روستاييان و عشاير استان از چندين سال پيش با بحران آب مواجه شده‌اند و  اکنون در برخي مناطق روستايي و عشايري حتي در زمينه تامين آب آشاميدني نيز مشکلاتي وجود داشته و آب مردم با تانکرها تامين مي شود، چشمه‌ها و رودخانه ها خشکيده‌اند و سال هاست که کشاورزان بويژه ديم‌کاران محصولي براي درو ندارند.علاوه بر ضرر و و زيان کشاورزان ديم‌کار کاهش بارش‌ها در طول سال‌هاي گذشته در استان بر پوشش گياهي منطقه و مراتع نيز تاثيرگذار بوده و روند فرسايش خاک در بخش‌هايي از استان قابل مشاهده است.بر اساس شاخص‌ و آمارهاي اعلامي وزارت نيرو و هواشناسي استان اردبيل هم‌اکنون جزو 6 استان کم‌بارش کشور است.استان اردبيل مثل سال‌هاي گذشته امسال نيز شاهد کاهش بارش‌هاي پاييزي و در نتيجه کاهش رواناب‌ها و حجم سدهاي تاثيرگذار در استان بوده است، ميانگين بارش‌هاي استان در فصل زراعي امسال 94 ميلي‌متر بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل 10 درصد کاهش يافته است.بر اساس اعلام کارشناسان آب منطقه‌اي اردبيل، حجم ظرفيت سدهاي استان و رودخانه‌ها هم کاهش چشمگيري داشته و ورودي سد يامچي بعنوان مهم‌ترين منبع تامين آب شرب مرکز استان از 21 ميليون متر مکعب در سال گذشته به 19 ميليون متر مکعب رسيده و مصرف آب اين سد از رقم 11.4 ميليون مترمکعب به 12 ميليون مترمکعب افزايش يافته است.از طرفي آب رودخانه ارس تامين کننده آب مرکز کشاورزي استان در مغان نيز در سال‌هاي اخير به سبب خشکسالي کاهش يافته و نگراني‌هايي را در بين شهروندان منطقه پديد آورده است.به گفته کارشناسان، تنش‌هاي آب و هوايي، مصرف بي‌رويه و کاهش ذخاير زيرزميني آب، استان اردبيل را در مسير حرکت به سمت اقليم خشک قرار داده است. اين کارشناسان هشدار مي‌دهند که در صورت فقدان برنامه مناسب و تدابير مطلوب براي اين وضعيت، استان اردبيل که تاکنون به مرز بحران آبي نرسيده مي‌تواند وارد آن شده و محيط زيست و زندگي ساکنان آن با مخاطراتي مواجه شود.آنها معتقد هستند اقليم فصلي اردبيل که در ساليان گذشته مرطوب و نيمه‌مرطوب بود به سبب بارش کم در حال تبديل از نيمه‌مرطوب به نيمه‌خشک بوده و در مرز ورود به آن است، کمبود باران و برف مدت زمان خشکسالي در اين استان را از چهار ماه خشکي به هشت ماه خشکي افزايش داده ضمن اينکه افزايش تبخير و روند صعودي دما و افزايش وزش بادهاي گرم جنوبي هم بيشتر شده است.اين روند در کنار تاثير منفي کاهش ذخاير زيرزميني آب موجب شده که کشاورزان استان در سال‌هاي اخير با مشکل خشکسالي مواجه شده و متحمل خسارت‌هاي قابل توجهي شوند.طاهر پاينده ،کارشناس کشاورزي در اين باره گفت: با وجود بروز خشکسالي‌هاي متوالي و کاهش سالانه بارش‌ها ، هنوز عمق خطر کمبود آب براي بسياري از شهروندان و مسئولان استان احساس نشده و ضروري است که در زمينه مصرف بهينه آب در بخش‌هاي مختلف آشاميدني ، کشاورزي و صنعت فرهنگ‌سازي شود.وي افزود: مصرف بي‌رويه آب از سوي شهروندان، هدر رفت آب در بخش کشاورزي، کمبود منابع آب‌هاي زيرزميني ناشي از کمبود بارش و استفاده بي‌رويه کشاورزان ، ساماندهي نشدن چاه‌هاي غيرمجاز و تحقق نيافتن برنامه تغيير الگوي کشت از جمله عواملي هستند که موجب بروز و تشديد تنش هاي آبي و خشکسالي در استان اردبيل مي‌شود.وي گفت: در اثر خشکسالي سال‌هاي اخير 120 ميليون متر مکعب منابع آب اين استان به دليل استفاده نادرست هدر رفته و روان آب‌ها هم به ميزان 43 درصد کاهش يافته است.پاينده اظهارداشت: روان‌آب‌هاي ورودي به سد يامچي 25 درصد، سد سبلان 59 درصد ، سد قوري چاي 82 درصد و سد سقزچي 56 درصد در طول يک سال کاهش داشته است.وي  گفت: ذخاير آب پنج سال آينده دشت اردبيل مصرف شده و اين رقم به اين معني است که اگر هم‌اکنون به مدت پنج سال آب مصرف نکنيم، منابع آبي به وضعيت اوليه مي‌رسد.خشکسالي  به پوشش گياهي استان آسيب جدي زده است شهامت هدايت ،مديرکل منابع طبيعي استان اردبيل گفت: به دليل خشکسالي پوشش گياهي برخي مناطق استان از بين رفته و اين امر باعث فرسايش خاک مي‌شود.وي افزود: به نظر کارشناسان تداوم خشکسالي علاوه بر تاثير زيست محيطي اثرات اقتصادي و اجتماعي خاص خود را بر استان گذاشته و اگر با بسيج همه امکانات فني و اعتباري در مديريت اين رخداد طبيعي گامي اساسي برداشته نشود در آينده‌اي نه چندان دور بحران آب در کمين اين استان خواهد بود.

اقليم نيمه‌خشک و کمبود منابع آب اردبيل  جدي براي استان 

سعيد شهند، مديرکل حفاظت محيط زيست استان اردبيل هم گفت: تغييرات اقليمي و آب و هوايي سبب شده تا شرايط خشک و کمبود منابع آب استان اردبيل را به شدت تهديد کند.وي  با بيان اينکه در 2 دهه اخير اين تغييرات به شکل گسترده فضاي ناامني را براي انسان‌ها به وجود آورده ، بيان‌کرد: اين تغييرات اقليمي اثرات و نشانه‌هاي تهديدکننده‌اي را به همراه داشته بطوريکه به دنبال اين شرايط زيستگاه‌هاي آبي و تالاب‌ها روبه خشکي گذاشته و ما شاهد شکل‌گيري ريزگردها و افزايش سطح گرد و غبار در شهرها و روستاها هستيم.او  به گزارش‌گيري اخير خود از اداره کل هواشناسي استان در اعمال اين تغييرات جوي اشاره کرد و گفت: در استان اردبيل شرايط به گونه‌اي پيش رفته که از حالت مرطوب و نمناکي آب و هوايي به وضعيت نيمه‌خشک رسيده‌ايم و تبخير و افزايش دما نگراني‌هايي را به همراه داشته است.مديرکل حفاظت محيط زيست استان اردبيل بيان‌کرد: در شمال استان ما با اقليم نيمه‌خشک روبرو هستيم،  دشت اردبيل هم دشتي تشنه محسوب مي‌شود و شرکت آب منطقه‌اي و ساير نهادهاي مرتبط به شدت به دنبال کنترل و مديريت منابع آب استان هستند.شهند به تبعات منفي و نگران‌کننده کاهش بارندگي‌ها، افزايش دماي هوا و شکل‌گيري کانون ريزگردها اشاره کرد و گفت: در استان اردبيل و با منشاء داخلي محل توليد ريزگردها مشخص شده به طوري که در 100 هکتار زمين در شهرستان نمين طرح‌هاي مطالعاتي و بررسي‌هاي کارشناسي در حال انجام است.

دشت اردبيل در معرض تهديد خشکسالي 

مسعود امامي‌يگانه، فرماندار اردبيل با اشاره به کاهش شديد ذخاير آب زيرزميني در دشت اردبيل مي‌گويد: 25 سال زمان نياز است تا دشت اردبيل احيا شده و بيلان منفي آن ترميم شود.وي بيان‌کرد: بايد براي جلوگيري از تهديد جدي خشکسالي و عوارض آن در زمينه آب و خاک و محيط زيست، به دشت اردبيل به‌ صورت منطقه‌اي نگاه شود اگر براي راه علاج دير اقدام شود، حيات دشت به سمت نابودي خواهد رفت.به گفته فرماندار اردبيل، اين دشت شرايطي بدتري نسبت به دشت مغان دارد و بايد به حالت اضطراري اين دشت را احيا کرد. راهکارها و اقدامات مقابله با تهديد خشکسالي و کاهش منابع آب در استان طاهر پاينده ،کارشناس کشاورزي معتقد است که عوامل متعددي سبب کمبود آب در دشت اردبيل شده که از آن جمله مي‌توان به کاهش محسوس بارش‌ها در سال‌ هاي اخير ، برداشت بي‌رويه از آب‌هاي زيرزميني ، حفر چاه‌هاي غيرمجاز و برداشت‌هاي اضافه از چاه‌ها براي مصرف کشاورزي اشاره کرد.وي  اصلاح مديريت مصرف آب را در جلوگيري از خسارت خشکسالي ضروري خواند و گفت: با فرهنگ‌سازي توسط رسانه‌ها و نهادهاي متولي مي‌توان مصرف آب را مديريت کرد.اکبر بهنامجو ،استاندار اردبيل هم در مورد وضعيت آب و خاک استان با توجه به خشکسالي‌هاي اخير گفت: اجراي طرح‌هاي مديريت مشارکتي زمينه خوبي را فراهم مي‌آورد تا ارتقاي وضعيت منابع آب و خاک را در استان شاهد باشيم.وي افزود: بايد با روش‌هاي مختلف اطلاع‌رساني و تبليغي، اولويت زارعان را به سمت تغيير الگوي کشت سوق دهيم تا با توانمندسازي در اين حوزه، هم الگوي کشت مناسب و هم افزايش بهره‌وري توليد محصولات صورت بگيرد.او گفت: براي جلوگيري از خشکسالي  بايد برنامه مدون تهيه شود و به نظر مي‌رسد با برنامه‌ريزي مي‌توان از صدمات ناشي از خشکسالي جلوگيري کرد.وي اضافه‌کرد: انتقال آب از منابع جاري استان ، تغيير الگوي کشت ، جلوگيري از هدر رفت آب و ساماندهي چاه‌هاي غيرمجاز دشت اردبيل از جمله راهکارهاي اساسي است که با اجراي آنها مي‌توان جلوي بحران آب و خشکسالي در استان را گرفت.او با بيان اينکه رفع بحران آب اردبيل نيازمند زمان است، افزود: برخي از راهکارها نيازمند زمان اندک و برخي ديگر زمان‌بر است اما بايد به جد پيگيري لازم در اين زمينه صورت گيرد.رضا کريمي ، نماينده مردم اردبيل ، نير ، نمين و سرعين در مجلس شوراي اسلامي نيز گفت: خشکسالي ناشي از کمبود بارش و نبود مديريت مصرف آب اين استان را تهديد مي‌کند و براي پيشگيري از آن اجراي طرح‌هاي آبخيزداري و کنترل مصرف آب در بخش کشاورزي ضروري است.وي تغيير شيوه کشت و نيز جايگزيني محصولات با نياز آبي کم در استان را بهترين شيوه جلوگيري از کم‌آبي ذکر کرد و افزود: بايد تلاش شود با الگوسازي و ترويج فرهنگ صحيح مصرف آب براي برطرف کردن مشکلات موجود در استان اقدامات لازم صورت گيرد.کريمي با بيان اينکه در حال حاضر کمبود آب به عنوان يکي از بزرگترين دغدغه مردم و مسئولان کشور است، گفت: تبديل کشاورزي سنتي به کشاورزي مدرن و آبياري تحت‌فشار  ، مديريت مصرف آب با اصلاح الگوي کشت و استفاده مناسب از منابع آبي مي‌تواند در کاهش اين دغدغه‌ها کارساز باشد.او همچنين با اشاره به ميزان بالاي هدررفت آب در کشاورزي سنتي افزود: در دنيا با اصلاح ديدگاه هاي سنتي در بخش کشاورزي و تعريف کردن کشاورزي مدرن مشکل کمبود آب برطرف شده و ما نيز بايد کشاورزي خود را به اين سمت و سو هدايت کنيم.وي اظهارداشت: با توجه به توانمندي و استعدادي که در مجموعه منابع طبيعي استان وجود دارد نياز است که اعتبار مورد نياز از صندوق توسعه ملي براي طرح‌هاي آبخيزداري ، تقويت سفره‌هاي زيرزميني ، جلوگيري از فرسايش خاک و ذخيره آب اختصاص داده شود.کريمي گفت: برقراري عدالت اجتماعي در بخش کشاورزي ، مکانيزه شدن کشت ، آبياري نوين ، تقويت شرکت‌هاي دانش بنيان در بخش کشاورزي ، تکميل زنجيره کشاورزي ، حمايت از واحدهاي تکميلي و تبديلي ، اجراي عمليات آبخيزداري ، بهره مندي از اعتبارات صندوق توسعه ملي و افزايش سرمايه کشاورزي از جمله مواردي است که در برنامه ششم توسعه پيش‌بيني شده است.علي بهشتي، فرماندار گرمي مغان هم گفت: صدماتي که خشکسالي به اقتصاد و توسعه استان وارد کرده، سنگين بوده و همه دستگاه‌هاي اجرايي بايد در اجراي تمام طرح‌ها عوارض خشکسالي را در نظر بگيرند.وي  اجراي طرح‌هاي سدسازي را در جلوگيري از خشکسالي موثر دانست و گفت: با بهره‌برداري از اين سدها از خروج سالانه بيش از 250 ميليون مترمکعب آب‌ سطحي از اين شهرستان جلوگيري مي‌شود که تاثير زيادي در آينده بحراني کمبود آب به خصوص در زمان خشکسالي‌ها خواهد داشت.وي بيان‌کرد: دولت از روش‌هاي نوين و طرح‌هاي آبياري تحت فشار حمايت ويژه‌اي دارد و لازم است جهاد کشاورزي و دستگاه‌هاي مرتبط، نسبت به تشريح مزاياي اين طرح به کشاورزان و باغداران از طريق برگزاري سمينارهاي آموزشي و آموزش چهره به چهره اقدام کنند.به گزارش عصرآذربايجان به نقل از ايرنا، شهند، مديرکل حفاظت محيط زيست اردبيل نيز گفت: در احياي درياچه اروميه بخشي از منابع آب از محل پساب واحدهاي صنعتي تامين شد که در استان اردبيل نيز در احياي تالاب‌ها به ويژه درياچه نئور از اين تجربه موفق بايد استفاده کنيم.