روزگار ناخوش چاپ و نشر کتاب

گروه گزارش: اين روزها حوزه چاپ و نشر کتاب مانند اکثر عرصه‌ها حال و روز خوشي در کشور ندارد و گراني و تورم گريبان‌گير يار مهربان شده و نياز به برنامه‌هاي ويژه فرهنگي و حمايت‌هاي ويژه دولت دارد.

گروه گزارش: اين روزها حوزه چاپ و نشر کتاب مانند اکثر عرصه‌ها حال و روز خوشي در کشور ندارد و گراني و تورم گريبان‌گير يار مهربان شده و نياز به برنامه‌هاي ويژه فرهنگي و حمايت‌هاي ويژه دولت دارد.
کتاب و کتابخواني يکي از مؤلفه‌هاي مهم حوزه فرهنگ و ادب به شمار مي‌رود. آمار چاپ کتاب نشان مي‌دهد که هر جامعه‌اي تا چه حد به حوزه کتاب اهميت مي‌دهد از اين رو براي ارزيابي مختصات فرهنگي هر جامعه مي‌توان آمارهاي کتابخواني و يا چاپ و نشر کتاب را در هر منطقه مورد بررسي قرار داد.
»کتاب دوست ماست« از کودکي و از همان زمان که قلم به دست گرفتيم، اين جمله بارها در ذهن ما تکرار شده که کتاب يار مهربان و رفيق شفيق ماست. شايد آن روزها چندان فکرمان را درگير معناي آن نمي‌کرديم اما امروز بعد از گذشت چندين سال به عمق اين جمله ساده پي مي‌بريم.کتاب داناتر از هر دوستي است و هيچگاه از بذل و بخشش آنچه مي‌داند، دريغ نمي‌کند.
در بيان اهميت کتاب و مطالعه همين بس که خداوند متعال نيز درس‌هاي زندگي و رازهاي کائنات را در قالب کتابي به نام »قرآن« براي ما فرستاده و در آن به قلم قسم ياد کرده است که يک منظور آن مي‌تواند بيان نقش مهم خواندن، مطالعه و انديشيدن باشد؛ بنابراين نمي‌توان تأثيرات مثبت کتاب‌خواني را در زندگي کسي منکر شد.
اما آخرين کتابي که خوانده‌ايم را به ياد داريم؟ چه نام داشت؟ اين روزها اکثر افراد از کتاب و کتابخواني فاصله گرفته‌اند، آنچنان که براي پاسخ اين سوال بايد مدت‌ها بيانديشند.
امروزه کتاب‌ها ميهمان قفسه‌ها و ويترين مغازه‌ها شده‌اند، ديگر حتي کسي هم به آنها نگاه نمي‌کند، آنها بي‌صدا و بي‌آزار ميهمان هميشگي اتاق‌ها هستند؛ آن يار مهربان ديگر ياري ندارد، هيچ‌کس حتي حال او را هم نمي‌پرسد، او مثل چراغي است که مي‌درخشد اما پرده‌اي از غبار فراموشي، جلوي روشنايي‌اش را گرفته است.
ناگفته نماند؛ بي‌توجهي برخي از مسئولين و افزايش قيمت کاغذ و در پي آن گراني کتاب هم بي تأثير نبوده است، البته کارشناسان معتقدند افزايش قيمت کتاب در مقايسه با اقلام ديگر چندان زياد نبوده است اما وضعيت معيشتي مردم ديگر اجازه نمي‌دهد به فکر خريد کتاب هم باشند؛ بنابراين وضعيت فرهنگي و سرانه کتابخواني کشور ما چندان شرايط خوبي ندارد.
باوجود اينکه معاون فرهنگي وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي سرانه مطالعه در کشور ما را 38دقيقه در روز بدون احتساب کتب آموزشي و ادعيه‌ها عنوان مي‌کند اما تعداد روزافزون ناشران ورشکست شده و تعويض شغل در موارد بسيار زياد توسط برخي ناشران حرفه‌اي، حکايت از وجود بحراني خاموش در اين قشر مهم جامعه دارد.در جامعه‌اي که کتاب به يک کالاي لوکس تبديل شود و موارد مراجعه به آن محدود به برخي قشرهاي خاص گردد، بدون ترديد نمي‌توان از ارتقاي فرهنگي در سطوح کلان جامعه سخن گفت.
در برخي از پژوهش‌ها که در زمينه ميزان مطالعه در ميان مردم انجام شده مطالعه روزنامه حتي در زمره شاخص‌هاي مطالعه در نظر گرفته نمي‌شود. اما حتي اگر مطالعه روزنامه در ايران را نيز يکي از شاخص‌هاي مطالعه بدانيم تيراژ روزنامه‌ها گواه آن است که ايرانيان به روزنامه خواني نيز علاقه چنداني ندارند.
در کشورهاي ديگر تمهيدات تشويقي براي مطالعه، به گونه‌اي در نظر گرفته شده که مردم علاوه بر مطالعه روزنامه به ديگر مکتوبات نيز اعتنا نشان دهند. اما در ايران بدون ترديد هر سياست تشويقي بايد از پله ابتدايي آغاز کند. تشويق مردم به مطالعه روزنامه و حتي برخي مکتوبات که به زندگي روزمره آنان بستگي تام و تمام دارد.
چالش‌هاي حوزه نشر و چاپ کتاب
يک ناشر تبريزي در خصوص مشکلات عرصه چاپ و نشر مي‌گويد: با گسترش فضاي مجازي و روي آوردن مردم به اين سمت، ديگر کتاب و کتابخواني مانند گذشته مشتري ندارد و تيراژ کتاب‌هاي ما بالا نيست.
علي حسيني ادامه مي‌دهد: مهم‌ترين چالش صنعت نشر، گراني کاغذ و بي‌ثباتي قيمت‌هاست؛ ناشران براي يک سال آينده خود برنامه‌ريزي مي‌کنند اما به دليل نبود ثبات در قيمت‌ها عملاً اين کار ديگر امکان‌پذير نيست.
او مي‌افزايد: طي يک سال اخير مشکلات نيز چند برابر شده است، ناشران با نويسنده قرارداد مي‌بندند اما به يکباره قيمت کاغذ افزايش پيدا مي‌کند و اين موضوع واقعاً اذيت کننده است.
او خاطرنشان مي‌کند: مشکل بعدي تورم در جامعه و به دنبال آن گراني کتاب‌هاست، قيمت کتاب به شکل نجومي افزايش پيدا کرده و به مرور از سبد خريد مردم حذف شده است.
حسيني تاکيد مي‌کند: اميدواريم دولت حمايت‌هاي ويژه‌اي از نويسندگان و ناشران داشته باشد تا آنها هم با خيال راحت و بدون داشتن شغل دوم به کار خود ادامه دهند.
ناشران در تأمين نان شب خود ناتوان مانده‌اند
عطا يزداني، ناشر ديگر تبريزي است، او نيز در خصوص وضعيت ناشران مي‌گويد: اين روزها ناشران حال و روز خوبي ندارند، بازار نشر کساد و همه به فکر نان شب خود هستند به گونه‌اي که اکثراً شغل دوم هم دارند.او ادامه مي‌دهد: از طرف ديگر فضاي مجازي نيز باعث شده است تا وضعيت کتاب و کتابخواني بدتر شود، اين روزها همه اعتقاد دارند که در فضاي مجازي کتاب مي‌خوانند در حالي‌که مطالب آن قابل استناد نبوده و نمي‌تواند جايگزين کتاب فيزيکي شود.
او يادآور مي‌شود: البته از سويي ديگر نيز فضاي مجازي فرصت‌هاي خوبي پديدآورده است، برخي ناشران از اين فضا استفاده کرده و کتاب‌هاي خود را عرضه مي‌کنند.
يزداني مي‌گويد: تبليغ کتب در فضاي مجازي توسط نويسندگان و ناشران مي‌تواند سبب تشنگي خوانندگان براي مطالعه شود اما برخي همچنان اعتقاد دارند صرف پول براي خريد کتاب اشتباه است.او تأکيد مي‌کند: رسانه‌ها نيز بايد به ما کمک کنند تا بتوانيم مردم را به سمت کتاب‌خواني هدايت کنيم و شوق و شور آنها را افزايش دهيم چراکه با ايجاد يک بستر فرهنگي مناسب مي‌توان مشکلات اين عرصه را نيز برطرف کرد.
بي‌مهري به ناشران شهرستاني
اميررضا ياري، ناشر ديگر تبريزي نيز مي‌گويد: مشکلات عرصه نشر بسيار و براي ناشران شهرستاني نيز چند برابر است، اکثر امکانات در اختيار ناشران تهراني بوده و ما از آن برخوردار نيستيم‌.
او ادامه مي‌دهد: از طرف ديگر با گسترش فضاي مجازي برخي از مردم اقدام به ايجاد کانال و قرار دادن نسخه الکترونيک کتاب‌ها کرده‌اند و ضربه‌اي که اين مورد به ناشران مي‌زند کاري است و وضعيت کاري آنها را به تعطيلي مي‌کشاند.او يادآور مي‌شود: چالش ديگر ناشران قيمت بالاي کاغذ و بي‌ثباتي قيمت آن است، بنابراين قيمت تمام شده کتب نيز افزايش يافته و مردم با اين وضعيت اقتصادي توانايي خريد ندارند.ياري خاطرنشان مي‌کند: اين روزها مردم در هزينه‌هاي اوليه مانند خوراک و پوشاک خود مانده‌اند چه برسد که کتاب خريداري کنند، بنابراين اين حوزه نيز تابع برنامه‌هاي دولت است.
مشکلات اقتصادي، گريبانگير کتابفروشي‌ها
حسين سربازي کتابفروش تبريزي است که چندين سال است در اين حوزه فعاليت مي‌کند، او نيز به خبرنگار مهر مي‌گويد: اين روزها کتاب حال و روز خوشي ندارد، افزايش قيمت کتاب موجب شده تا خريد کتاب در کتابفروشي‌ها طي سال‌هاي اخير کاهش يابد، کتابفروشان نيز ناگزير به فروش کالاهايي غير از کتاب روي آورده‌اند.
او مي‌افزايد: از سوي ديگر اجاره بهاي مغازه‌ها نيز افزايش يافته و فروش ما کفاف هزينه‌ها را نمي‌دهد؛ بنابراين بسياري از کتاب فروشي‌ها تعطيل شده يا در بيرون بساط مي‌کنند.
او خاطرنشان مي‌کند: هيچ حمايتي از کتاب فروشي‌ها نمي‌شود و انتظار داريم با گراني کاغذ و مشکلات عديده اقتصادي حوزه نشر و فروش کتاب نيز رشد کند و اين محال است.
به گزارش عصر اذربايجان به نقل از فارس،يار مهربان اين روزها حال و روز مساعدي ندارد و آرام آرام به سمت فراموشي مي‌رود، جامعه و مردم آنقدر درگير مشکلات کوچک و بزرگ خود شده‌اند که کتاب و کتابخواني در سبد اقتصادي و فرهنگي آنها جايي ندارد؛ اميدواريم دولت تدابير ويژه‌اي در اين زمينه بيانديشد تا مشکلات اين حوزه نيز برطرف شود.

منبع :