دلايل تخريب گسترده ساختمان‌ها با زلزله‌هاي کم قدرت چيست

گروه اجتماعي:عدم توجه به قوانين ملي در ساخت و سازها در مناطق زلزله زده خوي و مناطق روستايي عمده ترين عامل تخريب گسترده در برخي حوادث مانند زلزله است. هشتم بهمن ماه 1401 زلزله 5.9 ريشتري شهرستان خوي شهر آفتاب‌گردان ايران زمين واقع در استان آذربايجان‌غربي را لرزاند، اين زمين لرزه جان سه نفر از هموطنان‌مان را گرفت و بيش از هزار نفر بر اثر اين زلزله مصدوم شدند.

گروه اجتماعي:عدم توجه به قوانين ملي در ساخت و سازها در مناطق زلزله زده خوي و مناطق روستايي عمده ترين عامل تخريب گسترده در برخي حوادث مانند زلزله است. هشتم بهمن ماه 1401 زلزله 5.9 ريشتري شهرستان خوي شهر آفتاب‌گردان ايران زمين واقع در استان آذربايجان‌غربي را لرزاند، اين زمين لرزه جان سه نفر از هموطنان‌مان را گرفت و بيش از هزار نفر بر اثر اين زلزله مصدوم شدند.
بر اثر اين زمين لرزه 2120 واحد تخريب و 11 هزار و 100واحد نيز آسيب ديد و در حال حاضرپس از گذشت يک ماه از زلزله شهرستان خوي روند بازسازي منازل و ساختمان‌هاي تخريب شده آغاز شده است و جهادگران همچنان پاي کار امدادرساني و آواربرداري در مناطق زلزله زده خوي هستند.
براي بررسي دلايل اين بلاي طبيعي با گروهي از نخبگان و اساتيد عضو سازمان بسيج عمران و معماري آذربايجان‌غربي عازم مناطق زلزله زده خوي شديم.
گروه جهادگران فاطمي تشکيل شده از گروهي از نخبگان و کارشناسان و اعضاي هيئت علمي دانشگاههاي عمران و معماري هستند که براي بررسي علمي و ارزيابي و جهت کمک و ياري‌رساني در نقشه‌کشي و بازسازي مناطق زلزده تحت عنوان جهادگران فاطمي فعاليت مي‌کنند.
زمان سفر از مبدا تا مقصد در حدود يک و نيم ساعت زمان بر بود سوز سرما و برف‌هاي آب نشده در کنار جاده، زيبايي و سختي زمستان را به رخ مي‌کشيد در طول مسير آن‌چيزي که ذهنم را مشغول کرده بود خانه‌هاي آوار شده و سرماي سوزناک زمستان و زندگي در چادرهاي مردمان ديار آفتاب‌گردان بود که لذت بردن از مناظر و زيبايي‌هاي زمستان را از من دريغ مي‌کرد.
زندگي با تمام سختي‌هايش در جريان است
به شهرستان خوي نزديک شديم چادرهاي برافراشته در کنار خانه‌ها در مسير ورودي شهر حکايت از يک بحران و ترس اهالي شهر از اتفاق رخ داده طي هفته هاي  گذشته را مي‌‌کرد.
اما آنچه که به نظر مي‌رسد زندگي با تمام سختي‌هايش در شهر آفتابگردان ايران جريان داشت.
طبق هماهنگي‌هاي انجام شده با گروه جهادي و رييس سازمان جهاد سازندگي آذربايجان‌غربي عازم روستاي فيرورق شهرستان خوي که کانون زلزله در اين منطقه بوده است شديم .
در بدو ورود به روستا وسعت خرابي‌ها و خانه‌هاي تخريب شده حکايت از يک اتفاق ناگوار در منطقه  مي‌کرد برخي از خانه‌ها نوساز و برخي از منازل از کاه و گل و چوب ساخته شده بودند که تخريبي در اين منازل فرسوده بيشتر جلوه‌گر بود.
مردم آسيب ديده از زلزله چهره‌هاي مضطرب اما اميدوار داشتند و در کنار ماشين آلات آواربرداري و گروه‌هاي جهادي نظاره‌گر آواربرداري از منازل خود بودند که به نظر مي‌آيد حضور کارشناسان و روانشناسان جهت آرام سازي افراد از لحاظ روحي در اين منطقه لازم و ضروري است که علاوه بر تامين جاني و جسمي سلامت روح و روان افراد بايستي به طور جد و ويژه مد نظر مسوولان قرار گيرد چه بسا در بسياري از موارد ترس ناشي از زلزله و آوار احتمالي منزل، مانع حضور افراد در منازلي که آسيب جدي نديده‌اند و با تعمير جزي مي‌توان در آن اسکان داده شوند شده است.
 از وضعيت اسکان و مشکلاتشان پرسيدم پير مردم مهرباني در بدو امر از حضور جهادگران و بسيجيان و سپاهيان گفت و تشکر و قدراني کرد که حضور آنان باعث دلگرمي مردم در منطقه شده است و رسيدگي خوبي شده است و مردمان مهربان فيرورق هم با تنها دارايشان که در دسترس بود ما را به يک چاي مهمان کردند.پاي درد دلشان نشستيم و سرهنگ جعفرزاده معاون هماهنگ کننده سپاه شهرستان خوي با صعه صدر شنواي صحبت‌ها و درد دل اهالي شدند.
با مرد ميان‌سالي هم کلام شدم از مشکلاتشان گفت و اول از همه عنوان کرد که خداوند را شاکر هستيم اين زلزله تلفات جاني نداشته و اين موضوع بزرگترين اميد و سرمايه ما است اما اين زمين لرزه باعث بروز مشکلات زيادي در زندگيمان شده که با تخريب خانه‌هايمان آواره باغات آشنايان شده‌ايم و در اين سرما محل زندگيمان چادر شده که خيلي شرايط را سخت کرده است.
عدم رعايت اصول مهندسي درساخت و ساز مساکن
تيم تخصصي سازمان بسيج مهندسين عمران و معماري به بازديد منازل آسيب ديده رفتند اما آنچه که در اين بازديد مشهود بود آسيب جدي به منازل تازه ساختي بوده که قدمت ساخت آنان بيش از 0 سال به نظر نمي‌رسيد طبق گفته کارشناسان در اين مناطق بيشترين عامل تخريبي منازل، عدم رعايت اصول مهندسي بوده است و چه بسا با رعايت اصولي مهندسي در ساخت و ساز در برخي ساختمان‌هاي اين منطقه آسيب جدي وارد نشده است و به روايتي حلقه مفقوده در ساخت و سازهاي منازل مسکوني عدم رعايت مقررات ملي در سازه‌ها است که باعث به وجود آمدن اين مشکلات و آوار شدن خانه‌ها شده است، لذا طبق نظر کارشناسان مقاوم‌سازم و رعايت اصولي مهندسي در ساخت و ساز بسياري از مشکلات را مرتفع خواهد ساخت .
طبق گفته فرمانده سپاه شهرستان خوي تامين نيازهاي روزانه 130هزار نفر در مناطق زلزله زده خوي کار بسيار دشواري است که گروه‌هاي جهادي، هيئتي‌ها و مواکب اربعين بخش عمده تامين اين نيازها را برعهده گرفته‌اند و 27موکب از سراسر کشور و بيش از 50هيئت از خوي و ساير نقاط کشور که به صورت شبانه روزي مشغول خدمت‌رساني به مردم هستند و بيش از 60گروه جهادي بسيج نيز همچنان در منطقه حضور دارند.
ضرورت توجه به ضوابط فني و مهندسي احداث ابنيه در مناطق زلزله زده
کيوان فرزاد رئيس هيئت انديشه ورز سازمان بسيج مهندسين عمران و معماري آذربايجان‌غربي مي‌گويد:لزوم  توجه ويژه به ضوابط فني و مهندسي در روند طرح و احداث ابنيه لازم و ضروري است در اين راستا تخريب ساختمان‌ها به دنبال وقوع هر زلزله مورد توجه قرار مي‌گيرد اما بايد در نظر داشت که اگر ضوابط و مقررات در ساخت وساز رعايت شوند آسيب‌هاي وارده نهايتا در حد تخريب نما و ترک خوردگي‌هاي جزئي و شکستن شيشه‌ها خواهد بود.دکتر فرزاد عنوان کرد: بررسي ميداني منطقه و وسعت خرابي‌ها بيانگر اين موضوع است که عمده آسيب‌ها مربوط به خانه هايي است که ايمن نبوده و اصول ساختمان‌سازي در آنها رعايت نشده است و يا جزو ساختمان‌هاي کاملا فرسوده مي‌باشند.
وي يادآور شد: از جمله اين عوامل تخريب فارغ از مسائل مربوط به طرح صحيح مي‌توان به عدم تامين تکيه‌گاه مناسب سيستم سقف، عدم يکپارچگي بين سقف و ديوار، عدم تعبيه شناژهاي عمودي علي الخصوص در محل ديوارهاي متقاطع سازه‌هاي بنايي، عدم تعبيه آرماتور عرضي مناسب، کيفيت نامطلوب مصالح از جمله بتن، عدم مهار مناسب ديوارهاي تيغه بندي،عدم  رعايت درز کافي مابين ابنيه‌ها اشاره کرد.
 فرزاد تصريح کرد:علم بشر تاکنون قادر به پيش‌بيني دقيق و جلوگيري از وقوع زلزله نبوده است لذا تنها راهکار اتکا به اصول و مقررات ساخت و ساز و استفاده از فناوري‌هاي به روز در جهت بهبود عملکرد سازه‌ها و محدود کردن خطرات ناشي از پارامترهاي متنوع نامشخص در فرآيند زلزله در محدوه‌هاي مجاز خواهد بود.
اتمام آواربرداري 505 واحد در مناطق زلزله_زده خوي
 جعفر برزگر مدير کل بنياد مسکن آذربايجان‌غربي در خصوص آخرين وضعيت آواربداري مناطق زلزله خوي مي‌گويد: ابلاغ دستورکارهاي واحدهاي تعميري در مناطق زلزله زده شهرستان خوي به سرعت ادامه دارد و اين دستورکارها تاکنون به 5903 واحد مسکوني در مناطق شهري و روستايي زلزله زده شهرستان خوي براي تعمير و سکونت شهروندان ابلاغ شده است.
وي ادامه داد: عمليات آواربرداري واحدهاي احداثي نيز در 9 محور با استقرار 110 دستگاه ماشين آلات سنگين بنياد مسکن انقلاب اسلامي از استان‌هاي آذربايجان‌غربي، آذربايجان شرقي، اردبيل، زنجان ،کردستان و قزوين و ساير دستگاه هاي خدمات رسان استان با سرعت ادامه دارد و تاکنون آواربرداري بيش از 800 واحد مسکوني در روستاها به اتمام رسيده است.
برزگر گفت: ليست واحدهاي احداثي جهت صدور پروانه ساختماني به مراجع صدور پروانه از جمله دهياري‌ها و شهرداري ارسال شده است تا در کوتاهترين زمان ممکن فرآيند صدور پروانه‌هاي ساختماني در محل روستاها و شهرها انجام مي‌شود.
وي تصريح کرد: مصالح ساختماني از جمله سيمان و ميلگرد مورد نياز جهت شروع عمليات پي کني و بتن ريزي از محل اعتبارات داخلي بنياد مسکن تامين و به 275 واحد مسکوني روستايي آواربرداري شده توزيع شده است.
به گزارش عصر آذربايجان به نقل از فارس،اين مقام مسوول يادآور شد: براي اينکه واحدها تکميل شود علاوه بر تسهيلات، نياز به کمک‌هاي مردم به هموطنان زلزله زده هستيم هموطنان مي‌توانند جهت کاهش آورده مردم عزيز زلزله زده شهرستان خوي براي تکميل واحدهاي مسکوني ، کمک‌هاي خود را به حساب 100 حضرت امام (ره) نزد تمام شعب بانک ملي واريز کنند.

منبع :