کورسوي اميد آهوان دشت سهرين براي تداوم نسل

گروه اجتماعي: سرشماري سال 1401 خبر از افزايش گونه‌هاي شاخص مناطق حفاظت شده استان زنجان از جمله آهوي دشت سهرين مي‌دهد اما هنوز خطر انقراض اين گونه ارزشمند وجود دارد.

گروه اجتماعي: سرشماري سال 1401 خبر از افزايش گونه‌هاي شاخص مناطق حفاظت شده استان زنجان از جمله آهوي دشت سهرين مي‌دهد اما هنوز خطر انقراض اين گونه ارزشمند وجود دارد.
منطقه»دشت سهرين« با وسعت بيش از 30 هزار هکتار در فاصله 15 کيلومتري شمال غرب زنجان قرار دارد و تنها مأمن آهوان شمال غرب کشور است.
استان زنجان داراي سه منطقه تحت مديريت و حفاظت‌شده سرخ‌آباد در 120 هزار هکتار، انگوران در 92 هزار هکتار و پناهگاه حيات‌وحش در 29 هزار هکتار است.
دشت آهوخيز سهرين قسمتي از منطقه حفاظت شده سرخ آباد است که يکي از مناطق با ارزش ايران محسوب مي‌شود، عرض متوسط اين دشت 10 تا 12 کيلومتر، متوسط ارتفاع آن 1650 متر و شيب متوسط دشت سهرين دو تا سه درصد به سمت جنوب غربي است، اين دشت يکي از دشت‌هاي مهم استان زنجان بوده که در جذب و جلب گردشگران داخلي و خارجي تأثيرگذار است.اين اکوسيستم دشتي در گذشته از نظر اکولوژيکي يک زيستگاه تابستاني و مهاجرتي براي آهوان محسوب مي‌شد و اين گونه به طور پراکنده از خرداد تا آذرماه هر سال در اين منطقه ديده مي‌شود اما توسعه راه‌ها، خطوط انتقال برق و گاز و توسعه شهرها و مراکز مسکوني، روند گذر آهوان را مختل و اثرات سوء خود را نمايان کرده است تا حفاظت از اين منطقه اجتناب ناپذير شود.در نهايت اين دشت در بهمن‌ماه 57 با مصوبه شوراي عالي حفاظت محيط زيست در قالب بخشي از منطقه حفاظت شده سرخ آباد تحت مديريت سازمان حفاظت محيط زيست قرار گرفت.در زيستگاه دشت سهرين جانوراني چون آهو، پلنگ، گراز، خرس قهوه‌اي، سمور سنگي، سنجاب زميني، رودک، کبک دري، هوبره، عقاب، شاهين، دال، غاز خاکستري، خوتکا، لک لک سفيد، باکلان، افعي البرزي، افعي شاخدار ايراني، افعي زنجاني و ماهياني نظير کپور، سيم، اسبله و … زيست مي‌کنند.
آمار نزولي آهوان دشت سهرين از 92 تا 1400
اما آنچه بيش از همه به اين منطقه اهميت بخشيده، زيست آهواني است که آخرين ذخاير ژنتيکي اين گونه در منطقه شمالغرب کشور به‌شمار مي‌روند و پيشروي انسان به حريم سکونتگاه‌هاي حيات وحش اين منطقه را نيز دستخوش آسيب و چالش کرده و چشمان زيباي آهوان اين دشت را براي ادامه حيات نگران کرده است.
براساس سرشماري سال 92 قريب يک هزار و 500 رأس آهو در دشت سهرين و منطقه شکار ممنوع «فيله خاصه» زيست مي‌کردند که اين جمعيت در سال 93 با کاهش 14 درصدي مواجه شد، در سال 94 با کاهش 10 درصدي به يک هزار و 246 رأس رسيد و سال 95 نيز يک هزارو 82 رأس در اين مناطق سرشماري شد.
طي سال‌هاي 96، ،97 98 و 99 نيز به ترتيب تعداد يک هزار و 105 رأس، يک هزار و 277 رأس، يک هزار و 400 و يک هزار و 360 رأس آهو از سوي محيط‌بانان و کارشناسان اداره کل حفاظت محيط زيست استان زنجان در اين 2 منطقه مشاهده و سرشماري شدند.طبق آمار اعلامي مسئولان محيط زيست در سال 1400 تعداد آهوان دشت سهرين از يک هزار و 360 رأس سال 99 به 850 رأس رسيد و اين کاهش 500 رأسي زنگ خطر انقراض اين گونه ارزشمند جانوري را به صدا درآورد.
افزايش 13 درصدي جمعيت حيات وحش زنجان
مديرکل حفاظت محيط زيست استان زنجان با بيان اينکه 500 هزار هکتار معادل 13 درصد از مساحت استان به مناطق حفاظت شده اختصاص دارد، مي‌گويد: ميانگين کشوري مناطق حفاظت شده 11 درصد است.محمدرضا يافتيان مي‌گويد: 8 درصد نيز مناطق شکار ممنوع را تشکيل مي‌دهد و در مجموع 22 درصد مناطق استان تحت نظارت محيط زيست است. وي با ابراز خرسندي از نتايج سرشماري سال 1401 بيان مي‌کند: طبق آخرين سرشماري، آمار حيات وحش در هر سه منطقه حفاظت شده استان به ميزان 13 درصد افزايش يافته و رقم ازدياد آهوان دشت سهرين 10 درصد است اما با اين وجود هنوز اين رقم را ايده‌آل نمي‌دانيم.مديرکل حفاظت محيط زيست استان زنجان با اشاره به اينکه در سال 1400 جمعيت آهو در دشت سهرين 35 درصد کاهش يافته بود، عنوان مي‌کند: تغيير الگوي کشت از ديم به آبي، افزايش کشاورزان در منطقه سهرين و لوله‌گذاري‌ها و اجاره چاه‌ها به افراد غيربومي عوارضي براي محيط زيست و زيستگاه ذخاير ژنتيکي ايجاد کرده است.يافتيان ادامه مي‌دهد: جمعيت قوچ و ميش انگوران با افزايش 15 درصدي از يک هزار و 30 رأس يه 1200 رأس رسيده و جمعيت کل و بز طارم نيز از 730 رأس در سال گذشته، با رشد 11 درصدي جمعيت 820 رأسي در سال جاري را نشان مي‌دهد.توسعه کشاورزي در دشت سهرين زيستگاه آهوي ايراني را در معرض خطر قرار داده است. تغيير کاربري‌هاي غيرمجاز و تغيير الگوي کشت در منطقه هم باعث شده که آهوها اين دشت را ترک کرده و به‌سمت منطقه شکار ممنوع فيله خاصه در انتهاي منطقه سرخ‌آباد مهاجرت کنند.همچنين حضور شکارچيان، گله‌هاي دام و چراي بيش از حد، حفر شدن چاه‌هاي متعدد و افزايش عبور ماشين‌آلات کشاورزي باعث شده است که آهوها نتوانند همچون گذشته با آرامش لازم و امنيت کافي در اين زيستگاه طبيعي زندگي کنند.گاهاً مشاهده شده که بچه آهوها که در ميان گندم‌زارها پناه گرفته بودند، در فصل درو، اسير کمباين‌ها و گاهي نيز طعمه شکارچيان شدند و به تلف شدن اين گونه نادر جانوري انجاميده است.
تأمين علوفه براي تغذيه حيات وحش سهرين
حالا که فصل زمستان است و بارش برف نيز زمين را سفيدپوش کرده نگراني از بابت تغذيه حيوانات وجود دارد که مديرکل حفاظت محيط زيست در اين مورد عنوان مي‌کند: همه ساله با بارش برف که تغذيه طبيعي براي حيات وحش دچار مشکل مي‌شود، تعليف در دستور کار محيط زيست قرار مي‌گيرد و امسال نيز انبار علوفه براي کل زمستان کفايت مي‌کند.
وي با اشاره به اينکه در طارم و انگوران شرايط منطقه به گونه‌اي است که امکان تأمين تغذيه به طور طبيعي وجود دارد، اظهار مي‌کند: در منطقه دشت سهرين هر ساله تعليف انجام مي‌شود و امسال نيز يگان حفاظت، محيط باني، معاونت محيط طبيعي به ميزان کافي يونجه تأمين کردند و خيران نيز هفته گذشته مقداري يونجه کمک کردند.يافتيان با اشاره به اينکه سازمان محيط زيست صندوق ملي محيط زيست را براي ساماندهي خيران در اين حوزه در نظر گرفته است، خاطرنشان مي‌کند: اين صندوق مي‌تواند کمک‌ها را با هدفي که خيران تعيين مي‌کنند، دريافت کند و اکنون در بخش‌هايي مثل محيط باني و ساختمان‌ها و تجهيزات کمبودهايي داريم که خيران مي‌توانند به کمک محيط زيست بيايند.رييس اداره نظارت بر امور حيات وحش اداره کل حفاظت محيط زيست استان زنجان با اشاره به کاهش جمعيت آهوان دشت سهرين طي سال‌هاي گذشته، مي‌گويد: شکارهاي غيرمجاز و بي رويه، حفر چاه‌هاي غيرمجاز، وجود پرتعداد گله‌هاي دام در سرتاسر دشت، محدود و جزيرهه اي شدن زيستگاه، ايجاد باغات، کاشت محصولات کشاورزي و نهال، تغيير الگوي کشت از ديمي به آبي، کمبود نيرو، امکانات و تجهيزات به منظور رصد و پايش مدام، وجود دام‌هاي اهلي مازاد در منطقه در واقع عمده دليل کاهش جمعيت آهوان در اين زيستگاه اصلي است.پرويز رستمي مي‌افزايد: دشت سهرين جزو منطقه حفاظت شده سرخ آباد و تنها زيستگاه آهو در شمالغرب کشور است و زيستگاه بکر و مناسبي براي اين گونه جانوري زيبا و شاخص محسوب مي‌شود.وي عنوان مي‌کند: در زيستگاه دشت سهرين جانوراني چون آهو، پلنگ، گراز، خرس قهوه‌اي، سمور سنگي، سنجاب زميني، رودک، کبک دري، هوبره، عقاب، شاهين، دال، غاز خاکستري، خوتکا، لک لک سفيد، باکلان، افعي البرزي، افعي شاخدار ايراني، افعي زنجاني و ماهياني نظير کپور، سيم، اسبله و غيره، زيست مي‌کنند.به گزارش عصر آذربايجان به نقل از مهر،رييس اداره نظارت بر امور حيات وحش اداره کل حفاظت محيط زيست استان زنجان مي‌گويد: در منطقه حفاظت شده فيله خاصه نيز گونه‌هاي جانوري ازجمله آهوي ايراني، گراز، پرندگاني چون کبک، باقرقره، انواع پرندگان شکاري، آبزي و کنار آبزيي مهاجر زمستاني و انواع خزندگان در اين منطقه وجود دارد.

منبع :