زنجان شهري بر روي گسل زلزله‌ها

گروه گزارش: متخصصان و متوليان امر معتقدند زنجان جزو استان‌هاي زلزله خيز و در مسير گسل‌ها است و جدي گرفتن نظرات کارشناسان و ارتقاي آگاهي‌هاي عمومي نقش بسزايي در کاهش صدمات آن دارد.

گروه گزارش:  متخصصان و متوليان امر معتقدند زنجان جزو استان‌هاي زلزله خيز و در مسير گسل‌ها است و جدي گرفتن نظرات کارشناسان و ارتقاي آگاهي‌هاي عمومي نقش بسزايي در کاهش صدمات آن دارد.
 طبق آمارها 83 درصد شهرهاي ايران در پاي گسل‌هاي لرزه زا ساخته شده و در معرض خطر زلزله هستند به طوري که هرچند سال يکبار اين واقعه، خسارت ها و خرابي‌هاي گسترده‌اي دارد و آثار آن تا سالها و دهه ها همچون زخمي ناعلاج باقي مي ماند.زلزله هاي اخير در کشور ما، ضرورت هوشياري و اقدامات به موقع و آگاهانه را در برابر اين حادثه طبيعي برجسته کرده است تا ميزان خسارات و تلفات هنگام بروز زلزله تا حد ممکن و قابل قبول کاهش يابد.
طبق آمارها، 42 گسل در اطراف زنجان وجود دارد که اين استان را به منطقه اي زلزله خيز تبديل کرده و براي در امان ماندن و کاستن از اثرات اين زلزله‌ها، مقاوم‌سازي ساختمان‌ها در استان امري ضروري است.
بنا به گفته مسوولان استان، 44 درصد از مساحت اين استان در پهنه با خطر بالاي زلزله، 48 درصد در پهنه با خطر متوسط زلزله و تنها هشت درصد از مساحت آن در پهنه با خطر پايين زلزله قرار دارد.در اين ميان اتخاذ سياست‌هايي همچون رعايت اصول مهندسي ساختمان در ساخت و سازهاي جديد، جلوگيري از گسترش شهرهاي مستقر در پهنه با خطر بالاي زلزله، مکان‌يابي سکونتگاه‌هاي جديد در نواحي با خطر پايين زلزله و آموزش مردم در هنگام بلاياي طبيعي همچون زلزله مي‌تواند در کاهش اثرات مخرب زلزله موثر واقع شود.
خبرنگار ما در اين راستا با هدف بررسي ميزان زلزله خيزي و مخاطران آن در استان ميزگردي را با حضور اصغر اسماعيلي مديرکل راه و شهرسازي زنجان و عبدالرضا قدس استاد تمام وقت زمين شناسي و دانشگاه تحصيلات تکميلي علوم پايه زنجان برگزار کرده که مشروح مباحث و گفت و گوهاي آن در ادامه آورده شده است.
نظارت جدي بر ساخت و سازها در حريم گسل ها
مديرکل راه و شهرسازي استان زنجان با بيان اينکه زنجان از سال 94 به عنوان استان پايلوت گسل کشور انتخاب شد، گفت: در سال 99 و با تاييد شوراي معماري و شهرسازي وزارت راه و شهرسازي تهيه سند گسل استان در دستور کار قرار گرفت و پس از بررسي و نهايي شدن، ابلاغ شد.اصغر اسماعيلي افزود: اين سند بالادستي با توجه به اينکه در آن مقطع طرح جامع شهر زنجان بررسي مي شد براي ساخت و سازهاي شهري به ويژه در حاشيه شهر زنجان بسيار قابل توجه و اتکا بود.اين مسوول با بيان اينکه اين سند به تمامي دستگاه هاي مرتبط در ساخت و ساز شهري اعم از راه شهرسازي، نظام مهندسي و شهرداري ها ابلاغ شده است، ادامه داد: امروزه نقشه هر ساخت و سازي منطبق با اين سند است و يکي از وظايف ذاتي راه و شهرسازي در قالب ماده 35 همين موضوع مي باشد که با دقت مورد بررسي قرار مي گيرد.وي اظهار کرد: با توجه به سند بالا دستي ابلاغ شده در مناطقي از شهر که ساخت و ساز انجام مي گيرد، مقررات لحاظ مي شود و در مجموعه يکپارچه شهري مد نظر قرار مي گيرد.اسماعيلي با بيان اينکه يکي از علل پايلوت شدن استان در بحث زلزله، وجود دانشگاه تحصيلات تکميلي علوم پايه بود، افزود: مرکز تحقيقات راه و مسکن، استانهاي داراي ظرفيت پژوهشي را در اين خصوص بررسي و انتخاب کرده است.وي با بيان اينکه براي پهنه هاي گسل استاني، محدوديتي براي ساخت و ساز لحاظ شده است، گفت: بر اين مبنا در محدوده و حريم گسل‌ها احداث ساختمان هاي بلند مرتبه و مراکز تجمع جمعيتي همانند مدارس، بيمارستان ها و مراکز حساس ممنوع است که با جديت پيگيري و نظارت مي شود.
مديرکل راه و شهرسازي استان زنجان ادامه داد: اين اداره کل با توجه به سند فرا دستي ابلاغي شوراي عالي معماري و شهرسازي، طرح جامع شهري را منطبق کرده و امروزه در ساخت و سازها همه محدوديت هاي فوق لحاظ مي شود، به عنوان مثال شهرداري براي نوع ساختمان در محدوده مد نظر ملاحظات را بايد مورد توجه قرار دهد.وي اضافه کرد: در حال حاضر با ابلاغ آن به استانداري، شهرداري و راه و شهرسازي نيز نقش نظارتي خود را در چگونگي احداث ساختمان ها در محدوده گسل انجام مي دهند تا مشکلي در اين خصوص به وجود نيايد.
9 هزار واحد در بحث بافت فرسوده شهر زنجان شناسايي شده است
مديرکل راه و شهرسازي استان زنجان با تاکيد بر اينکه شناخت بافت هاي فرسوده اهميت زيادي دارد، گفت: در اين حوزه در شهر زنجان هفت محله هدف داريم، همچنين در نهضت ملي مسکن 9 هزار واحد در بحث بافت فرسوده شهر زنجان شناسايي شده است که متقاضيان مي توانند از مشوق هاي اين بخش براي بهسازي و نوسازي واحدهاي خود استفاده کنند.وي اضافه کرد: متقاضيان براي هر واحد مسکوني 350 ميليون تومان تسهيلات نوسازي و بهسازي دريافت مي کنند که به طور قطع اقدامات ساخت و ساز آنها بايد طبق مقررات ملي ساختمان و آيين نامه مربوط باشد و تمامي ضوابط رعايت گردد.اسماعيلي تاکيد کرد: خوشبختانه در مناطق بافت فرسوده زنجان گسل زلزه وجود ندارد و به عبارتي 80 درصد اين بافت ها در خارج از حريم گسل شهر قرار گرفته اند و در اين خصوص تمهيدات لازم در قالب نهضت ملي مسکن براي نوسازي واحدها انديشيده شده که بايد مردم رغبت نشان دهند و دستگاه هاي متولي امر را ياري کنند.وي تاکيد کرد: هم استاني ها با دستگاه هاي متولي امر به ويژه راه و شهرسازي، شهرداري و نظام مهندسي همکاري داشته باشند که در اين ميان ضوابط ساخت و ساز به دقت نظارت مي شود که اين مهم براي ايمني و حفظ جان مردم در برابر حوادث است.
پا روي گسل ها نگذاريم
استاد زمين شناسي دانشگاه تحصيلات تکميلي علوم پايه زنجان در خصوص مطالعات انجام گرفته در خصوص گسل ها و اينکه زلزله موضوعي پيچيده است، گفت: يک قسمت ماجرا اين است که دانش ما نسبت به گسل ها بيشتر شود و اثرات زلزله را بر روي ساختمان ها مطالعه کنيم و قسمت ديگر نيز به مديريت زلزله باز مي گردد.عبدالرضا قدس افزود: با تاسيس دانشکده علوم زمين در اين دانشگاه به اين نتيجه رسيديم کار زيادي در خصوص زلزله شناسي استان زنجان انجام نگرفته است و در اين راستا در مدت چهار سال حدود 40 ايستگاه زلزله نگاري در استانهاي زنجان، قزوين و گيلان نصب کرديم، چون پديده زلزله مرز نمي شناسد و بايد آن را به صورت يک مجموعه مطالعه کرد.وي با بيان اينکه لرزه خيزي اين استان و استان هاي همجوار را با دقت تمام رصد مي کنيم، اضافه کرد: اولين نقشه زلزله خيزي استان با دقت بالاي کمتر از خطاي پنج کيلومتر را توليد کرديم و سپس نقشه گسل هاي فعال استان را تهيه کرديم که پايه همه نقشه هاي ديگر است و يا مطالعات ديگري انجام شده اما مطالعات ما پايه کارها است.قدس افزود: بر مبناي نقشه ها، استان زنجان توسط سه گسل مهم تهديد مي شود، به طور اخص در شهر زنجان گسل شمال اهميت زيادي دارد که از دانشگاه زنجان آغاز مي شود و سپس به سمت شمال گسترش مي يابد و در واقع بيشترين خطر را دارد.اين استاد دانشگاه تحصيلات تکميلي علوم پايه زنجان ادامه داد: گسل سلطانيه نيز در جنوب استان واقع شده، از طرفي نبايد از گسل رودبار هم غافل شد، چرا که فعاليت آن به سال 1369 باز مي گردد و منطقه بسيار وسيعي را تحت تاثير خود دارد.
وي با اشاره به زلزله رودبار و منجيل، گفت: در اين خصوص و اينکه در کجا چه مقداري جابه جايي داشته، مطالعات لازم انجام شده است و مطالعات ما نشان مي دهد که وقوع زلزله اي با قدرت 7.3 دهم بر روي اين گسل حداقل سه هزار سال ديگر طول مي کشد.قدس با بيان اينکه در حال حاضر بزرگترين دغدغه ما گسل شمال زنجان و سلطانيه است، افزود: در طارم که پيش از اين زلزله آمده باز مي تواند زلزله 6 ريشتري را ايجاد کند، اما وقوع زلزله اي با قدرت بالاي هشت ريشتر بسيار کم است.وي با بيان اينکه هم اکنون از واقعيت هاي گسل هاي استان شناخت کافي داريم اما نمي دانيم چه ميزان مي توانند فعاليت داشته باشند، گفت: براي کسب اطلاعات بيشتر بايد تحقيقات جديدي داشته باشيم و براي بررسي فعاليت اين گسل ها نيازمند تخصيص بودجه هستيم که طي 10 سال گذشت اين مهم به اداره کل راه و شهرسازي استان اعلام شده، اما به آن توجه نمي شود.استاد دانشگاه تحصيلات تکميلي علوم پايه زنجان ادامه داد: متاسفانه به اين بخش توجهي نشده و در واقع کار راکد مانده است، ما با بودجه دانشگاه، شبکه جي پي اس را در استان زنجان و اطراف نصب کرده ايم و حداقل بايد پنج سال پايش را ادامه دهيم که در اين بخش نيز با مشکل مالي براي پيشبرد کارها مواجه هستيم.قدس با بيان اينکه همين دانش کنوني مي گويد که نبايد در اطراف گسل ها کار يا ساخت و ساز انجام داد و حداقل فاصله از گسل ها بايد بين 200 تا 500 متر باشد، افزود: مطالعه اي در اين زمينه انجام شده، هر چند حريم گسل ها مشخص شده و حتي داده ها را از ما دريافت کردند، اما کساني که اين کار را انجام دادند از نظر علمي و نقشه کار مورد تاييد ما نيستند.وي با بيان اينکه متاسفانه افراد خبره اي اين کار را انجام ندادند هرچند هزينه هنگفتي نيز به آنها پرداخت شده و در شگفتم چطور چنين چيزي بدون ناظر انجام و تصوب شده است، گفت: نبايد شهرک ثمين ديگري در زنجان بر روي گسل ساخته شود و در غرب زنجان گسل مهم شمال واقع شده و پا روي اين گسل نگذاريم مثلا 500 متر از آن دورتر باشيم.اين استاد دانشگاه ادامه داد: زلزله صرفا به اين موضوع مرتبط نيست که در حريم گسل قرار دارد يا نه؟ بلکه به جنس خاک نيز بستگي دارد، ما 100 ايستگاه لرزه نگاري را به مدت 2 سال اندازه گيري کرده و نوع خاک ها را تشخيص داده ايم به عنوان مثال در غرب زنجان خاک مي تواند روان‌گرايي و حرکت داشته باشد به طوري که دامنه زلزله را افزايش دهد.
وي توصيه کرد: در ساخت و سازها بايد نوع و رفتار خاک براي سازه هاي مهم حتي سازهاي معمولي نيز مورد توجه قرار گيرد و توصيه ديگر اين است که مطالعات شبيه هم در شهرهاي مهم استان انجام و اثر خاک بررسي شود.قدس با بيان اينکه شيب گسل سلطانيه به سمت جنوب استان واقع شده و اصولا از گسل شمال زنجان که شهر روي آن ساخته شده، خطر کمتري دارد، افزود: گسل سلطانيه تکه تکه بوده و مي توان تصور کرد که بزرگي 6 تا هفت ريشتري داشته باشد.
به گزارش عصر آذربايجان به نقل ازايرنا، اين استاد زمين شناسي يادآور شد: با توجه به اينکه در مرکز زلزله بيشترين خرابي را نداريم، توصيه مي کنيم تعداد شتاب نگارها در استان افزايش يابد همچنين بودجه اي هم براي اتصال به اتاق فرمان تخصيص يابد چون در 2 تا سه ساعت اول، بيشترين مرگ هاي زلزله رخ مي دهد.وي يادآوري کرد: همچنين بايد به مردم اطلاع داد تا زلزله را جدي بگيرند، در ايران هر چند سال يکبار زلزله اي رخ مي دهد و وظيفه دستگاه هاي متولي امر بهره گيري از ظرفيت ها و ارتقاي آموزش ها است.

منبع :