زندان تاريخي سليمان تکاب لاقي زيبايي و هراس در جنوب آذربايجان‌غربي

گروه فرهنگي: زندان سليمان، اثر بي بديل معماري جهان، تلاقي هراس و زيبايي است و هنوز صداي گوش خراش ديوها و جن ها از دهانه اين کوه به گوش مي رسد؛ گويي طبيعت به جنگ انسان آمده تا او را به وهم و هراس بياندازد و خود يکه تاز ميدان شود.

اينجا تاريخ و طبيعت دست دوستي داده اند و زيباترين و هولناک ترين اثر را خلق کرده اند؛ زيباييش هر گردشگر و مسافري را به وجد مي آورد و وهم انگيز بودنش خوف و هراس را برجان مستولي مي کند؛ اينجا بزرگ معمار هستي دست به کار شده و مخوف ترين زندان جهان را در دل تخت سليمان تکاب بنا کرده است.
نامش کوه زندان سليمان، برگرفته از نام سليمان نبي همان پيامبري که ديوها و جن ها در تسخير او بودند و با آنها سخن مي گفت؛ اينجا روايت سرنوشت ديوهاي سرکشي است که از حضرت سليمان نافرماني کرده اند و محلي هاي اين ديار براين اعتقاد هستند که سليمان نبي آنها را در زنداني مخوف و بزرگ حبس کرده تا براي ابد در آن بمانند زنداني که ديواره‌هايش آنقدر بلند است که ديوان نتوانند از آن بيرون بيايند محلي‌ها به حفره عميق اين کوه بزرگ که ديوها در آن محبوس هستند "زندان ديو يا زندان سليمان" مي‌گويند.زندان سليمان، تپه‌اي در دشتي زيباست که قدمت آن به دوره‌ سوم زمين‌شناسي (مزوزوئيک) مي‌رسد.
اين کوه يکي از مهم‌ترين و مشهورترين جاذبه‌هاي طبيعي، تاريخي و گردشگري آذربايجان غربي به شمار مي‌رود؛ شهرت اين محل آن‌قدر زياد است که هرسال افراد زيادي براي ديدن آن از اقصي نقاط ايران و جهان راهي تکاب مي‌شوند.اين کوه، ميان‌تهي و مخروطي‌شکل است و در نظر اول بسيار وهم‌انگيز به نظر مي‌رسد و در صورتي که از کوه بالا بروي و از فراز آن به حفره‌ي مياني کوه نگاه کني، دچار سرگيجه و احساس ترس و وحشت خواهي شد.حفره‌ درون کوه، همچون تمام پديده‌هاي زمين شناسي طبيعي در اثر رسوب کاني‌هاي مختلف و طي سال‌هاي طولاني پديد آمده است.
چرا زندان سليمان؟
کوه زندان سليمان، واقع در تخت سليمان تکاب يکي از کوه‌هاي آتشفشاني است؛ اين کوه که در قديم بخارهاي آتشفشاني از آن بيرون زده و سر و صدا راه مي‌انداخته، مردم را ترسانده و باعث مي شده که فکر کنند که حتما ديو يا ديوهاي مخوفي در آن کوه زنداني شده‌اند.مردم محلي باور دارند که حضرت سليمان براي مجازات ديوهايي که از او سرپيچي کرده بودند، اين زندان را ساخته که حالت سياه‌چاله مانند دارد و هيچ راهي به بيرون ندارد، به همين دليل به آن زندان ديو نيز گفته مي‌شود. در بالاي اين زندان نيز يک ديواره عظيم که همان حفره با ارتفاع ?? متري را ساخته است تا ديوهاي زنداني درون سياه‌چاله نتوانند فرار کنند.
آنها عقيده دارند ديوي که در اين سياه‌چاله زنداني شده است، همان ديوي است که انگشتر حضرت سليمان را ربوده و هنوز در اين سياه‌چاله زنداني و به شدت خشمگين است و از دهانش گازهاي سمي بيرون مي‌آيد.همين گازها و بخارهاي ناشي از فعل و انفعالات شيميايي باعث شده بود تا مردم محلي باور کنند که اين کوه يک کوه وحشتناک است و اگر کسي به داخل آن راهي پيدا کند، توسط ديو زنداني، خورده خواهد شد.تنها راه ديدن اين سياهچاله مخوف از بالاي کوه است وگرنه هيچ راه ديگري از داخل به بيرون ندارد؛ به همين علت هم مردمان باستان باور داشتند که اگر کسي وارد اين کوه شود، توسط ديو خورده شده و هيچگاه بيرون نمي‌آيد.
زندان سليمان محل عبادت مانويان
اگر به بالاي کوه برويد، بناهايي از سنگ و ساروج خواهيد ديد که به‌خوبي نشان مي‌دهد آن مردمان براي اين کوه تقدس قائل بوده‌اند و براي عبادت يا قرباني مرتبا به آنجا مي‌رفتند؛ به ويژه حدس و گمان تاريخ‌دانان بر آن است که اين کوه در دوران مانويان يکي از محل‌هاي اصلي عبادت بود.همچنين در مسير بالا رفتن از کوه رفته‌رفته با آثاري باستاني روبه‌رو مي‌شويد که کم‌کم بر تعداد آن‌ها افزوده مي‌شود؛ اول از همه کتيبه‌اي با خطي شبيه ميخي را مي‌بينيد تا اينکه کم‌کم به بقاياي بناهايي که زماني در روي کوه وجود داشته‌اند، مي‌رسيد.بنابر گفته‌ها و مکتوبات برخي مورخان، اين مکان وهم‌انگيز در هزاره‌ اول پيش از ميلاد مسيح (ع) زندان حضرت سليمان نبي (ع) بوده است؛ به جز خود کوه و حفره‌ مياني آن که جذاب‌ترين بخش اين کوه را تشکيل مي دهد، چشمه‌هاي طبيعي گوگردي فرواني اطراف کوه وجود دارند که با آب‌تني در اين چشمه‌ها مي توان از خواص درماني‌شان بهره مند شد.همچنين در بالاي کوه، يک بناي تاريخي از دوره‌ي مانايي‌ها باقي مانده است که به احتمال زياد عبادتگاه بوده و شامل اتاق‌ها، تراس و راه‌پله مي‌شود.
کوه زندان سليمان در فهرست ميراث طبيعي کشور
اين باستان شناس اظهارکرد: علاوه برثبت اين اثر به عنوان يک اثر تاريخي و فرهنگي،سازمان ميراث فرهنگي وقت با بررسي ويژگي‌هاي شاخص اثر طبيعي کوه زندان سليمان، اين اثر را در فهرست ميراث طبيعي کشور قرار داد.
خان محمدي افزود: ارتفاع زياد و اشراف به تخت سليمان تکاب موقعيت ويژه اي چه از نظر ميراث فرهنگي و چه از نظر جاذبه بسيار مهم گردشگري به اين اثر داده و به عنوان يک اثر مهم تاريخي گردشگري منطقه جنوب آذربايجان_غربي و در مسير اثر جهاني تخت سليمان تکاب همواره پذيراي گردشگران داخلي و خارجي قرار گرفته است.
زندان سليمان هزاران سال پيش آتشفشان بوده است
علي محمدي در کتاب "تکاب افشار" مي‌نويسد: من معتقدم اين کوه در هزاران سال پيش آتشفشان بوده و بعدها در اثر تحولات زمين، گودي آن تشکيل درياچه‌اي را داده شبيه به درياچه تخت سليمان و باز به‌همين ترتيب پس از گذشت زمان متمادي آب آن خشک شده و به‌صورت فعلي در آمده است. چون سنگ‌هايي که بدنه کوه و زمين اطراف را تا مسافتي پوشانيده، همگي داراي خلل و فرج هستند و جزو مواد خروجي از دهانه کوه آتشفشان محسوب مي‌شوند.وي ادامه مي دهد: به‌علاوه در اطراف همين کوه چشمه‌هاي متعددي از آب گرم ديده مي‌شود که داراي املاح معدني فراواني هستند. به‌طوري که سطح زمين اطراف خود را تغيير رنگ و تغيير شکل داده‌اند. بعضي از اين چشمه‌ها مقدار آب ثابتي دارند و فقط فشار گاز موجب جوشش آن‌ها مي‌شود به‌نحوي که انسان در ابتداي رويت تصور مي‌کند که مرتب از اين چشمه، آب خارج مي‌شود در حالي که اين‌طور نيست.
به گزارش عصرآذربايجان به نقل از ايرنا  مجموعه باستاني تخت سليمان يکي از مشهورترين و مهم‌ترين مراکز تاريخي ايران با قدمتي از زمان اشکانيان و ساسانيان است و از جمله محبوب‌ترين ديدني هاي تکاب به شمار مي‌آيد. اين مجموعه که عمارتي مخصوص براي سکونت موبدان بوده است، به زيبايي معماري سلطنتي سلسله ساسانيان را به نمايش مي‌گذارد. تخت سليمان، بزرگ‌ترين مرکز آموزشي، مذهبي و عبادتگاه ايرانيان در زمان ساسانيان بوده است و بقاياي به‌جاي مانده از آن به روي جبهه‌اي از سنگ در 48 کيلومتري شمال شرق تکاب قرار دارد.تخت سليمان با وجود آثار طبيعي نظير درياچه‌ها، قبرهاي کهنسال، آبگرم‌ها و بناهاي تاريخي، يکي از محبوب‌ترين جاذبه‌هاي گردشگري آذربايجان غربي است که تنها سه کيلومتر با زندان سليمان فاصله دارد. در برخي روايت‌ها گفته مي‌شود که اين مجموعه توسط حضرت سليمان ساخته شده است و به همين دليل نام آن را تخت سليمان گذاشته‌اند البته در شاهنامه با نام چيچست به اين مجموعه اشاره شده است.

منبع :