي نظمي و خود محوري : ايراد ديگري كه به بازي هاي رايانه اي وارد است اين است كه اين بازي ها نظم خاصي ندارند و كودك يا نوجوان هر زمان كه اراده كند، مشغول بازي مي شود. همين ويژگي، بي نظمي را به كودك مي آموزد. دراين بازي ها شكست يا پيروزي مفهومي ندارد، در نتيجه كودكان خود محوري را مي آموزند.
*عوارض بازي هاي خشن رايانه اي بر كودكان بيش فعال :
 بازي رايانه اي كه هيچ جنبه آموزشي ندارد و كودك رابا صحنه هاي خشن سرگرم مي كند براي كودكان بيش فعال كه كنجكاوتر هستند، مخرب است و ميزان توجه و تمركز آن هارا كاهش مي دهد. خشم، رفتارهاي غلط ، افت تحصيلي و آسيب هاي رواني و تربيتي از مهم ترين عوارضي است كه كودكان دچار بيش فعالي يا وسواس را به دنبال استفاده از بازي هاي رايانه اي تهديد مي كند. صحنه هاي ترسناك بازي هاي رايانه اي ممكن است كودكان را دچار نوعي ترس خيالي كند كه در نهايت باعث گوشه گيري، كاهش، تمركز، يادگيري و اختلال در خواب شود. هنگامي كه كودكان و نوجوانان به دنبال بازي هاي پر هيجان رايانه اي، با مغزي خسته مي خوابند، درساعات خواب كه زمان ترميم مغز است دچار تنش شده و آسيب مي بينند. اين كودكان اغلب عصبي هستند و توانايي كمتري براي تجزيه و تحليل آموخته هاي شان پيدا مي كنند.
 *كندي رشد جسماني : مهارت هاي حركتي و تكامل رشد جسماني همه از آثار مثبت و جنب و جوش و بازي در دوران كودكي است اما هنگامي كه حركات فيزيكي محدود مي شود و كودك ساعت ها وقت خود را به روبه روي تلويزيون يا رايانه مي گذارند، استخوان و مفاصلي كه در اين دوران بايد نهايت رشد خود را داشته باشد از تكامل بازمانده و آسيب مي بينند در نتيجه رشد كودك دچار اختلال مي شود. بسياري از مهارت هاي فردي در اين كودكان، تكامل پيدا نمي كند و از آنجا كه حركت دست تنها فعاليت بازي رايانه اي است، كودكان نمي توانند فعاليت هاي شخصي شان را با سرعت عمل انجام دهد.
*ضعف توان بينايي و خستگي چشم : هنگام بازي رايانه اي، چشم حدود چهار هزار حركت در ساعت دارد و ناچار است فشار زيادي را براي ديدن دقيق و تمركز روي صحنه هايي كه پشت سر هم و با سرعت نمايش داده مي شوند، تحمل كند. اين اتفاق در نهايت باعث تحريك پذيري سيستم عصبي شده و مشكلات چشمي گوناگوني مثل تاري ديد، عدم تطابق و دو بيني حتي تيك در پلك ها را هم به دنبال دارد. از طرف ديگر ضعف توان بينايي و خستگي چشم از عوارض تماشاي ساعت ها بازي هاي رايانه اي هستند كه سردرد، گردن درد و كمردرد را هم به دنبال دارند .بنابراين بهتر است اين نوع بازي هاي رايانه اي را تا حد امكان از دسترس كودكان دور نگه داريد و در صورت تمايل و اصرار آنها به بازي، نظم خاصي براي استفاده از اين بازي ها در نظر بگيريد.
*آسيب هاي مفصلي : يكي ديگر از آسيب هاي جسماني ناشي از بازي هاي رايانه اي آسيب به مفاصل كودكان است. تحقيقات نشان داده به ازاي هر يك ساعتي كه كودكان صرف بازي كردن با كنسول هاي بازي مي كنند، احتمال ابتلاي آنها به دردهاي مفصلي نزديك به 50 درصد افزايش پيدا مي كند و هر چه سن كودك پايين تر باشد احتمال ابتلاي او به دردهاي مفصلي هم بيشتر است به طوري كه يك كودك 7 ساله كه در روز 2 ساعت به بازي هاي رايانه اي مشغول است نسبت به يك كودك 10 ساله درد بيشتري در ناحيه مچ و انگشتان دست پيدا مي كند . چرا كه عضلات و تاندون هاي اين كودكان هنوز در حال رشد است . به طور كلي بازي هاي رايانه اي براي سلامت عضلات و تاندون هاي دست كودكاني كه در سن رشد قرار دارند، خوب نيست. به همين دليل پدر و مادرها بايد نسبت به مدت زماني كه كودكان صرف بازي كردن با اين دستگاه ها مي كنند ، توجه كافي داشته باشند. 3-2 ساعت بازي كردن با كنسول هاي بازي براي يك كودك 7 ساله زمان بسيار زيادي است و مي_تواند رشد صحيح عضلات دست و بازوي او را تحت تأثير قرار بدهد. براي كاهش خطر ابتلاي كودكان به اين بيماري ها شما پدر و مادرها بايد نظارت بيشتري روي ساعات بازي كودك تان داشته باشيد و از زياده روي اودر اين زمينه جلوگيري كنيد، براي مثال انتخاب بازي هاي فكري و كم صدا كه بيشترين باعث تمركز مي_شوند و هوش را تقويت مي كنند ودر كنار آن تعيين وقت، استفاده از برنامه هاي بازي توليد داخل كشور كه مطابق با فرهنگ ما هستند و اجبار كودك به استراحت دوره اي بعد از هر 45 دقيقه بازي، از ترفندهايي است كه مي تواند آثار مخرب اين بازي ها را تا حدودي كاهش بدهد. *آسيب هاي رواني ناشي از بازي هاي رايانه اي تقويت حس پرخاشگري:
مهم ترين مشخصه ي بازي هاي رايانه اي، حالت جنگي اکثر آنهاست و اين که فرد، براي رسيدن به مرحله ي بعدي بازي، بايد با نيروهاي به اصطلاح دشمن بجنگد. استمرار چنين بازي هايي کودک را پرخاشگر و ستيزه جو بار مي آورد و او سعي مي کند با زور و تهاجم به خواسته هايش برسد.
*انزوا طلبي:کودکاني که به طور دام به اين بازي ها مشغول اند، درونگرا مي شوند، در جامعه منزوي اند و در برقراري ارتباط اجتماعي با ديگران ناتوان. اين روحيه ي انزواطلبي باعث مي شود که کودک از گروه همسالان جدا شود که اين خود، سرآغازي است براي بروز ناهنجاري هاي ديگر
 * تنبل شدن ذهن:در اين بازي ها، به دليل اين که کودک و نوجوان اغلب با ساخته ها و برنامه هاي ديگران به بازي مي پردازد و کم تر امکان دخل و تصرف در آنها را دارد، حالت انفعال در او پديد مي آيد و اعتماد به نفس وي در برابر ساخته ها و پيشرفت ديگران متزلزل مي شود.
* تأثير منفي در روابط خانوادگي:
* اُفت اخلاقي: ارائه شخصيت هايي با ويژگيهاي ضداخلاقي و پوشش هاي نامناسب در کنار منزوي شدن نوجوانان مي تواند سبب نهادينه شدن ارزشهاي منفي اخلاقي شود . هويتهايي که در برخي از اين بازيها از زن و مرد به نمايش گذاشته مي شود خالي از عاطفه ، خشن و ستيزه جوست .
 *افت تحصيلي: به دليل جاذبه ي محسور کننده ي اين بازي ها براي کودکان و نوجوانان، آنان وقت زيادي را صرف اين گونه بازي ها مي کنند. در واقع آنان انرژي عصبي و رواني خويش را به مصرف اين بازي مي رسانند و با چشمان و ذهني خسته از بازي دست مي کشند. مسلم است با اين جذبه و علاقه اي که اين بازيها ايجاد مي کند، در افت تحصيلي آنان مؤثر است.
*فراهم کردن زيربناي القاهاي سياسي – فرهنگي (از خود بيگانگي):
دنياي مجازي، ولي نزديک به واقعيتي که در اين بازي ها به تصوير کشيده مي شود، آن قدر مسحور کننده و جذاب است که مخاطب کودک و نوجوان تحت تأثير همه ي باورهايي قرار مي گيرد که طراحان اين بازي ها به او القا مي کنند.

منبع :