استرس کودکان ناشي از چه عواملي است
1398/12/06
گروه گزارش: تقريباً همه انسان‌ها استرس را تجربه مي‌کنند، استرس مکانيسمي طبيعي براي سازگاري بدن با شرايط دشوار است. اولين قدم براي شناخت استرس درک اين مسئله است که برخي حوادث بسيار بي‌اهميت و ناچيز براي بزرگسالان ممکن است باعث استرس شديد در کودکان گردد. اگرچه مقدار کمي استرس ممکن است مفيد باشد اما استرس بيش‌ازحد باعث آسيب‌هاي رواني طولاني‌مدت در کودکان مي‌شود؛ بنابراين کاهش استرس در کودکان از اهميت بالايي برخوردار است.
معمولاً کودکان به دليل اينکه بيشتر با محيط‌هاي جديد روبرو مي‌شوند از استرس بيشتري رنج مي‌برند. مطالعات نشان مي‌دهد که ميزان استرس در چند دهه گذشته در کودکان رو به افزايش بوده است و اين امر عمدتاً به دليل انتظارات نابجايي است که از آنها انتظار مي‌رود. عدم موفقيت در رقابت‌هايي که بزرگسالان براي کودکان ايجاد مي‌کنند باعث حس عدم بي‌کفايتي و ايجاد استرس در کودکان مي‌شود.
انواع استرس در کودکان
دو نوع اصلي استرسي که در کودکي تجربه مي‌شود عبارت است از استرس خوب و استرس بد.1. استرس خوب: اين نوع استرس اغلب با فشارهاي مثبت به کودک کمک مي‌کند تا موانع را از سر راه برداشته و بر آنها غلبه کند. به‌عنوان‌مثال اگر دانش آموزان مقدار کمي استرس داشته باشند، تلاش بيشتري کرده و عملکرد بهتري هم خواهند داشت.
2. استرس بد: استرس بيش‌ازحد، توان مقابله با مشکلات را از کودکان گرفته و باعث مشکلات جدي چون خشونت و پرخاشگري، عدم توانايي در انجام کارها و مشکلات جسمکاني در آنها مي‌شود و از طرف ديگر با ناديده گرفتن والدين صدمات جبران‌ناپذيري به کودک وارد مي‌شود که باعث مشکلاتي چون تأثير نامطلوب بر رشد ذهني، افزايش ضربان قلب، ايجاد بي‌خوابي، بي‌حالي، ديدن کابوس، افسردگي و ... مي‌شود.
علل استرس در کودکان
عوامل مختلفي باعث استرس در کودکان مي‌شود که بعضي از آنها عبارت‌اند از:
مدرسه: بچه‌ها نيمي از روز را در مدرسه مي‌گذرانند جايي که ممکن است با عوامل استرس‌زاي زيادي چون ارتباط با همکلاسي‌ها، مسئوليت‌هاي درسي، فعاليت‌هاي ورزشي، فعاليت‌هاي فوق‌برنامه، شهريه و ... همراه باشد.
مشکلات خانوادگي: کودکان براي راهنمايي و حمايت نيازمند والدين خود هستند. گاهي مشکلات خانوادگي عامل ايجاد استرس در کودکان است. عواملي مانند دعوا و جدايي والدين، مشکلات اقتصادي، تنبيه بدني، والدين داراي اختلالات رواني و ...
محيط و رسانه: استرس ناشي از ديدن برنامه‌هاي خشن تلويزيوني مانند اخبار فجيع، حملات تروريستي و غيره در کودکان بسيار رايج است. کودکان حتي ممکن است در برابر خشونت شديد، وحشتناک و دلهره‌آور فيلم‌ها و سريال‌ها هم واکنش نشان دهند، حتي مواجه با غريبه‌ها، تاريکي و ... هم باعث پريشاني و استرس در کودکان مي‌شود.
کودک و رسانه
علل ديگر: کودکان همچنين مي‌توانند به هر دليلي نگران شوند ازجمله مرگ اطرافيان، بيماري، مشکلات مالي، روابط عاطفي بين والدين و ...
استرس بيش‌ازحد، توان مقابله با مشکلات را از کودکان گرفته و باعث مشکلات جدي چون خشونت و پرخاشگري، عدم توانايي در انجام کارها و مشکلات جسمکاني در آنها مي‌شود.
کدام کودکان بيشتر در معرض خطر استرس هستند؟
چند عامل وجود دارد که مي‌تواند باعث استرس بيشتر در کودکان شوند:- تغييرات جدي در زندگي روزمره مانند طلاق، تغيير شهر و تغيير مدرسه- بيماري و جراحت در کودک يا يکي از اعضاي نزديک خانواده- رها کردن، تنهايي و بي‌توجهي نسبت به آنها- تجربه سوءاستفاده جسمي، کلامي يا عاطفي در قالب تنبيه، تجاوز جنسي و تحقير
علائم استرس در کودکان
براي کودکان خردسال تقريباً غيرممکن است که حالات عاطفي خود را به والدينشان بيان کنند، بنابراين تشخيص علائم و نشانه‌ها بر عهده شماست:
1- علائم جسمي:- واکنش‌هاي تهاجمي مثل حمله کردن، گاز گرفتن، گريه و فرياد زدن- مشکلات خواب مثل بي‌خوابي، خواب زياد و ديدن کابوس در خواب- کاهش اشتها- درد معده و سر
علائم رفتاري:- عدم توانايي در استراحت- توسعه ترس‌هاي جديد و يا تجديد ترس‌هاي گذشته- ناتواني در کنترل احساسات- امتناع از رفتن به مدرسه و يا هرجايي که عوامل استرس‌زا هستند
تأثير استرس بر کودک
هر چه کودک کوچک‌تر باشد تأثيرات منفي استرس بر او بيشتر مي‌شود. چند تأثير استرس بر کودکان:- اختلال در رشد ذهني کودک- تأثير منفي بر عملکرد کودک- مشکلاتي چون اختلالات خوردن، اضطراب، پارانويا و افسردگي- آسيب‌پذيري در برابر عفونت‌ها
چگونه به کنترل استرس در کودکان کمک کنيم؟
بيشتر کودکان تا حدي استرس را تجربه مي‌کنند و اين وظيفه‌ي بزرگسالان است که با اطمينان دادن از داشتن محيطي شاد و باثبات به آنها در مديريت استرس کمک کنند.
براي کودک خود وقت بگذاريد
براي کودک خود وقت بگذاريد و آنها را تشويق به صحبت کردن کنيد، به آنها ثابت کنيد که هميشه کنارشان هستيد. هر روز زماني را براي بازي با آنها صرف کنيد اگر زماني براي بازي نداريد حتماً يک وعده غذايي يا ميان وعده را در کنار هم ميل کنيد تا از اين طريق بابي براي گفتگو باز شود.
ترغيب کودک به بيان احساسات
اگر فرزند شما ترسيده، استرس دارد و مضطرب است هرگز به او نگوييد که "من مي‌دانم حالت خوب است" در عوض از او بپرسيد که چه چيزي باعث ايجاد حس بد در او شده؟ به او بگوييد که شما براي بهتر شدن حالش چه کمکي مي‌توانيد بکنيد. با اين کار به او اجازه دهيد تا احساساتش را راحت بيان کند.
از کودک بخواهيد نفس عميق بکشد
اگر کودکتان استرس دارد از او بخواهيد که نفس عميق بکشد، از او بخواهيد چشمان خود را بسته و نفس عميق بکشد. از کودک بخواهيد بنويسد
به او کمک کنيد تا با تهيه يک دفتر يادداشت، شروع به نوشتن چيزهايي که آزارش مي‌دهد بکند. از او بخواهيد که در مورد اتفاقاتي که در طي روز براي او افتاده و اينکه هرکدام چه حسي را در او به وجود آورده است بنويسد، روي چيزهايي که باعث اضطراب و ترس در او شده تمرکز بيشتري کنيد اين کار به کاهش استرس و اضطراب کودک مي‌انجامد.
کمک از يک مشاور
اگر استرس کودک شما بيش‌ازحد است و در مورد آن صحبت نمي‌کند از يک مشاور کمک بگيريد. مشاور به فرزند شما کمک مي‌کند بتواند مشکلاتش را حل کند. علائم جسمي استرس عبارت‌اند از سردرد، مشکل در خواب رفتن، کابوس، کاهش اشتها، حالت تهوع، خواب مکرر و... همچنين ممکن است متوجه شويد که کودکتان بيش‌ازحد به شما مي‌چسبد و آرامش نداشته و گريه مي‌کند و يا رفتارهاي سرسختانه‌اي دارد، يا بعد از گذشت سال‌ها دوباره از شما درخواست پستانک مي‌کند و يا از انجام فعاليت‌هايي که قبل دوست داشته ديگر لذت نمي‌برد.
منبع :