ترنم جاويد در مکتب موسيقي عاشيق نوازي اروميه

گروه فرهنگي: مکتب عاشيق نوازي اروميه که در فهرست ميراث فرهنگي ناملموس کشور با /شماره 165/ به ثبت رسيده، ترنم ماندگاري هنر اصيلي است که فرهنگ ديرينه آذربايجان را با ساز و سخن از نسلي به نسل ديگر منتقل مي کند. موسيقي عاشيق نوازي در آذربايجان غربي و به ويژه مکتب عاشيقي اروميه /اورمو عاشيق مکتبي/ که در آداب و رسوم و فرهنگ غني اين استان ريشه دوانده، با وجود شباهت هاي اندکي با موسيقي عاشيقي ساير مناطق کشور، منحصر بفرد بوده و اصالت و ارزش هاي موسيقي عاشيقي را تا به امروز حفظ کرده است. عاشيق رضا پوينده که 30 سال در مکتب عاشيقي اروميه به هنرمندي پرداخته است، گفت: عاشيق اين مکتب نه تنها در آواز بلکه در ساز و سخن نيز متبحر بوده و به تنهايي در اين سه مهارت هنري يکه تازي مي کند.

گروه فرهنگي: مکتب عاشيق نوازي اروميه که در فهرست ميراث فرهنگي ناملموس کشور با /شماره 165/ به ثبت رسيده، ترنم ماندگاري هنر اصيلي است که فرهنگ ديرينه آذربايجان را با ساز و سخن از نسلي به نسل ديگر منتقل مي کند. موسيقي عاشيق نوازي در آذربايجان غربي و به ويژه مکتب عاشيقي اروميه /اورمو عاشيق مکتبي/ که در آداب و رسوم و فرهنگ غني اين استان ريشه دوانده، با وجود شباهت هاي اندکي با موسيقي عاشيقي ساير مناطق کشور، منحصر بفرد بوده و اصالت و ارزش هاي موسيقي عاشيقي را تا به امروز حفظ کرده است. عاشيق رضا پوينده که 30 سال در مکتب عاشيقي اروميه به هنرمندي پرداخته است، گفت: عاشيق اين مکتب نه تنها در آواز بلکه در ساز و سخن نيز متبحر بوده و به تنهايي در اين سه مهارت هنري يکه تازي مي کند.
وي با بيان اينکه داستان هاي کهن عاشيقي از ويژگي هاي متمايز مکتب عاشيقي اروميه است  افزود: از آنجايي که از قرن هاي گذشته داستان هاي فولکلور در بين مردم پير و جوان استان و به ويژه اروميه از محبوبيت خاصي برخوردار بوده و سينه به سينه به نسل کنوني منتقل شده، اغلب اين داستان ها از گزند فراموشي حفظ شده است. وي اضافه کرد: از داستان هاي مکتب عاشيقي اروميه مي توان به داستان کوراوغلو در بيش از 15 قسمت با موضوع هاي مختلف، شاه اسماعيل  عباس طوفارقانلي، شاه صنم و غريب عاشيق  اصلي و کرم، جمشيد شاه، معصوم و افروز، بهرام و گلخندان، علي شاه، نجف و پريزاد و سيدي و پري اشاره کرد. عاشيق علي کريمي قره آغاجي نيز با اشاره به اينکه به 30 داستان مکتب عاشيقي اروميه تسلط کامل دارد، گفت: عبدالله خان  محمد خان، نجف، باباليسان، غلام حيدر  عندليب و طاهر ميرزا از داستان هاي مکتب عاشيقي اروميه محسوب مي شود. وي با اشاره به اينکه اجراي مقام هاي اين مکتب با خلاقيت همراه است، گفت: اين مقام ها به صورت تجربي توسط عاشيق ها ياد گرفته مي شود و يادگيري آنها به صورت نت هاي موسيقي دشوار است و از سال هاي دور اساتيد اين هنر با استفاده از تجربه خود اين مقام ها را به شاگردان و هنرآموزان خود ياد داده اند. به گفته وي عاشيق مهارت هاي آواز، سازنوازي، سخن داني  شاعري، فن بيان و حرکت هاي متناسب در عاشيق نوازي را به معرض نمايش مي گذارد. 'عاشيق علي' با بيان اينکه در مکتب هاي ديگر آلات موسيقي به اين هنر آميخته شده و اصالت آن را تحت تاثير قرار داده است، افزود: در مکتب عاشيقي اروميه ساز ' قوپوز' تنها آلت موسيقي براي هنرنمايي عاشيق بوده و از اين نظر منحصر بفرد است. وي وجود تنها يک ساز در اين هنر را موجب افزايش تمرکز هنرمند عاشيق و مخاطبان و همچنين لذت بردن بيشتر از اشعار و هنر آواز عاشيق دانست. مسئول کانون عاشيق هاي حوزه هنري آذربايجان غربي نيز با بيان اينکه تکنوازي  غير ريتميک بودن مقام ها و کلامي بودن موسيقي ارائه شده از شاخصه هاي اصلي مکتب عاشيقي اروميه به شمار مي رود، گفت: با وجود اينکه مکتب هاي ديگر موسيقي عاشيقي وابستگي زيادي به ساز دارد، پايه اجراي اين مکتب بيشتر بر شعر و آواز استوار است.
داريوش عليزاده افزود: از ويژگي هاي منحصر بفرد اين مکتب مي توان به مجموعه اي نزديک به 40 داستان مختص آن اشاره کرد؛ داستان هايي که اصالت خود را از بدو پيدايش حفظ کرده و از عاشيقي به عاشيق ديگر منتقل شده است. وي با اشاره به اينکه داستان در مکتب عاشيقي اروميه جايگاه ويژه اي دارد و روشي براي انتقال مفاهيم عرفاني، حماسي و عاشقانه است، اضافه کرد: اين داستان ها ريشه در باورهاي کهن مردم آذربايجان دارد و در بيشتر موارد آميزه اي از ارزش هاي مختلف ديني و اسطوره اي است. وي ادامه داد: احترام زن و شوهر نسبت به يکديگر و حفظ حدود شرعي، حفظ جايگاه زن در جامعه آن روز، ارج نهادن به جايگاه همسر در روزگاري که مردسالاري حاکم بود و ارزش نهادن به حريم خانواده از مشخصه هاي اصلي داستان هاي عاشقانه در اين مکتب است.
به گفته عليزاده، مکتب عاشيقي اروميه در سايه کانون موسيقي عاشيقي حوزه هنري آذربايجان غربي در سال 1389 شمسي حيات دوباره يافت و در زمان حاضر 110 نفر هنرمند موسيقي عاشيقي عضو اين کانون هستند به طوري که عاشيق حامد صمدي با 13 سال خردسال ترين و عاشيق يوسف اوهانس با 90 سال سن کهن سال ترين عضو اين کانون هستند. وي افزود: شناسايي هنرمندان عاشيق نواز سراسر استان از سال 83 تاکنون، گردآوري 54 مقام موسيقي عاشيقي باقيمانده از کل 72 مقام اين نوع موسيقي و ارائه آنها در قالب آلبوم موسيقي ' اورمودان گلن سسلر' و برگزاري هفتگي و منظم موسيقي زنده عاشيق نوازي از گام هاي ارزنده اي است که کانون موسيقي عاشيقي آذربايجان غربي برداشته شده است. وي اضافه کرد: موسيقي عاشيقي صرفا يک هنر نيست بلکه آميخته با مسلک و حرفه خاص است؛ هنر عاشيقي شناسنامه آذربايجان محسوب مي شود و در هرجاي جهان که ترک زبانان زندگي مي کنند، موسيقي عاشيقي نبض تپنده آن منطقه است. ' عاشيق' يا ' آشيق' هنرمندي است که به اجراي موسيقي عاشيقي مي_پردازد و در سال هاي بسيار دور به عاشيق  اوزان و در خراسان شمالي بخشي مي گفتند  اوزان عالم به علم هاي روز و نوازنده ساز بود و تجربه هاي سفر خود را در قالب شعر ارائه مي_کرد. ساز عاشيق ها، قوپوز نام دارد و داراي هفت سيم، 14 پرده و 72 مقام به شمار مي رود و مصري، دوبيتي، حلبي، سياستاپل، تجنيس  ديوان، تاجري، غربتي و امراهي از جمله مقام_هاي عرفاني و اجتماعي اين نوع موسيقي است. بالوولو مسکين، قول هارطون، دوللو مصطفي، عباس طوفارقانلي، خسته قاسيم از جمله شاعراني هستند که عاشيق ها اغلب از شعرهاي آنان استفاده مي کنند. فرهاد سليمي  دوللو اباذر، درويش وهاب زاده، محمد حسين دهقان، اصلان طالبي، عزيز مراد خان، يوسف اوهانس، اسمعلي لطفي، نباتعلي عليزاده و علي کريمي قره آغاجي از جمله عاشيق هاي بنام آذربايجان غربي هستند. به گزارش عصرآذربايجان به نقل از ايرنا، استاد عاشيق نواز به منظور رسيدن به حقيقت خداوندي، مرحله هاي طريقت، شريعت و معرفت را پشت سر مي_گذارد؛ طريقت يعني شناسايي راه انسانيت  شريعت يعني آشنايي با آموزه هاي اسلامي و سرانجام معرفت به معناي تبليع انسانيت و آموزه_هاي ديني به واسطه شناخت خدا و رسيدن به اوست. در اين نوع موسيقي پيام انسانيت و انسان بودن که در قالب هنر موسيقي به مخاطب منتقل مي شود، حائز اهميت بوده و هدف اصلي رسيدن به خداست. تبليغ دين و به شور آوردن جنگجويان با ساز، شعر و داستان در ميدان هاي جنگ از وظايف اصلي اين نوع موسيقي در طول تاريخ بوده است.

منبع :