تازيانه خشکسالي بر پيکر کشاورزي استان اردبيل

گروه گزارش: خشکسالي امسال بيش از هر زمان ديگر کشاورزان استان اردبيل را مورد هجمه خود قرار داده و خسارات زيادي به آنها وارد ساخته است. به گفته مسئولان کشاورزي استان اردبيل ، ميزان خسارت خشکسالي به بخش کشاورزي استان درسال زراعي جاري بيش از 40 هزار ميليارد ريال برآورد مي‌شود.

گروه گزارش: خشکسالي امسال بيش از هر زمان ديگر کشاورزان استان اردبيل را مورد هجمه خود قرار داده و خسارات زيادي به آنها وارد ساخته است. به گفته مسئولان کشاورزي استان اردبيل ، ميزان خسارت خشکسالي به بخش کشاورزي استان  درسال زراعي جاري بيش از 40 هزار ميليارد ريال برآورد مي‌شود.
استان اردبيل کمتر از يک درصد مساحت ايران را دارد ولي با توليد سالانه 5.4 ميليون تن انواع محصول کشاورزي، چهار درصد توليدات کشاورزي کشور را به خود اختصاص داده و بخش کشاورزي مهمترين محور توسعه‌اي استان مي باشد.
با وضعيت حاکم بر استان از نظر بارش، کشاورزان استان روزهاي سختي را سپري مي‌کنند.خليل نيکشاد رئيس جهاد کشاورزي استان اردبيل  خشکسالي سال زراعي جاري را شديدترين خشکسالي نيم قرن اخير در اين منطقه اعلام کرده و گفت: هنوز خسارت خشکسالي به بخش‌هاي مختلف کشاورزي استان به طور دقيق برآورد و دامنه خسارت اين پديده همچنان ادامه دارد.
وي با اشاره به کاهش کم‌سابقه بارش در سال گذشته بويژه فصل بهار امسال در استان اردبيل گفت: اين کاهش بارندگي علاوه بر کشت و زرع، مراتع استان را نيز تحت تاثير قرار داده و مزارع و باغات استان در تابستان نيز با توقف و يا تنش جدي کم‌آبي و توليد روبه‌رو شده است.رئيس سازمان جهاد کشاورزي استان اردبيل اضافه کرد: در پي خشکسالي شديد، کشت بهاره محصولات زراعي ديم در منطقه مغان در شمال استان اردبيل به شدت خسارت ديده و در دشت اردبيل نيز تنها يک بار امکان آبياري مزارع براي سيب‌زميني و ساير محصولات وجود دارد.
وي با اشاره به کاهش ذخاير آب پشت سدهاي سبلان، احمدبيگلو، گيوي و ساير سدهاي کوچک و معيشتي استان افزود: در شرايط موجود امکان آبياري مزارع و باغات استان بسيار محدود شده و شرايط سختي براي محصولات و زراعت تابستانه در استان به وجود آمده است.استاني که به بارش‌هاي سنگين برف‌، باران ، رودها و چشمه‌هاي پرآبش مشهور بود اکنون يکي از مناطق کم‌بارش در کشور بوده و از يک دهه پيش گرفتار پديده‌ خشکسالي و کاهش شديد ذخاير آب‌هاي زيرزميني است.بر اساس شاخص‌ و آمارهاي اعلامي وزارت نيرو و هواشناسي؛ استان اردبيل هم‌اکنون جزو ? استان کم‌بارش کشور است.
استان اردبيل مثل سال‌هاي گذشته پارسال در پاييز و زمستان و بهار  امسال شاهد کاهش بارش‌ و در نتيجه کاهش رواناب‌ها و حجم سدهاي تاثيرگذار در استان بوده است.به گفته مديرکل هواشناسي استان اردبيل ، بارش سال زراعي جاري در استان 230 ميليمتر بوده است که نسبت به بلند مدت و سال گذشته اين ميزان  24 درصد کاهش دارد.
سياوش محمدي با پيش بيني تابستان کم بارش در استان اردبيل افزود: 80 درصد استان  درگير خشکسالي در حد متوسط و شديد است.در اين  حال بر اساس آمار مرکز ملي خشکسالي و مديريت بحران، استان اردبيل در بين 31‌ استان کشور از نظر آمار مقايسه‌اي بارش‌هاي رخداده در اوايل سال جاري در جايگاه 25 کشور قرار گرفته بود.
 از نظر بارندگي، استان اردبيل در مقايسه با استان‌هاي شمال‌غرب کشور، شامل استان‌هاي آذربايجان‌شرقي، آذربايجان‌غربي، زنجان که به لحاظ  اقليمي در شرايط نسبتا مشابهي مي‌باشند، در جايگاه چهارم قرار دارد.بنا به اعلام مسئولان امور آب استان اردبيل، کاهش 50 درصدي بارش در استان اردبيل منجر به کاهش حجم ذخيره سدهاي استان اردبيل شده است و اين در حالي است که در سال‌هاي گذشته اکثريت سدهاي استان سر ريز شده بودند.عباس جنگي مرني مديرعامل شرکت آب منطقه‌اي اردبيل گفت: ميزان آب ورودي به سدها 30 تا 50 درصد کاهش نشان مي‌دهد به طوريکه در حال حاضر حدود 34 ميليون متر مکعب آب در پشت سد يامچي اردبيل وجود دارد.
وي همچنين اضافه کرد: کمبود آب در دشت اردبيل نگران کننده بوده و بايد براي جبران و نيز صرفه‌جويي در مصرف آن تدابير جدي اتخاذ شود.جنگي مرني با بيان اينکه دشت اردبيل با کمبود آب زير زميني مواجه است، افزود: مصرف آب در اين دشت آنقدر زياد بوده که سهم پنج سال آينده را نيز شامل مي‌شود.مديرعامل شرکت آب منطقه‌اي اردبيل با اشاره به وضعيت بارش در استان اردبيل افزود: اين استان امسال جزو استان‌هاي کم‌بارش کشور بوده و بايد با تمام توان از منابع موجود آب در اردبيل حفاظت و صيانت شود.وي با بيان اينکه مصرف بي‌رويه و غيرعلمي از منابع آبي بويژه در بخش کشاورزي حجم زيادي از آب را هدر داده و از ذخاير آن مي‌کاهد ، اضافه‌کرد: با وجود خشکسالي چند سال اخير و کاهش منابع، مصرف بي‌رويه آب در اين استان همچنان ادامه  داشته و اين امر نگران‌کننده است.فرزاد قلندري ،معاون هماهنگي امور عمراني استاندار اردبيل هم گفت: منابع آبي در اين استان به سبب کمبود بارش و مصرف بي‌رويه بطور چشمگيري کاهش يافته است.وي افزود: مصرف آب استان اردبيل در دهه اخير بيشتر شده و با شيب تند هم بالا مي‌رود و همين امر باعث شده منابع آبي کاهش پيدا کند.
قلندري اظهار کرد: بيشترين مصرف آب استان مربوط به بخش کشاورزي است و براي استفاده بهينه از آب در اين حوزه راهکارهاي الگوي تغيير کشت مدنظر قرار گرفته و کميته مقابله با سازگاري تشکيل شده است.وي بيان‌کرد: تنها راه جلوگيري از استفاده غيرمجاز از منابع آب در اين دشت، عمل به قانون و تنگ کردن فضاي سوء‌استفاده براي قانون‌شکنان است.
راهکار رفع بحران و اقدامات دولت در اين زمينه کارشناسان و مقام‌هاي مسوول در استان معتقدند که در شرايط رو به بحران آب در اين استان مي‌بايست اقدامات پيشگيرانه و علمي براي تامين آب مورد نياز در کشاورزي، مصارف خانگي، جبران ذخيره سفره‌هاي آب زيرزميني و مديريت مصرف صحيح صورت گيرد. به گفته آنها،  تغيير الگوي کشت ،کشت گياهان دارويي ،کشت گلخانه‌اي ،تغيير الگوي فضاي سبز ،بازنگري در طرح‌هاي نيمه‌تمام بخش کشاورزي، کاهش مصرف آب کشاورزي و کاهش مصرف آب در فضاي سبز، صرفه‌جويي در مصرف خانگي و آشاميدني از جمله راهکارهاي در  بهينه‌سازي مصرف است.فرماندار اردبيل هم با بيان اينکه خشکسالي بخش کشاورزي را تهديد مي‌کند افزود:کشاورزان ضمن استفاده بهينه از آب در اراضي نسبت به بيمه محصولات خود اقدام کنند تا در صورت احتمال خشکسالي  بخشي از خسارت ها از طريق صندوق بيمه کشاورزان جبران شود.مسعود امامي يگانه با اشاره به چرخه طولاني تصفيه و تامين آب براي شهروندان و هزينه بالاي تامين آن براي دولت بيان کرد: : تنها ?? درصد از هزينه آب آشاميدني از مردم دريافت مي شود و ضروري است با فرهنگ‌سازي و آموزش از هدررفت آب سالم جلوگيري کرد.
خليل نيکشاد نيکشاد رئيس جهاد کشاورزي استان اردبيل هم با تاکيد بر ضرورت ترويج کشت محصولات کم‌آب بر و توسعه کشت گلخانه‌اي براي کاهش خسارت خشکسالي اظهار کرد: در صورت تداوم خشکسالي جاري در سال زراعي آينده، بخش عظيمي از کشت و زرع در استان اردبيل متوقف خواهد شد.
علي مراد اکبري معاون آب و خاک وزير جهاد کشاورزي در اين باره گفت: امسال 15 هزار ميليارد ريال اعتبار براي مقابله با پديده کم‌آبي و خشکسالي در بخش کشاورزي کشور تخصيص يافته است.وي افزود: اين عتبار براي تکميل پروژه‌هاي نيمه‌کاره کشاورزي‌، اجراي طرح‌هاي آبياري نوين کشاورزي و کمک به جبران بخشي از خسارت وارده ناشي از خشکسالي به کشاورزان و باغداران تخصيص يافته  است.اکبري با اشاره به اهميت اجراي طرح‌هاي نوين آبياري بيان کرد: براي ترويج استفاده از روش‌هاي آبياري نوين به جاي سنتي در سال‌هاي اخير تلاش زيادي شده و تاکنون بيش از 2 ميليون و 400 هزار هکتار از اراضي کشور به سامانه‌ نوين آبياري مجهز شده است.وي اظهارکرد: آبياري تحت فشار يکي از مهم‌ترين پروژه‌هاي وزارت جهاد کشاورزي است که در صورت عدم اجراي اين پروژه‌ها، کشور به لحاظ ادامه خشکسالي در سال‌هاي آتي و همچنين در بحث امنيت غذايي قطعا دچار مشکل مي‌شد.
معاون وزير جهاد کشاورزي خطاب به مديران آب و خاک استان‌ها گفت: انتظار اين است که تکميل پروژه‌هاي نيمه‌تمام در اين بخش همانند اجراي سدهاي معيشتي زمان‌بر و فرسايشي نشود و با رعايت نکات فني به سرعت نسبت به تکميل اين پروژه‌ها اقدام شود هر چند که در اجراي پروژه‌ها نبايد کيفيت را فداي کميت کرد و نظارت بر انجام پروژه‌ها در مرحله مطالعات و اجرا بايد مدنظر قرار گيرد.وي با تاکيد بر مديريت آبياري در بحث سامانه‌هاي تحت فشار و يا کم‌فشار افزود: آموزش در همه سطوح (مديران ، کارشناسان و بهره‌برداران) ، بازنگري در تعيين صلاحيت شرکت‌هاي طراحي و اجرا ، ظرفيت‌سازي نيروي انساني، اصلاح شاخص‌هاي توزيع اعتبار و حمايت از خلاقيت‌ها و روش‌هاي بومي از جمله مواردي است که در اجراي طرح‌هاي آبياري نوين بايد مدنظر قرار بگيرد.وي با اشاره به ادامه بررسي کارشناسان بيمه براي تعيين ميزان خسارت وارده افزود: اگر در ايام پيش رو بارندگي کافي در استان اردبيل اتفاق نيفتد، خسارت بخش کشاورزي از خشکسالي بسيار بالاتر خواهد رفت.
رئيس سازمان جهاد کشاورزي استان اردبيل، کشاورزي را صنعت داراي ريسک بالا خواند و با اشاره به اهميت بيمه مزارع و محصولات در جبران خسارت کشاورزان بيان کرد: پارسال در اواخر فصل داشت محصول، مزارع گندم استان اردبيل به علت کمبود بارش و گرم شدن ناگهاني هوا دچار خسارت جدي شد و از طريق صندوق بيمه محصولات کشاورزي کشور يک هزار و 500 ميليارد ريال خسارت به زارعان منطقه اين منطقه پرداخت شد.
فرماندار اردبيل با بيان اينکه  اجراي طرح‌هاي آبياري مدرن علاوه بر تغيير شيوه کشت و افزايش راندمان توليد محصولات کشاورزي  زمينه مصرف بهينه آب در روستاهاي اردبيل را فراهم مي‌کند افزود: تامين آب سالم و پايدار اردبيل در دستور کار است که با جذب اعتبارات لازم اين طرح‌ها اجرايي خواهد شد.استان اردبيل 18 هزار کيلومتر مربع وسعت دارد که معادل 1.09 درصد از مساحت کل کشور ايران است43.6 درصد از مساحت اين استان شامل 817 هزار هکتار اراضي کشاورزي، 50.4 درصد معادل 949 هزار هکتار مرتع، 3.5 درصد برابر 63 هزار هکتار جنگل و مابقي نيز مربوط به ساير کاربري‌هاست.
اراضي زراعي استان به مساحت 780 هزار هکتار است که 515 هزار هکتار آن به صورت ديم و 225 هزار هکتار آن نيز به صورت آيي کشت مي‌شود و در 40 هزار هکتار از اراضي اين استان نيز باغ احداث شده است.محصول گندم با حدود 299 هزار هکتار، بيشترين سهم اراضي کشت محصول کشاورزي در استان اردبيل را دارد.
به گزارش عصر آذربايجان به نقل از ايرنا، اردبيل در توليد بسياري از ارقام از جمله رتبه اول توليد عدس، رتبه اول توليد کلزا، رتبه دوم توليد سيب زميني، رتبه سوم توليد عسل، رتبه پنجم توليد چغندر قند، رتبه هفتم توليد حبوبات و رتبه هفتم توليد گندم و جو را دارد.

منبع :