هجوم و قتل و غارت گرجي ها در اردبيل‌

گروه تاريخي:در سال 431 هجري حکومت سلجوقي بر آذربايجان و اردبيل تسلط يافت و »امير ياقوتي« برادرزاده طغرل و پسر چغري حکومت مستقلي در آنجا ترتيب داد ولي بر اثر اختلافاتي که بين افراد آن خانواده پيش آمد رو بضعف نهاد و سرانجام »سلطان مسعود« در سال 527 هجري اردبيل را محاصره و تعداد کثيري از سلاجقه را بقتل رسانيد.

گروه تاريخي:در سال 431 هجري حکومت سلجوقي بر آذربايجان و اردبيل تسلط يافت و »امير ياقوتي« برادرزاده طغرل و پسر چغري حکومت مستقلي در آنجا ترتيب داد ولي بر اثر اختلافاتي که بين افراد آن خانواده پيش آمد رو بضعف نهاد و سرانجام »سلطان مسعود« در سال 527 هجري اردبيل را محاصره و تعداد کثيري از سلاجقه را بقتل رسانيد.
 بعد از او مدتي امراي پهلوانيه بر آنجا مسلط شدند و در ايام حکومت »ازبک بن پهلوان« بود که قوم مغول باردبيل تاختند. مغولها شهر را بکلي ويران کردند و ظلم و جور فراواني بر مردم روا داشتند اين حادثه بعد از هجوم گرجي‌ها سختترين بلائي بود که بر مردم اين شهر نازل شد.
توضيح آنکه در صدر اسلام وقتي عربها از آذربايجان گذشته بارّان و ارمنستان رسيدند از هيچگونه بدرفتاري نسبت بمخالفان خودداري نکردند و حتي در نخجوان جمعي از بزرگان ارمني را زنده سوزانيدند.
چون ملکشاه پادشاه مقتدر سلجوقي درگذشت ضعف حکومت در نقاط مختلف کشور بظهور رسيد و گرفتاري سلطان سنجر بدست ترکان غز و عدم لياقت جانشينان وي بطوايف سرکش مجال داد که در اطراف و اکناف طغيان کنند و بنقاط و شهرهاي ديگر دست‌اندازي نمايند.حمله گرجيان از حوادث ناگوار اين عهد ميباشد. گرجيان در اين دوران، که مدت آن در کتابها متجاوز از يکقرن نوشته شده، بلاي بزرگي براي مسلمانان آذربايجان بويژه اردبيل بودند و از قتل و آزار آنان خودداري ننمودند.
 شهرها و ديه‌ها را ويران کردند، مردم بيگناه بسياري را کشتند. حتي در اردبيل بانتقام سوخته شدگان نخجوان جمعي را در آتش انداخته سوزانيدند و از هيچگونه رفتار نابکاري روي بر نتافتند.
کتاب سلسلة النسب صفويه در احوالات »شيخ قطب الدين ابو باقي« جد شيخ صفي الدين عليه الرحمه مينويسد وي (يعني قطب الدين) در قريه کلخوران ساکن بود.وقتي که فرزندش جبرائيل (پدر شيخ صفي) يکماهه بود گرجيان به اردبيل و اطراف آن هجوم آوردند و بر آن ولايت مستولي شدند و با نهب و تاراج مردم مسلمان اين ديار، چندين هزار نفر را شهيد کردند. قطب الدين از کلخوران بشهر آمد و در زيرزميني با عيال و اولاد خود پنهان شد. قضا را روزي جواني از کسان وي نزديک اين مخفي‌گاه ايستاده بود که مردي از گرجيان فرارسيد و باوي درآويخت. جوان بر او غلبه کرد و ويرا بر زمين زد و با شمشيري که از خود او گرفت ويرا بقتل رسانيد.مرد گرجي دم مرگ فرياد کرد و از ديگر گرجيان که در آن نزديکي بودند ياري خواست. گروهي که صداي ويرا شنيدند نداي ياري در دادند و بکمکش آمدند.
جوان از ترس آنکه مبادا آنها به زير زمين مخفي‌گاه شيخ و عيالاتش راه يابند کندوي عسلي را که در گوشه حياط بود برداشته باعجله جلوي مدخل پناهگاه گذاشت و آنگاه که گرجيان رسيدند با آنان بمقابله برخاست و شربت شهادت نوشيد.
اين زير زمين تنگ بود و پناهندگان در رنج و عذاب بسر ميبردند ساعتي بعد از اين واقعه قطب الدين زن و فرزند در آنجا گذاشت و خود بيرون آمد تا هرآينه پناهگاه ديگري پيدا کند اما از بد حادثه جمعي از گرجيان او را ديدند و بر وي تاختند و شيخ را سر بريده در مقتل رها ساختند. جسد شيخ مثل ديگر مردگان بر زمين ماند ولي از آنجا که «ما کان لنفس ان تموت إلّا باذن اللّه» اوداج گردنش پاره نشده بود، پس از ساعتها بيهوشي بحال آمد و نيمه‌جان زاري مينمود. شب فرارسيده بود و تني چند از اوباش که براي بدست آوردن لباس و اشياء مقتولين در آنجا ميگشتند او را زنده يافتند و با دستاري که بر کمرش بود زخم گلويش را بستند و بمخفي‌گاه آوردند.بعدها اين زخم التيام يافت و شيخ زندگي از سر گرفت.

منبع :