گزارش//

 آناهيتا رحيمي

 گروه گزارش:گمان مي‌کردم سال‌ها است از اين شهر رخت بر بسته‌اند، اما با پرسه‌اي در شهر با گدايان سيار روبه‌رو مي‌شوي که در مناطق مختلف شهر حضور مي‌يابند.
امروز با اين يقين که رد و نشاني از آنها نخواهم يافت و قدري از تب و تاب آنها کاسته شده به راه افتادم؛ اين را شنيده بودم که نزديک ظهرها در خيابان رسالت و اطراف پل عابر پياده راهنمايي پيدايش مي‌شود، به دنبال او رفتم و با حضورش، شک ام به يقين تبديل شد.
اين بار در مکاني متفاوت و کنار يک سطل زباله نشسته است. صورتش چندان مشخص نيست، گوشه‌اي از چادر خود را روي زمين پهن کرده و اسکناس‌هاي دو هزار توماني روي آن پخش کرده است. نزديک ظهرها پيدايش مي‌شود و از کفش‌هاي طبي که پوشيده، مي‌توان حدس زد که سن و سالي از او گذشته است.گويا به تازگي در شهر تبريز گداياني به چشم مي‌خورد که وارداتي بوده و مکان ثابتي نيز براي خود ندارند و آن طور که به مشام مي‌رسد به دليل ممانعت از گدايي، به صورت سيار، فعاليت مي‌کنند.
چهره کاملاً پوشيده‌اي دارد و تنها دست خود را هنگام رد شدن مردم از زير چادر بيرون مي‌آورد؛ قدم‌هاي عابران آهسته‌تر مي‌شود و هر کدام در حد توان خود به او کمک مي‌کنند. آرام آرام نزديک او مي‌شوم با ديدن من درخواست کمک مي‌کند بعد از گذشت چند دقيقه‌اي خودم را به او معرفي مي‌کنم اما به هيچ صراطي مستقيم نيست و قصد گفت و گو ندارد.
داستان زندگي من به درد تو نمي‌خورد، دختر صداي درد شنيدن ندارد؛ اين تنها جمله‌اي بود که از نرگس خانم شنيدم اما هر طوري بود رضايت او را جلب کردم تا چند دقيقه‌اي با من صحبت کند.
از مريض بودن همسر خود برايم گفت که هزينه دارو و درمان، امانش را بريده و براي تأمين مخارج خود، ساعت‌ها نشستن روي آسفالت داغ و سوزان را انتخاب کرده است؛ اوايل از راه نظافت منازل مردم، پولي براي خودم دست و پا مي‌کردم اما اکنون پير شده‌ام و توانايي کار کردن را ندارم.تنها يک پسر دارم که کارگري مي‌کند اما او نيز مخارج خود را به زور تأمين مي‌کند چه برسد که خرج ما را نيز بدهد درست است که هميشه هواي ما را دارد اما من نيز بايد به فکر خودم باشم.
اسم من هماني که ورد زبان شما شده و چپ و راست مي‌رويد و مي‌گوئيد گدا را نگاه کن، همسرم چشم به راه من در خانه است تا با پولي که امروز به دست مي‌آورم زندگي‌ام را بچرخانم.وقتي رد و نشاني از او مي‌پرسم مي‌گويد: اوايل در خانه پسرم در روستا زندگي مي‌کرديم که کاري براي شوهرم در شهر پيدا شد و چند سالي مي‌شود که به شهر آمده‌ايم اما بعد از چند ماهي کار کردن، همسرم مريض شد.
در يک خانه کلنگي در مناطقي که حتي کسي چشم ديدن آنها را ندارد زندگي مي‌کنيم بايد خدا را شکر کنم که اين خانه پدر شوهرم بوده که بعد از فوت آنها ما در آنجا زندگي مي‌کنيم و از شر صاحبخانه و اجاره بها در امان هستيم اما خانه مان کلنگي است.
دوست دارم همسرم سرپا شود و يک کار آبرومند براي خود پيدا کنم؛ در حق کساني که دست مرا خالي نمي‌گذارند دعاي خير مي‌کنم؛ به زور تلفظ مي‌کند و مي‌گويد من متکدي نيستم و از اينکه همه مرا به اسم گدا (يول چي) صدا مي‌کنند قدري دلگير مي‌شوم.
مباحث فرهنگي عامل تاثيرگذار در مقوله تکدي گري
مدير کل کميته امداد آذربايجان شرقي، عامل اصلي در مقوله تکدي گري را مباحث فرهنگي دانسته و به خبرنگار مهر گفت: تکدي گري بيشتر نشأت گرفته از ضعف موجود در ساختارهاي فرهنگي است تا ساختارهاي اقتصادي؛ ارتقا يافتن منزلت فردي، اجتماعي، افزايش يافتن خودباوري و روحيه کار و تلاش از حيث فرهنگي در جامعه موجب مي‌شود تا مقوله تکدي گري به ميان نيايد.محمد کلامي ادامه داد: عامل ديگر ترويج تکدي گري در جامعه، حس دلسوزي مردم است که بدون شناخت و از روي احساس به اين افراد کمک کرده و موجبات تشويق برخي از افراد به سمت تکدي گري را فراهم مي‌کنند.
مشکلات اقتصادي و ضعف در کنترل
وي مسائل اقتصادي و ضعف در کنترل را از ساير عوامل مؤثر در مقوله تکدي گري معرفي کرده و افزود: با افزايش مشکلات اقتصادي در جامعه بالطبع نيازمندان نيز افزايش يافته و براي تأمين معاش به هر راهي از جمله تکدي گري متوسل مي‌شوند.
وي در ادامه بيان کرد: ضعف در کنترل عامل ديگري است که نبايد دستگاه‌هاي انتظامي و قضائي به برخي از افراد اين اجازه را دهند که به سادگي با احساسات انسان دوستانه مردم بازي کرده و با چهره‌هاي خاص در خيابان حضور يابند تا مردم نيز مجبور به کمک به آنها شوند.
اطلاع رساني رسانه‌ها براي افزايش شناخت و ارائه دانش
به گفته مدير کل کميته امداد آذربايجان شرقي، اطلاع رساني از سوي رسانه‌ها مي‌تواند در افزايش شناخت و ارائه دانش به افراد مؤثر واقع شود از اين رو بايد دست در دست هم داده تا در شناسايي پديده فقر فعال‌تر باشيم تا بخش ناچيزي از اين افراد که از روي فقر به اين کار متوسل مي‌شوند را نيز کاهش دهيم.
وي توضيح داد: کميته امداد در بحث ساماندهي تکدي گري هيچ گونه وظيفه قانوني و عملي ندارد و صرفاً نيازمنداني را که از طريق شناسايي توسط خيرين و نهادهاي دولتي معرفي مي‌شوند را تحت پوشش خود قرار مي‌دهد؛ با توجه به اينکه برخورد و يا جمع آوري متکديان در حيطه وظايف کميته امداد نيست اما کميته امداد در صورت شناسايي افراد معدودي که داراي واجد شرايط هستند را تحت پوشش قرار داده و از آنها حمايت مي‌کند.
شهر بدون گدا هدف نيست
وي با اشاره بر اينکه شهر بدون گدا افتخار است اما هدف نيست افزود: اگر شهر بدون گدا هدف باشد از هدف اصلي که همان شهر بدون فقير است باز خواهيم ماند؛ ايجاد يک شهر بدون گدا ساده است به طوري که مي‌توان افرادي را که در خيابان به تکدي گري مشغول هستند را جمع آوري کرده و بگوييم که در شهر گدا وجود ندارد که بعد از آن به خارج از شهر براي تکدي گري ادامه خواهند داد.
مدير کل کميته امداد آذربايجان شرقي معتقد است که شهر بدون گدا افتخار است اما آرمان و هدف اصلي نيست و نبايد هدف اصلي قرار بگيرد چرا که هدف اصلي شهر بدون فقير است.
حضور افراد متکدي از شهر و کشورهاي ديگر
وي در پايان اضافه کرد: اما اينکه کلانشهر تبريز، شهر بدون گدا هست يا نيست، بايد گفت که در مقام نسبي در مقايسه با ساير شهرها و شهرهاي بزرگ، ميزان تکدي در کلانشهر تبريز پايين‌تر است و به خاطر همين مي‌توان گفت که تبريز شهر بدون گدا است؛ بخش عمده‌اي از افراد متکدي که در تبريز هستند از شهر و يا حتي کشورهاي ديگر به اين شهر آمده‌اند چرا که ساختار فرهنگي تبريز به گونه‌اي است که روحيه عزت طلبي در مردم بيشتر بوده و با وجود مشکلات به ندرت سمت تکدي گري سوق مي‌يابند.
افراد تحويل مراکز بهزيستي و هيأت مستمندان مي‌شوند
جانشين خدمات شهري و اجرايي کلانشهر تبريز ، ضمن تأکيد بر فعال بودن سازمان پيشگيري از آسيب‌هاي اجتماعي گفت: افراد بالاي 18 سال به عنوان متکدي، جمع آوري و تحويل مراکز حمايتي و هيئت مستمندان مي‌شوند که افراد زير 18 سال نيز به عنوان کودکان کار به مراکز بهزيستي تحويل داده مي‌شوند.
يوسف قوام ادامه داد: در مقوله تکدي گري سازمان‌هاي مردم نهاد از جمله هيئت مستمندان کمک بيشتري کرده که در اين راستا برخي از اين افراد نيز به سمت اشتغال هدايت داده مي‌شوند.
کمبود، شرايط اقتصادي و يا از روي عادت
وي به نقش مؤثر هيئت مستمندان، سازمان‌هاي مردم نهاد، نيروي انتظامي و شهرداري اشاره کرده و توضيح داد: برخي از افراد متکدي از ساير شهرستان‌ها در شهر حضور مي‌يابند که بايد گفت با کمک نيروي انتظامي، سازمان‌هاي مردم نهاد و شهرداري تقريباً گدايي در کلانشهر تبريز وجود ندارد و به همين خاطر است که مي‌گوئيم کلانشهر تبريز بدون گدا است.
وي با تأکيد بر نگاه اصلاحي با مقوله تکدي گري گفت: شرايط اقتصادي و کمبودهاي موجود موجب مي‌شود تا برخي از افراد به سمت تکدي گري سوق يابند اما از سويي برخي از افراد نيز از روي عادت، تکدي گري را انتخاب مي‌کنند.
قوام در پايان اضافه کرد: تلاش مسئولين، سازمان‌هاي مردم نهاد، نيروي انتظامي و شهرداري باعث شده است تا گدايي در کلانشهر تبريز وجود نداشته باشد.
از روي نياز و يا عادت؛ هر چه که باشد برخي را سمت تکدي گري روانه ساخته است؛ سال‌هاست آمار و ارقام تکدي گري در کلانشهر تبريز رو به کاهش مي‌باشد اما تعداد انگشت شماري به چشم مي‌خورند که شايد از روي فقر به اين کار سوق يافته‌اند.
همه شهر تبريز را بدون گدا مي‌شناسند اما ديدن حتي يک گدا در سطح شهر يا از روي فقر و يا عادت با چهره‌هاي مختلفي در مناطق مختلفي پرسه مي‌زنند قدري بدون گدا بودن تبريز را شک برانگيز مي‌کند.

منبع :