آيا موضع‌گيري ترکيه در قبال حملات موشکي عليه سوريه دور از انتظار بود
آيا موضع‌گيري ترکيه در قبال حملات موشکي عليه سوريه دور از انتظار بود
1397/02/03
سرويس سياسي: آنکارا سعي دارد با حفظ روابط خود با روسيه و ايران در سوريه، و نيز تقويت جايگاه ارتش آزاد سوريه به عنوان تنها اپوزيسيون موجود در مقبل بشار اسد، خود را براي دوره انتقال قدرت آماده کرده و سهم خود را با تکيه بر اکثريت سني موجود در سوريه در ميز مذاکرات افزايش دهد.
حملات موشکي عليه سوريه بعد از کش و قوس‌‌‌‌هاي فراوان در يک هفته گذشته بالاخره از سوي آمريکا، فرانسه و انگليس صورت گرفت. فارغ از ابعاد اين عمليات و نيز ميزان موفقيت آن که به گفته ناظران عيني و اعتراف خود عاملان حملات موشکي و به لطف وجود سيستم پدافند موثر در ساحل شرقي درياي مديترانه تنها 10 درصد بوده است شايد مهمترين موضوع در اين ميان موضع گيري کشورهاي منطقه و نيز کشورهاي همسو و غير همسو با سياست‌هاي غرب در منطقه و جهان بوده است.
از اين نقطه نظر موضع ترکيه از اهميت قابل توجهي برخوردار بوده است؛ براي درک موضع اخير ترکيه در ارتباط با حملات اخير شايد بازبيني موضع رسمي آنکارا از زمان آغاز بحران در سوريه مفيد باشد.
موضع رسمي آنکارا از زمان آغاز بحران در سوريه و در زمان تصدي وزارت خارجه اين کشور از سوي احمد داود اوغلو مبتني بر کناره گيري اسد از قدرت، همکاري با غرب و در رأس آن آمريکا در سوريه براي ايجاد مناطق امن و حمايت از ارتش آزاد سوريه براي انتقال قدرت بوده است. اما سير حوادث و اشتباه محاسباتي آنکارا در مقاطع مختلفي از بحران سوريه سبب شد تا موضع آنکارا دچار تغييرات تاکتيکي و نه راهبردي شود.
ساقط کردن هواپيماي روسي با احتساب حمايت ناتو و آمريکا از اين عمل آنکارا، تاکيد بر کناره گيري بشار اسد از قدرت، حمايت تمام قد از ارتش آزاد سوريه به عنوان آلترناتيو بشار اسد در دوره انتقالي قدرت، غفلت از حمايت عربستان و امارات از حضور "پ.ي.د" در شرق فرات به عنوان بخشي از پروژه غربي- صهيونيستي از جمله اشتباهات آنکارا بود که نهايتا اين کشور را در زمين بازي سوريه به انزوا برد.
وقوع کودتاي نافرجام 15 جولاي، درگيري‌‌هاي گسترده با گروه تروريستي "پ.ک.ک" و نيز بمب گذاري‌‌هاي گسترده در داخل خاک اين کشور نهايتا رهبران ترکيه را به اتخاذ تصميمي جدي براي رهايي از انزوا در سوريه و منطقه متقاعد کرد.
نخستين اقدام در اين زمينه نامه عذرخواهي آنکارا از مقامات روسي براي ساقط کردن هواپيماي اين کشور توسط نيروي هوايي ترکيه بود. با ارسال اين نامه ميتوان گفت يخ روابط دو کشور شروع به آب شدن کرد؛ البته انعطاف مثال زدني مسکو در برخورد با اين مساله ستودني بود.
نخستين اقدام نظامي آنکارا براي ورود به خاک سوريه پس از پيشروي‌‌هاي تروريست‌‌هاي "پ.ي.د" با حمايت واشنگتن به سمت درياي مديترانه و تلاش براي رسيدن به آب‌‌هاي آزاد، با عنوان عمليات سپر فرات نيز براي اولين بار با چراغ سبز روسيه صورت گرفت.
ميتوان گفت اين همکاري نزديک نقطه عطفي براي آغاز همکاري‌‌هاي مسکو، آنکارا و تهران در خاک سوريه شد که با رايزني روسيه با ايران و نهايتا سلسله نشست‌‌هاي آستانه تداوم يافت. نشست سوچي با عنوان " کنگره گفتگوي ملي" و همچنين نشست استانبول نقطه اوج همکاري‌‌هاي ايران، روسيه و ترکيه براي تعيين نقاط عاري از درگيري و برپايي پايگاه‌‌هاي نظامي نظارتي براي کاهش درگيري‌‌ها به عنوان دولت‌‌هاي گارانتور آتش بس بوده است.
اما دو نکته‌‌اي که شايد به دلايلي در طول اين چند سال و در سير تحولات از ديد بسياري از مخاطبين مغفول مانده است. اولا حضور موازي و حمايت آنکارا از نشست‌‌هاي ژنو به رهبري غرب و در ارتباط با بحران سوريه بوده و نکته دوم و بسيار مهم تاکيد آنکارا بر کناره گيري بشار اسد از قدرت حتي در زمان حضور در نشست‌‌هاي آستانه بوده است.
با عنايت به اين دو موضوع به راحتي ميتوان به اين نتيجه رسيد که همکاري آنکارا با مسکو و تهران (نه دمشق) تنها يک همکاري تاکتيکي و نه راهبردي و براي خروج از انزوا و نيز اعمال فشار بر غرب براي عقب نشيني از مواضع خود در حمايت از "پ.ي.د" بوده است. کما اينکه دولت ترکيه در عمليات شاخه زيتون که باز با چراغ سبز مسکو صورت گرفت توانست تا حدي آمريکا و غرب را در مورد حمايت از تروريست‌‌ها در شرق فرات عقب براند و اظهارات تيلرسون براي همکاري با ترکيه در منبيج و شرق فرات گوياي اين مطلب بود.
با نگاه به حوادث سوريه در سال‌‌هاي گذشته و نيز موضع رسمي آنکارا درباره دولت رسمي سوريه به راحتي ميتوان دريافت که حمايت آنکارا از حملات موشکي آمريکا، انگليس و فرانسه چندان هم دور از انتظار نبوده است.
ترکيه با تکيه بر همکاري‌‌هاي مسکو و تهران موقعيت خود را نسبت به دو-سه سال گذشته در ميدان جنگ سوريه و حتي ميز مذاکرات ارتقا بخشيده است و از سوي ديگر همپيمانان استراتژيک اين کشور در ناتو امروز با حمله به دمشق آرزوي ترکيه براي کناره گيري اسد را دوباره زنده کرده‌اند.
اظهارات اردوغان در فرداي حملات موشکي به سوريه با عنوان: "اميدواريم تمام دنيا عليه رژيم اسد متحد شود و آنکارا قصد ندارد از ? چيزدست بکشد: اتحاد با آمريکا، شراکت با روسيه و همکاري با ايران."
يکبار ديگر اين نکته را اثبات کرد که آنکارا سعي دارد با حفظ روابط خود با روسيه و ايران در سوريه، و نيز تقويت جايگاه ارتش آزاد سوريه به عنوان نماينده جامعه اهل سنت سوريه و تنها اپوزيسيون موجود در مقبل بشار اسد در واقع خود را براي دوره انتقال قدرت آماده کرده و سهم خود را با تکيه بر اکثريت سني موجود در سوريه در ميز مذاکرات افزايش دهد.
به گزارش عصرآذربايجان به نقل از آناج، گواه اين ادعا عدم پذيرش ديدار مستقيم با بشار اسد در طول اين چند سال و علي رغم فشارهاي وارده وانزواي بيش از حد آنکارا بوده است. حتي ديدار دوغو پرينجک رهبر حزب وطن ترکيه با بشار اسد و پيشنهادات وي به رهبران آنکارا براي ديدار مستقيم با سران دمشق، نتوانست موضع راهبردي آنکارا از زمان آغاز بحران در سوريه را تغيير دهد.
منبع :