مغان تشنه آسمان بخيل//

گروه گزارش: آسمان با تمام بخشندگي بخل خود را به روي مغان گشود و چند صباحي است فرياد تشنگي مغان انبار غله ايران را به زميني تفتيده و خشک بدل کرده است.

عادله جوادزاده

گروه گزارش: آسمان با تمام بخشندگي بخل خود را به روي مغان گشود و چند صباحي است فرياد تشنگي مغان انبار غله ايران را به زميني تفتيده و خشک بدل کرده است.
در شمال غربي ايران و شمال استان اردبيل جلگه‌اي پهناور وجود دارد به نام دشت مغان که به منطقه هميشه بهار ايران معروف است. حدود دو سوم اين جلگه که در غرب درياي خزر و ساحل جنوبي رود ارس قرار دارد بخشي از جمهوري آذربايجان است. اين منطقه به خاطر آب و هواي مناسب و خاک حاصلخيز از بهترين مناطق براي کشاورزي محسوب شده و در آن محصولات خوبي از انواع ميوه و صيفي‌جات تا غلات کشت مي‌شود.
از نظر تقسيم بندي شهري شهرستان‌هاي بيله سوار، پارسا آباد، جعفرآباد، گرمي مغان و اصلان‌دوز در منطقه مغان قرار دارند ولي از نظر طبيعي مي‌توان منطقه مغان را به سه بخش کوهستاني، کوهپايه‌اي و جلگه‌اي تقسيم مي‌شود که در ناحيه کوهستاني شامل نواحي جنوب، غرب و جنوب غربي با ارتفاع بين 100 تا 700 متر از سطح درياست.دهستان قشلاق شمالي، دهستان قشلاق غربي، بخش اصلان‌دوز و بخش مرکزي در اين منطقه قرار دارند.در بخش کوهپايه‌اي ارتفاع کمتر از 100 متر از سطح دريا بوده و مناسب براي کشاورزي و سکونت است. بخش‌هايي از دهستان قشلاق شمالي، بخش اصلان‌دوز، تازه‌کند و بخش مرکزي در اين ناحيه قرار دارند.بخش جلگه‌اي شيب بسيار کمي داشته و مناطق شمالي تا سواحل رود ارس را شامل مي‌شود. خاک اين ناحيه بسيار حاصلخيز بوده و براي سکونت نيز مناسب است. دشت هميشه بهار به بخش جلگه‌اي مغان اطلاق شده و زيبايي‌هاي طبيعي فوق العاده‌اي دارد.آب و هواي خنک و دلپذير منطقه در فصل تابستان اين جلگه را به مقصدي جذاب براي مسافران فصول گرم سال تبديل کرده است. سفر در بهار و تابستان به اين ناحيه، همزمان با پرباري و سرسبزي طبيعت مي‌تواند بسيار دلچسب و خاطره‌انگيز باشد. پس ديدن جنگل‌هاي کنار رود ارس، طبيعت بکر جلگه مغان و تماشاي زندگي عشايري را در فصل تابستان از دست ندهيد.با توجه به اينکه استان اردبيل يک استان سردسير است و زمستان‌هاي سرد و برفي دارد، بهترين زمان سفر به دشت مغان فصول بهار و تابستان است، با اين حال در نظر داشته باشيد که طبيعت مغان در پاييز نيز مي‌تواند بسيار ديدني باشد.اما اينک تشنگي و زمين سوزان دمار از روزگار مغان درآورده است، تا چشم کار مي‌کند خشکي است و تشنگي. انگار از مغان چند سال پيش تنها نامي باقي مانده و مردماني که چشم به آسمان دوخته اند تا بارديگر سخاوت سمايي را بر زمين‌هاي تفتيده مشاهده کنند.
هزاران هکتار اراضي ديم و آبي با لبان خشک و چشمان تر از انتظار باران نااميد شده و اينک انبار غله ايران به زميني خشک و سوزان مي‌ماند که مشتي گندم نيز براي بخشيدن به کشاورزان ندارد.معيشت هزاران نفر از خانواده‌هاي منطقه مغان در دشت‌هاي وسيع شمال استان اردبيل امسال با آسيب 100 درصدي از خشکسالي ارمغاني جز نااميدي نداشت و امسال کشاورزان منطقه گندم کاشتند و نااميدي درو کردند.خشکسالي شديد روي داده در اصلاندوز 4 هزار هکتار از اراضي آبي اين منطقه را غيرقابل برداشت کرده و اين يعني اميد هزاران کشاورزي که معيشتشان به زمين وابسته بود نااميد شده و آسمان با همه بخشندگي اش در سال‌هاي اخير مغان را با تشنگي آزموده است.معاون وزير جهاد کشاورزي در امور زراعت گفت: خشکسالي شديد روي داده در اصلاندوز 4 هزار هکتار از اراضي آبي اين منطقه را غيرقابل برداشت کرده است.عليرضا مهاجر ، اظهار کرد: امروز سفري را به استان اردبيل به ويژه منطقه پارس آباد، اصلاندوز و بيله سوار داريم که در اين سفر مسائل و مشکلات کشاورزان و بهره برداران مورد بررسي قرار مي‌گيرد.وي با اشاره به حضور مسئولان وزارت جهاد کشاورزي در اصلاندوز خاطرنشان کرد: متأسفانه به دليل خشکسالي شديد در منطقه اصلاندوز علاوه بر اينکه اراضي ديم از بين رفت که در سه دهه گذشته بي سابقه بوده امکان آبياري اراضي آبي در کنار دو طرف رودخانه دره رود نيز به دليل خشک شدن رودخانه وجود ندارد.معاون وزير جهاد کشاورزي در امور زراعت بيان کرد: 4 هزار هکتار اراضي در اين منطقه عملاً غيرقابل برداشت است که اميدواريم بتوانيم گزارشي تهيه کرده و دولت را متقاعد کنيم تا به کمک کشاورزان منطقه آمده و در کنار جبران بخشي از خسارات وارده اين مشکلات اقتصادي را کاهش دهيم.مهاجر با بيان اينکه براي آبرساني به اين اراضي زمان سپري شده و راهکاري نمي‌توان ارائه کرد، گفت: بازيابي اين اراضي بعيد به نظر مي‌رسد اما براي سال زراعي آينده بايد فکري عملي و راهکاري درست بينديشيم تا با توانمندسازي کشاورزان منطقه را از خشکسالي بي سابقه نجات دهيم.وي با اشاره به اينکه کشاورزان با راهکارهاي ارائه شده از سوي وزارت جهاد کشاورزي مي‌توانند به کشت سال آينده اميدوار باشند، تصريح کرد: در راستاي توانمندسازي کشاورزان تأمين بذر، کود و سم نيز در دستور کار وزارت جهاد کشاورزي است.معاون وزير جهاد کشاورزي در امور زراعت به وضعيت باغات منطقه نيز اشاره کرد و گفت: اگر نتوانيم شرايط را براي نگهداري باغات فراهم کنيم بهره برداران با مشکلات عمده‌اي مواجه مي‌شوند که اميدواريم دولت و وزارت جهاد کشاورزي براي باغات شمال استان اردبيل نيز راهکارهاي عملياتي را ارائه دهند.
60 درصد اراضي ديم اردبيل بيمه ندارند
در استان اردبيل 350 هزار هکتار ديمزار بين 80 تا 100 درصد خسارت ديده اند که در مشگين شهر 100 درصد خسارت، در گرمي و انگوت 100 درصد خسارت، اصلاندوز 80 درصد و بيله سوار نيز 80 تا 100 درصد خسارت به ديمزارها وارد شده است.زارعيني که اراضي ديم خود را تحت پوشش برده بودند نگراني از بابت جبران خسارت ندارند چرا که بيمه با ارزيابي کارشناسي خسارت وارده را جبران خواهد کرد اما مشکل اساسي 60درصد اراضي ديم است که زارعين محصولات خود را تحت پوشش بيمه نبرده اند و خسارت وارده به سختي جبران خواهد شد.رئيس سازمان جهاد کشاورزي استان اردبيل ، ضرورت ترغيب زارعين را به پوشش بيمه‌اي محصولات ديمزارها در سال زراعي آينده يادآور شد و بيان کرد: ما بايد از تريبون‌هاي مختلف رسانه‌ها و ظرفيت ائمه جمعه و جماعات استفاده کنيم تا کشاورزان ترغيب و تشويق به پوشش بيمه‌اي محصولات خودشان باشند.
ديمزارهاي اردبيل 100 درصد خسارت ديده است
سال قبل در چنين ايامي اراضي با کيفيتي را با ارتفاع 60 تا 70 سانتيمتر مزارع سرسبز در اين منطقه شاهد بوديم اما امسال به دليل شدت خشکسالي خبري از سرسبزي در اين منطقه نيست.مزارع ديم در اين استان 100 درصد خسارت ديده تا اردبيل در کنار استان گلستان صدرنشين بيشترين آسيب ديدگان از خشکسالي شديد کشور باشند.مدير امور زراعت وزارت جهاد کشاورزي اظهار اميدواري کرد؛ با کمک نمايندگان مجلس به ويژه کميسيون کشاورزي و منابع طبيعي مجلس و همراهي که دولت به ويژه صندوق بيمه محصولات کشاورزي و بانک عامل انجام خواهند داد زارعين و کشاورزان منطقه مورد حمايت قرار گيرند.
دولت کشاورزان خسارت ديده را بلاعوض کمک کند
نماينده مردم پارس آباد، بيله سوار و اصلاندوز در مجلس شوراي اسلامي گفت: انتظار مي‌رود دولت مردمي به دنبال خشکسالي شديد در استان اردبيل کشاورزان اين خطه را بلاعوض مساعدت کند.عباس جهانگيرزاده ، اظهار کرد: با توجه به شدت خشکسالي ما از معاون وزير جهاد کشاورزي خواستيم تا به همراه رئيس صندوق بيمه محصولات کشاورزي در شمال استان اردبيل حاضر شده و از نزديک در جريان شدت خشکسالي و خسارت وارده به اراضي ديمزار قرار گيرند.وي با بيان اينکه 100 درصد اراضي ديم شهرستان بيله سوار براثر خشکسالي خسارت ديده اند، خاطرنشان کرد: 90 هزار هکتار اراضي ديم اين منطقه به حدي خسارت ديده که حتي در يک هکتار از اين اراضي محصول قابل برداشت نيست.نماينده مردم پارس آباد، بيله سوار و اصلاندوز در مجلس شوراي اسلامي افزود: سه سال پشت سر هم خشکسالي کشاورزان اين منطقه را با تنگنا مواجه و در ضيق معيشت قرار داده و حتي صندوق بيمه نيز توان پرداخت خسارت را در موعد مقرر ندارد.
کشتزارهاي مغان منتظر بارش رحمت الهي
نبود علوفه در ييلاقات عشاير را نيز با مشکلات عديده اي مواجه کرده به طوري که سايه شوم و سنگين خشکسالي بر سر عشاير کوچنده مغان سايه افکنده است. اين مشکلات از کوچ پاييزه سال قبل بيشتر نمود يافته و عشاير در دو راهي کوچ نه پاي رفتن داشتند نه دل ماندن.سال گذشته موسم کوچ پاييزه عشاير منطقه مغان به ميان‌بندها و قشلاقات در حالي آغاز شد که خشکسالي کم‌سابقه در منطقه همچنان تداوم دارد و پاييز کم بارش و خشک، بر زندگي اين جمعيت کوچرو سايه سنگيني انداخته بود.امسال گرچه جشنواره کوچ عشاير در منطقه جعفرآباد مغان و براي نمايش توانمندي‌هاي عشاير برگزار شد که کشاورزان، زارعين، عشاير و بهره برداران مغان دل پري از خشکسالي و دست خالي از بخل آسمان به سوي مسئولان داشتند.خشکسالي و کم آبي به تهديدي جدي براي دشت مغان تبديل شده که اگر هر چه سريع‌تر چاره‌اي براي لبان خشک و تفتيده انبار غله ايران انديشيده شود چاره‌اي جز مهاجرت اجباري اهالي به شهرها و افزايش حاشيه نشيني وجود ندارد و کشاورزان زمين‌هاي خشک و سوزان خود را رها کرده و راهي معيشت تنگ خود در شهرها خواهند شد.زنگ خطر کمبود آب در دشت مغان از چند سال قبل به صدا درآمده بود اما نه آسمان آغوش سخاوت گشود و نه چاره‌اي براي اين خشکي و خشکسالي انديشيده شد و اهالي از آنچه مي‌ترسيدند بر سرشان آمد و امروز جز آه و اشک و حسرت چيزي نصيب کشاورزان منطقه نمي‌شود.با توجه به کمبود جدي آب به خصوص در حوزه کشاورزي منطقه مغان، دستگاه‌هاي اجرايي و مرتبط از جمله سازمان جهاد کشاورزي و شرکت آب منطقه‌اي استان بايد به گونه‌اي اقدام کنند که نياز آبي محصولات توليدي در مناطق شمالي استان تأمين شود.تأمين آب کشاورزي براي تضمين رشد و ترقي کشور و دستيابي به امنيت غذايي امري ضروري و اجتناب ناپذير است به طوري که براي توليد محصولات استراتژيک و ضروري مورد نياز کشور به خصوص غلات و دانه‌هاي روغني در منطقه مغان از مهمترين نيازهاي حوزه آب استان است.براي دستيابي به اين هدف بايد سياست اجراي الگوي کشت با جديت دنبال شود چرا که اجراي الگوي بهينه کشت، در تحقق اهداف توسعه پايدار کشاورزي، افزايش بهره‌وري عوامل توليد، گسترش روحيه تعاون، ايجاد اشتغال، افزايش درآمد از فروش توليدات و حفاظت از منابع پايه ضروري است.
خشکسالي شديد در 58 درصد مساحت اردبيل
مديرکل هواشناسي استان اردبيل گفت: به دنبال کاهش بارندگي‌ها در سال زراعي جاري، 68درصد مساحت استان اردبيل در محاصره خشکسالي شديد و خيلي شديد قرار گرفته است.سياوش محمدي در جلسه بررسي آخرين وضعيت خشکسالي در اردبيل اظهار کرد: ميانگين بارش در سال زراعي جاري 129 ميليمتر است که نسبت به سال گذشته 36 درصد و بلند مدت 35 درصد کاهش نشان مي‌دهد.
وي تصريح کرد: 98 درصد مساحت استان درگير خشکسالي خفيف تا بسيار شديد است که در 55درصد مساحت استان به ويژه شمال اين استان خشکسالي شديد و خيلي شديد گزارش شده است.مديرکل هواشناسي استان اردبيل گفت: کاهش بارندگي‌ها در شمال استان اردبيل 58 درصد نسبت به سال گذشته بوده که خسارتي جبران‌ناپذير به بخش کشاورزي و همچنين ساير حوزه‌ها وارد کرده است.محمدي افزود: اين شرايط به کم شدن منابع آب پشت سدها و ذخيره‌گاه‌ها منجر شده به طوري که در اکثر سدهاي استان کاهش 30 تا 50 درصدي منابع آب را در اولين ماه بهار شاهد هستيم.وي ضرورت حمايت جدي مردم را در گذر از اين وضعيت خشکسالي يادآور شد و خاطرنشان کرد: پيش‌بيني‌ها نشان مي‌دهد که در 2 ماه باقيمانده بهار و تابستان وضعيت جوي استان همچنان تداوم روند خشکسالي بوده و بارندگي‌ها در حد بسيار کم خواهد بود.
کشت محصولات پرآب بر ممنوع!
در حالي که چند سالي است وزارت جهاد کشاورزي کشت محصولات پر آب بر نظير هندوانه، خيار، گوجه فرنگي، خربزه و ساير محصولات جاليزي را در دشت مغان و به ويژه پاياب سد خدافرين ممنوع کرده است اما متأسفانه مداومت کشاورزان بر کشت اين محصولات بر دامنه خشکسالي افزوده و گوئي هيچکس حاضر به اجراي صحيح سياست‌هاي اصلاح الگوي کشت در مغان نيست.با توجه به تداوم خشکسالي و کاهش شديد بارندگي در پاييز و زمستان امسال، کشاورزان بايد در کشت و زرع خود به محصولات کم آب‌بر اقبال نشان داده و با کمترين مصرف آب، بيشترين توليد محصول را داشته باشند.به گزارش عصر آذربايجان به نقل از مهر،اگر اين غفلت و بي‌توجهي در کشت و زرع براي توليد محصولات جاليزي و يا پر آب‌بر ادامه پيدا کند، بحران آب در بخش کشاورزي جدي‌تر خواهد بود و بهتر است پيشگيري‌هاي لازم با دورانديشي زارعين منطقه انجام شود.

منبع :