موسيقي عاشيقي محور اتحاد فرهنگي در آذربايجان‌غربي
گزارش//
1399/04/08
گروه فرهنگي: موسيقي عاشيقي يا مکتب عاشيق نوازي اروميه ناب‌ترين ميراث ناملموس در آذربايجان‌غربي است؛ اين موسيقي روح‌نواز که سال‌هاست از صلح و دوستي و حقيقت سخن مي‌گويد، هنرمنداني از هر قوم و نژاد را گرد خود جمع کرده و سبب اتحاد بر محور فرهنگ و هنر در اين منطقه شده است. موسيقي عاشيقي مبلّغ مکتب انسانيت، حقانيت و راستي است و ساز عاشيق جز حق و راستي چيزي نمي گويد؛ ساليان متمادي است که عاشيق هاي اين ديار با ساز خود از حقيقت گفته و گوش مخاطبان خود را با داستان هاي شيرين، نوازش داده اند.
گروه فرهنگي: موسيقي عاشيقي يا مکتب عاشيق نوازي اروميه ناب‌ترين ميراث ناملموس در آذربايجان‌غربي است؛ اين موسيقي روح‌نواز که سال‌هاست از صلح و دوستي و حقيقت سخن مي‌گويد، هنرمنداني از هر قوم و نژاد را گرد خود جمع کرده و سبب اتحاد بر محور فرهنگ و هنر در اين منطقه شده است. موسيقي عاشيقي مبلّغ مکتب انسانيت، حقانيت و راستي است و ساز عاشيق جز حق و راستي چيزي نمي گويد؛ ساليان متمادي است که عاشيق هاي اين ديار با ساز خود از حقيقت گفته و گوش مخاطبان خود را با داستان هاي شيرين، نوازش داده اند.
موسيقي عاشيقي در سرزمين اقوام و اديان هنرمنداني از هر دين و مذهب را به سوي خود فراخوانده به طوري که در کنار عاشيق هاي مسلمان هنرمندان و عاشيق هاي توانمندي که نامشان مرزها را در نورديده، به چشم مي خورد که نمونه بارز آن " عاشيق يوسف اوهانس" عاشيق مسيحي اروميه اي است که دکتر جاويد او را بزرگ‌مرد پهنه موسيقي ايران خوانده است.
رسالت اصلي عاشيق ها تبليغ ارزش هاي انساني است و طبق راه و رسم اين موسيقي محلي، براي اينکه عاشيق ارزش هاي انساني را تبليغ کند، بايد سه مرحله "طريقت، شريعت و حقيقت" را طي کند و به عبارتي عاشيقي که انسانيت را تبليغ مي کند، بايد در نخستين گام راه درست را انتخاب کرده و پس از آن به حقيقت که خداوند متعال است، دست يابد.
ثبت ملي مکتب عاشيقي اروميه
مسوول و کارشناس واحد موسيقي حوزه هنري آذربايجان‌غربي با بيان اينکه موسيقي عاشيقي در دوران صفويه رونق يافت، گفت: با توجه به اينکه شاه اسماعيل صفوي خود عاشيق بود، به عاشيق ها احترام زيادي قائل مي‌شد چنان که از عاشيق هاي معروف دوران صفويه مي توان به پيرسلطان ابدال اشاره کرد که در ترکيه از طرف خضر پاشا فعاليت مي کرد.
داريوش عليزاده به نقش عاشيق ها در جنگ ها نيز اشاره کرد و افزود: عاشيق ها در جنگ ها و لشگرکشي ها نيز با ساز و سخن، سربازان را به شور مي آوردند.
وي اضافه کرد: "مکتب عاشيقي" اروميه تنها مکتبي است که با شماره 165 به ثبت ملي رسيده و اصالت ها و ارزش ها را حفظ کرده و بر خلاف ساير مکاتب عاشيقي از مسير اصلي خود منحرف نشده است.وي بيان کرد: مکتب عاشيقي اروميه از 54 مقام يا هاوا تشکيل شده که مصري، دوبيتي، حلبي، سياستاپو، تجنيس، ديوان، تاجري، غربتي و امراهي از جمله اين نواهاست که اغلب جنبه عرفاني و اجتماعي دارد.
مسوول کانون عاشيق هاي آذربايجان‌غربي ادامه داد: اين نامگذاري ها يا بر اساس منطقه جغرافيايي و يا به نام فرد بوده است چنان که سياستاپو نام منطقه اي در اوکراين است که زماني تحت حاکميت ترک ها بوده است.
وي افزود: در موسيقي عاشيقي شعرها 15 هجايي هستند و "گرايلي" و "دوداغ ديمه" نيز از جمله سبک هاي شعري اين نوع موسيقي محسوب مي_شود.
عليزاده گفت: باللو مسکين، دوللو مصطفي عباس طوفارقانلي، خسته قاسيم و عارف بزرگ گول هارطون از جمله شاعراني است که عاشيق_ها از شعرهاي آنها استفاده مي کنند.
اين کارشناس موسيقي با بيان اينکه به ساز عاشيق "قوپوز" مي‌گويند، افزود: در مکتب عاشيقي اروميه ساز هفت سيم، 14 پرده دارد و داراي 72 هاوا (نوا) بوده که اکنون 54 هاوا از آنها باقي مانده است.
وي در توضيح ارتباط ساختار فيزيکي ساز با اين اعداد بيان کرد: چون اين موسيقي عاشيقي موسيقي عرفاني است بنابراين وجود هفت سيم در ساز به علت مقدس بودن اين عدد در اسلام و مشرق زمين، همچنين 14 پرده به نام چهارده معصوم و 72 هاوا به ياد 72 شهيد کربلا نامگذاري شده است.
مسوول واحد موسيقي حوزه هنري آذربايجان‌غربي ادامه داد: به علت وقايع و حوادث مختلف درآذربايجان‌غربي به ويژه اروميه همانند قتل عام جيلوها، حمله روس ها و حوادث خونين ديگر، تاريخ مدوني از زمان پيدايش موسيقي عاشيقي در اين استان در دسترس نيست و تنها مي_توان در بيان اين موسيقي از 100 سال قبل کمک گرفت.
عليزاده، دوللو مصطفي را که 200 سال قبل در روستاي باراندوز اروميه زندگي مي کرد کاملترين عاشيقي مي داند که تمام ويژگي ها و شرايط هنر عاشيقي وهمچنين مسلط بودن به ساز هنر و ادبيات و شعر را دارد.وي گفت: آثار و شعرهاي دوللو مصطفي هر چند در جايي ثبت نشده ولي به صورت شفاهي به دست ما رسيده و در يادها جاودانه مانده است و هر چند که پس از او عاشيق هاي زيادي آمده اند ولي هيچکدام مطابق با شرايط اين هنر حرکت نکرده و تنها نام عاشيقي را يدک کشيده اند.
اتحاد اقوام مختلف با موسيقي عاشيقي
وي اضافه کرد: وجود عاشيق از مذاهب مختلف اعم از شيعه، سني، ترک، آشوري و ارمني به وحدت بين اقوام مختلف قوت بيشتري بخشيده و توانسته اين اتحاد را پررنگ‌تر کند.
وي ادامه داد: چنانکه عاشيق هايي چون عاشيق يوسف اوهانس و عاشيق يعقوب اوهانس، عاشيق جواد کچه باش، عاشيق فرهاد، عاشيق درويش عاشيق دهقان، عاشيق ذکريا، عاشيق امراه، عاشيق ميرزا کرگني، دوللو اباذر و مهمتر از همه" گول هارطون عارف و شاعري که شعرهايش توسط عاشيق ها خوانده مي شود" جزو خادمان اين هنر بومي در آذربايجان غربي هستند.
اين کارشناس موسيقي افزود: مباح ترين موسيقي، موسيقي عاشيقي است و داستان هايي که توسط اين موسيقي بيان مي شود، در استحکام فرهنگي جامعه نقش بسزايي دارد.
عليزاده افزود: وجود مشترکات فرهنگي بين آذربايجان‌غربي با کشورهاي همجوار نظير ترکيه و جمهوري آذربايجان ظرفيت مناسبي براي شکوفايي و توسعه اين هنر بومي است و با حضور عاشيق هاي اين استان در کشورهاي همجوار فرهنگ و آداب و رسوم اين ديار به ديگر کشورهاي همجوار منتقل شده و اين هنر اصيل بلند آوازه تر از هميشه خواهد شد.
وي ادامه داد: عاشيق ها فرهنگ و فولکور اين سرزمين را با زبان ساز باز گو مي کنند بنابراين حضور آنها در کشورهاي همجوار و مراسم مختلف زمينه انتقال فرهنگ ناب اسلامي و ايراني به جهان فراهم مي کند.
مکتب عاشيقي اروميه ارزشمندترين هنرهاست
رييس اداره امور هنري اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامي آذربايجان‌غربي با بيان اينکه مکتب عاشيقي اروميه از ارزشمندترين هنرهاست گفت: براي صيانت از اساتيد موسيقي عاشيقي بايد تمام توان خود را بکار گرفته و آنها را به جامعه و دنيا معرفي کرد و از مصادره شدن آنان جلوگيري کنيم.محمدباقر بابايي اظهار داشت: رسانه ها نقش موثري در شناساندن اساتيد موسيقي عاشيقي دارند و مي توانند با برنامه هاي مختلف به شکل شايسته اي اين هنرمندان را معرفي کنند.
وي ادامه داد: در حال حاضر انجمن عاشيقلار با هدف عضوگيري و شناسايي افرادي که درحوزه موسيقي عاشيقي استعداد دارند، مراحل ثبت خود را طي مي کند که با پايان مراحل ثبت و آغاز به کار کمک بزرگي به موسيقي عاشيقي و علاقمندان به آن خواهد کرد.
وي با بيان اينکه آذربايجان‌غربي عاشيق هاي مطرحي چون اصلان طالبي، عاشيق درويش عاشيق دهقان و دوللو مطفي را درخود جاي داده است، افزود: آثار اين هنرمندان بايد به خوبي حفاظت شده و براي آيندگان جاودانه بماند.
موسيقي عاشيقي ناب ترين و ارزشمندترين موسيقي است که نسل به نسل و سينه به سينه تا به امروز رسيده است؛ ساز عاشيق درطول ساليان متمادي همواره از حقيقت گفته و ظلم را مورد نکوهش قرارداده است.
به گزارش عصر آذربايجان به نقل از ايرنا، 100 هنرمند عاشيق در شهرهاي مختلف استان آذربايجان غربي فعاليت مي کنند که اروميه بيشترين هنرمندان عاشيق را به خود اختصاص داده است.
منبع :