ساحل امن تالاب‌هاي اردبيل براي پرندگان مهاجر

گروه اجتماعي: تالاب‌هاي استان اردبيل در مسير کوچ هزاران قطعه پرنده مهاجر از مناطق سردسير سيبري به مناطق گرم جنوب، نقاط امني هستند که با تلاش محيط‌بانان و همکاري مردم براي زمستان‌گذراني اين مهاجران فراهم شده است.

گروه اجتماعي: تالاب‌هاي استان اردبيل در مسير کوچ هزاران قطعه پرنده مهاجر از مناطق سردسير سيبري به مناطق گرم جنوب، نقاط امني هستند که با تلاش محيط‌بانان و همکاري مردم براي زمستان‌گذراني اين مهاجران فراهم شده است.

تالاب‌هاي درياچه‌ ميل مغان و کشت و صنعت پارس‌آباد، تالاب توپراق کندي، سد گيلارلو، سد سبلان، سد ملااحمد، شورابيل  نئور، سد يامچي و پته‌خور از جمله مکان‌هايي هستند که پاييز و زمستان هر سال ميزبان جمعيت فراواني از انواع پرندگان مهاجر هستند.به گفته سعيد شهند، مديرکل حفاظت محيط زيست استان اربيل، بيش از 52 هزار هکتار عرصه تالابي در استان وجود دارد که همه ساله ميزبان پرندگان مهاجر هستند.
مسوولان حفاظت محيط زيست استان اردبيل مي‌گويند که با اقدامات ضروري از جمله اعلام ممنوعيت شکار در تالاب‌ها و مناطق حفاظت‌شده در فصل مهاجرت، تشکيل گروه‌هاي گشت و کنترل و نيز آماده باش محيط‌بانان بويژه در شمال استان در حراست از پرندگان مهاجر تلاش مي‌شود.به گفته آنها فرهنگ‌سازي مراقبت از پرندگان مهاجر در بين شهروندان بومي نيز باعث شده  تا کمتر کسي سراغ شکار اين موجودات زيباي طبيعت رفته و بندرت شاهد ايجاد بازار پرندگان حتي به نوع پنهان آن در منطقه هستيم.
پرندگان مهاجر از جمله انواع قو، غاز، چنگر باکلان، درنا، حواصيل، آبچليک‌ ،خودکا،‌ اردک سياه کاکول، فلامينگو، هواسيل‌ها، کاکائي نقره‌اي و سرسياه، بالابان، طرلان، مرغابي‌ ، اردک سرسبز،  سرحنايي و گونه‌هاي داراي اهميت بين‌المللي از جمله درناي سيبري و غاز پيشاني سفيد کوچک پاييز از نواحي سرد شمالي بويژه منطقه سيبري وارد کشور شده و گروهي از آنها تا فرارسيدن بهار در استان اردبيل باقي مي‌مانند و تعدادي نيز پس از مدتي استراحت و تغذيه، به مناطق گرم‌تر از جمله حاشيه درياي خزر مهاجرت مي‌کنند.همچنين جمعيت کثيري از  پرنده حمايت شده زنگوله‌بال که به نوعي پرنده بومي مناطق شمالي استان  هستند هر سال از جمهوري آذربايجان به تالاب‌هاي شهرستان‌هاي بيله سوار، پارس‌آباد و اصلاندوز مغان  اردبيل مهاجرت ‌مي‌کنند.بهنام برزگر ، رييس اداره حفاظت محيط زيست بيله‌سوار مغان هفته پيش  از مهاجرت دها هزار قطعه پرنده حمايت شده زنگوله‌بال به زيستگاه‌هاي طبيعي شهرستان‌هاي شمالي استان اردبيل خبر داد و گفت: ماموران اجرايي يگان حفاظت محيط زيست اين شهرستان حين انجام ماموريت گشت و کنترل دسته‌اي از پرندگان مهاجر حمايت شده زنگوله بال را در حال ورود از کشور همسايه جمهوري آذربايجان به زيستگاه‌ها و مناطق طبيعي اين شهرستان مشاهده کردند.وي افزود: زنگوله بال‌ها که با نام محلي مزمک شناخته شده‌اند همه ساله در اين مواقع جهت زمستان‌گذراني بصورت مهاجر به زيستگاه‌هاي منطقه مغان بويژه شهرستان بيله‌سوار مهاجرت مي‌کنند.وي افزود: اين گونه پرنده از خانواده ميش مرغ‌ها در دشت‌هاي سرسبز ، مزارع و کشتزارهاي بزرگ به سر برده و در اين مناطق به صورت مهاجر و ميهمان ديده مي‌شود.بر اساس اعلام کارشناسان بيش  از 550 گونه از پرندگان مهاجر همه ساله در پاييز و بهار به تالاب‌هاي استان اردبيل مهاجرت مي‌کند.
تنطيم اکوسيستم و ايجاد فرصت‌هاي گردشگري و علمي پرندگان مهاجر
کوچ زمستاني و بهاري پرندگان مهاجر به تالاب‌هاي مختلف استان اردبيل تنها يک اتفاق و حادثه عادي نيست بلکه اين پرندگان تاثيرات بسزايي در تنطيم اکوسيستم منطقه و غناي آن دارند.تنظيم چرخه طبيعت با حضور انواع پرندگان مهاجر موجب چرخش طبيعي زنجيره حيات در بسياري از تالاب‌هاي استان اردبيل شده و چه بسا اگر روند مهاجرت نبود اين چرخه و در نهايت حيات تالاب‌هاي طبيعي در استان دچار خسارت شده و در معرض نابودي قرار مي‌گرفت.
همچنين پرندگان مهاجر در مدت حضور در تالاب‌هاي استان اردبيل علاوه بر تنظيم اکوسيستم منطقه نقش باارزشي در زمينه تقويت فرصت‌هاي گردشگري دارند و مي‌توان از آن در سرمايه‌گذاري‌ها در بخش اکوتوريسم بهره برد.در کنار آن، فرصت‌هاي مطالعاتي و تحقيقاتي برخي از گونه‌هاي نادر که از نظر بين‌المللي نيز مهم هستند با مهاجرت پرندگان به تالاب‌هاي استان فراهم مي‌شود، فرصت سرشماري پرندگان مهاجر، شناسايي گونه‌هاي در معرض انقراض نسل و نيز اقدامات حمايتي نيز از جمله مزاياي مهاجرت اين پرندگان در استان هستند.
بهنام برزگر ، رييس حفاظت محيط زيست بيله‌سوار با تاکيد بر ضرورت حفاظت پرندگان مهاجر بويژه زنگوله‌بال گفت: همه ساله پرنده کمياب زنگوله‌بال براي تداوم حيات به شمال استان اردبيل پناه مي‌آورد و بايدي تدابير لازم جهت حفاظت از اين گونه انجام گيرد.
وي با بيان اينکه سالانه سرشماري از پرندگان مهاجر انجام مي‌شود، اضافه کرد: پرنده زنگوله‌بال از گونه‌هاي در معرض خطر است و با مهاجرت اين پرنده گشت‌هاي کنترلي افزايش پيدا کرده و به صورت مداوم ماموران يگان حفاظت محيط‌زيست، زيستگاه‌هاي منطقه را کنترل و پايش مي‌کنند.زرگر با اشاره به اينکه زنگوله‌بال و ساير پرندگان مهاجر مي‌توانند به عنوان ظرفيت گردشگري طبيعي استان مورد توجه قرار گيرند، گفت: با توجه به ويژگي‌هاي زيستي و پراکنش جهاني اين گونه جزو پرندگان نزديک به تهديد بوده و در ضميمه يک کنوانسيون منع تجارت بين‌المللي گونه‌هاي در معرض انقراض قرار دارند.
شکارچيان غيرمجاز تهديد کننده حيات پرندگان مهاجر
شکارچيان غيرمجاز هميشه تهديدکننده حيات وحش بوده‌اند و استان اردبيل نيز با وجود گشت‌هاي محيط‌بانان از فعاليت غيرقانوني اين سلاح بدستان در تالاب‌ها و نيز مناطق حفاظت شده در امان  نيست.  اين شکارچيان به صورت پنهاني و در مواقعي با ايجاد کومه‌هاي شکار اقدام به شکار پرندگان مي‌کنند.اين کومه‌ها (پوري) غالبا بصورت مخفيگاه براي شکار پرندگان و در محل چشمه‌ها، آبگيرها و آبشخورها داير شده و شکارچيان از طريق آن اقدام به شکار غيرمجاز پرندگان مي‌کنند.
سعيد شهند ، مديرکل حفاظت محيط زيست استان اردبيل مي‌گويد: امسال شکارچيان بسياري در استان شناسايي و از آنها ده‌ها قبضه سلاح مجاز و  غيرمجاز  کشف و ضبط شده است. مهدي کسايي ، رييس اداره حفاظت محيط زيست خلخال هم از شناسايي و جمع‌آوري 22 باب کومه شکار غيرمجاز در منطقه حفاظت شده آق‌داغ اين شهرستان خبر داد.وي بيان کرد: در نيمه نخست امسال 26 پرونده قضايي تخلفات شکار و زيست محيطي در محاکم قضايي خلخال و هشجين تشکيل شده است.
او با اشاره به افزايش تخلفات مربوط به صيد و زنده‌گيري پرندگان زينتي در مناطق حفاظت شده آق‌داغ خلخال از تشکيل هفت مورد پرونده براي صيادان غيرمجاز در محاکم قضايي اين شهرستان خبر داد و گفت: در حال حاضر از مجموع چهار پاسگاه محيط‌باني واقع در محدوده منطقه حفاظت شده آق‌داغ خلخال سه پاسگاه فعال و محيط‌بانان مستقر در آنها در مقابله با غارتگران حيات وحش و محيط زيست منطقه فعاليت داشته و يک پاسگاه محيط‌باني نيز به علت جانمايي نامناسب در زمان احداث غيرفعال است.محمد مجرد ، رييس اداره حفاظت محيط زيست شهرستان پارس‌آباد نيز گفت: چندين نفر شکارچي متخلف که در اين شهرستان اقدام به شکار و زنده‌گيري پرندگان حفاظت شده و تحت مراقبت مي‌کردند، دستگير شده‌اند.
وي بيان کرد: در حال حاضر هيچگونه مجوز شکار از سوي اين اداره براي شکارچيان صادر نمي‌شود.سعيد شهند ، مديرکل حفاظت محيط زيست استان اردبيل هم گفت: براي حفظ و حراست از گونه‌هاي نادر حيواني هر گونه شکار و صيد در استان ممنوع است.
وي گفت: دوستداران حيات وحش ضمن ممانعت از شکار و صيد يا زنده‌گيري پرندگان و تخريب زيستگاه‌هاي تالابي، در صورت مشاهده هرگونه تخلف و يا هرگونه مورد تلفات يا بيماري با شماره 1540 تماس بگيرند.
پرندگان مهاجر و معضلي به نام آنفلوآنزاي پرندگان
 در اين حال معضلي به نام بيماري آنفلوآنزاي پرندگان که منشاء انتقال احتمالي آن در کشورمان به پرندگان مهاجر نسبت  داده مي‌شود نگراني‌هايي را در استان موجب شده است.
مديرکل دامپزشکي استان اردبيل با اشاره به شيوع بيماري آنفلوآنزاي فوق حاد پرندگان در کشورهاي روسيه و قزاقستان به  شهروندان استان بويژه فعالان صنعت طيور  هشدار داد که مراقب تهديد اين بيماري باشند.
به گفته بهلول تکلوي،  شروع فصل سرما و آغاز مهاجرت پرندگان مهاجر به مناطق مختلف استان از يک طرف و رخداد بيماري در کشورهاي روسيه و قزاقستان از طرف ديگر احتمال ورود ويروس اين بيماري و درگيري  طيـور صنعـتي و بومي استان را تشديد مي‌کند.
وي اضافه کرد: پرندگان آبزي، وحشي و مهاجر بدون ابتلا بـه ايـن بيماري مي‌توانند ويروس را تا مسافت‌هاي طولاني انتقال دهند.
تکلوي از شهروندان و روستاييان خواست از ورود به زيستگاه‌هاي پرندگان مهاجر و  تماس مستقيـم بـا ايـن پرندگان و شکـار آنها خودداري کرده و ضمن گزارش تلفات غير عادي به نزديکترين مرکز دامپزشکي از خريد طيور روستايي و بومي خودداري کنند.
 مديرکل دامپزشکي استان اردبيل در عين‌ حال از آماده‌باش اين اداره کل براي مقابله با شيوع احتمالي بيماري آنفلوآنزاي فوق حاد پرندگان خبر داد و گفت: تاکنون موردي از اين بيماري در استان مشاهده نشده است.
سعيد شهند ، مديرکل حفاظت محيط زيست استان اردبيل هم گفت: وضعيت بيماري آنفلوآنزاي فوق حاد پرندگان مهاجر در تالاب‌ها و آبگيرهاي استان اردبيل از چند ماه پيش در حال پايش است. وي اظهارداشت: گشت‌هاي تخصصي پايش آنفلوآنزاي فوق حاد پرندگان مهاجر از شهريورماه امسال در تالاب‌ها، آبگيرها و ساير زيستگاه‌هاي مهاجرپذير استان اردبيل در حال اجرا است.به گفته وي ، هدف از اين بازديدها پايش بيماري و مراقبت در حيات وحش و پرندگان آبزي، کنارآبزي و مهاجر در زيستگاه‌ها و عرصه‌هاي آبي است که  شناسايي به موقع کانون‌هاي بيماري در حيات وحش مطمئنا در مهار و کنترل بيماري به ما کمک خواهد کرد.مديرکل حفاظت و محيط زيست استان اردبيل ادامه داد: هر ساله با سرد شدن هوا و ورود پرندگان غيربومي به تالاب ها، آبگيرها و ساير زيستگاههاي استان اردبيل احتمال انتقال و شيوع بيماري آنفلوانزاي فوق حاد پرندگان افزايش مي‌يابد که پايش و کنترل تالاب ها به عنوان يکي از کانون‌هاي شيوع بيماري حائز اهميت است.وي اظهارداشت: با بررسي‌هاي صورت گرفته تاکنون هيچ گونه تلفات، مورد مشکوک و رفتار غيرطبيعي دال بر وجود بيماري آنفلوآنزاي فوق حاد پرندگان در بين جمعيت پرندگان وحشي مشاهده نشده است.در هر حال پرندگان مهاجر بعنوان يکي از چرخه‌هاي طبيعت از نيازهاي محيط زيست بوده و مي‌بايست با آن به صورت منطقي رفتار کرد، در عين مراقبت از اين نعمت خداوندي مي‌بايست مواظب تهديدهاي احتمال آن نيز بود.
به گزارش عصر آذربايجان به نقل از ايرنا،اين پديده طبيعي فرصتي اقتصادي و اجتماعي نيز است که مي‌تواند در خدمت رشد و توسعه استان اردبيل قرار گيرد و بايد از اين فرصت استفاده بهينه شود.

منبع :