روايت لحظه به لحظه سردشت پس از حملات شيميايي

گروه تاريخي: کادر پزشکي بهداري سپاه با کمک نيروهاي محلي توانستند از دو حمام شهر به عنوان دو ايستگاه رفع آلودگي جهت استقرار زنان، مردان و کودکان استفاده کنند.

29 ژوئن روز مبارزه با سلاح‌هاي شيميايي و ميکروبي در جهان است. علت اين نامگذاري بمباران شيميايي سردشت در سال 1366 توسط رژيم بعث عراق است.
ساعت چهار و نيم عصر يکشنبه هفتم تير سال 1366 هواپيماهاي جنگي ارتش بعث عراق، چهار نقطه شهر سردشت و سه نقطه در روستاهاي اطراف آن را در استان آذربايجان غربي و کنار مرز عراق با 7 بمب شيميايي خردل و تاول زا مورد حمله قرار دادند.دو بمب در بازار و دو بمب ديگر به دو منطقه مسکوني اصابت کرد و بقيه در باغ‌هاي مجاور شهر افتاد.
بيمارستان و نقاهتگاه شهر نيز در مسير جريان هواي آلوده قرار گرفت و برخي از پزشکان و پرستاران پس از چند ساعت به دليل آلوده شدن، مجبور به ترک آنجا شدند.
برق و مخابرات قطع و کليه فعاليت‌هاي خدماتي شهر فلج شده بود زيرا اکثر کارکنان محلي مصدوم شده بودند.کادر پزشکي بهداري سپاه با کمک نيروهاي محلي توانستند از دو حمام شهر به عنوان دو ايستگاه رفع آلودگي جهت استقرار زنان و مردان استفاده کنند.ماشين‌هاي آتش نشاني نيز مسئوليت تدارک آب حمام‌هاي شهر را عهده دار بودند.
سالن ورزشي شهر به عنوان يک نقاهتگاه 150 تخته مورد استفاده قرار گرفت.
با توجه به ماهيت اثر گاز خردل، برخلاف گاز اعصاب که ناگهان همه بيماران در همان ساعت اول مراجعه مي‌کنند، ساعت ساعت بر تعداد مصدومين افزوده مي‌شد. در نقاهتگاه درمان‌هاي اوليه انجام گرفته و مصدومين پس از پايدارشدن نسبي علائم حياتي به شهرهاي ديگر اعزام مي‌شدند.آلودگي مواد غذايي، ميوه جات، سبزيجات، مزارع، آب‌ها و حتي حيوانات باعث برخي مسموميت‌هاي گوارشي شده بود. گله‌هاي گاو و گوسفند که تنها سرمايه برخي از خانواده‌ها محسوب مي‌شد از بين رفته بودند و محصول برخي مزارع آلوده و غير قابل استفاده بود.
يک روز پس از حادثه، مصدومان بدحال با چندين پرواز از اروميه و تبريز به تهران منتقل شدند.صحنه بسيار ناراحت کننده‌اي در فرودگاه تهران وجود داشت که تحمل آن براي خلبانان و خدمه هواپيماهاي نظامي نيز دشوار بود.کودکاني در سنين مختلف با چشمان ورم کرده به سختي ناله مي‌کردند و سعي داشتند از مادران خود دور نيفتند.
تعداد زيادي از مصدومان بد حال به بيمارستان منتقل شدند. برخي کودکان در حال اغماء بودند.
در همان لحظات اوليه 20 نفر شهيد و حدود 2 هزار نفر مجروح شدند.در آن زمان شهر سردشت، شهري کاملاً غيرنظامي و مسکوني و داراي 18 هزار نفر جمعيت بود. گرچه اين شهر چند بار مورد بمباران هواپيماهاي نظامي عراق قرار گرفته بود ولي کسي توقع حمله شيميايي با آن ابعاد را نداشت.ناآشنا بودن مردم با تبعات و آثار گاز خردل، چگونگي مواجهه با سلاح‌هاي شيميايي و اصابت بمب‌ها به بازار و مناطق پر رفت و آمد شهري باعث افزايش شمار مصدومان و قربانيان اين فاجعه شد.
بر اساس آمار رسمي از شهر 12 هزار نفري سردشت 8 هزار و 25 نفر از اين جمعيت در جريان اين بمباران مصدوم شدند. 3 هزار نفر از اين افراد به طور سرپايي درمان شده و مدتي را در روستاهاي مجاور شهر سردشت سپري کردند به اين اميد که آلودگي شهر با گذشت زمان برطرف شود.
هزار و 500 نفري که حال وخيم‌تري داشتند به بيمارستان‌هاي خارج از سردشت اعزام شدند.
از بيماراني که به تهران فرستاده شدند 420 نفر طي 7 تا 10 روز اول از بيمارستان‌ها مرخص شدند. 180 نفر باقيمانده افرادي بودند که هفته‌هاي زيادي را در بيمارستان سپري کرده و 113 نفر از آنها شهيد شدند. 42 نفر از اين افراد کساني بودند که از ترس بمباران هواپيماهاي دشمن، در زيرزمين يکي از ساکنين سردشت پناه گرفته بودند. تعداد هزار و 324 نفر از آنها نيز هم اکنون از عوارض شديد ريوي و زخم‌هاي ناشي از آثار سلاح‌هاي شيميايي رنج مي‌برند.
سردشت سومين شهر قرباني جهان بر اثر استفاده از جنگ افزارهاي شيميايي پس از شهرهاي هيروشيما و ناگارزاکي است. جامعه بين الملل در مقابل اين اقدام صدام سکوت کرد. اين واقعه زماني رخ داد که دانش پزشکي کافي براي مداواي بيماران ناشي از سلاح‌هاي شيميايي وجود نداشت.
رهبر معظم انقلاب (مدظله العالي) در مورد سکوت دنيا در کشتار شيميايي يک شهر گفته است: " يک شهر را بمباران شيميايي مي‌کنند، هزاران نفر را در يک شهر، بچه، بزرگ، پير، جوان، زن و مرد را نابود مي‌کنند و دنيا سکوت مي‌کند! دنيايي که گاهي افتادن يک گربه در چاه برايش به مسئله‌اي مهم تبديل مي‌شود، در خبرگزاري‌ها و تلويزيون‌ها و روزنامه‌ها منعکس مي‌شود که بله يک گربه‌اي در چاه افتاده بود و دستگاه‌ها جمع شدند زنده بيرون بياورند، يا يک حيوان آبي به ساحل افتاده و جان مي‌دهد، اين را يک‌جوري برمي گردانند به آب تا زنده بماند، دنيا براي اين چيزها جنجال به راه مي‌اندازد، آن وقت براي کشتار شيميايي يک شهر دنيا ساکت مي‌ماند."
اکبر هاشمي رفسنجاني فرمانده اتاق جنگ ايران در طول 8 سال جنگ تحميلي، در نماز جمعه 12 تير 1383 با اشاره به بمباران شيميايي سردشت و حلبچه گفت: "وقتي که عراقي‌ها ديدند که در جبهه حريف ايراني‌ها نيستند و ايراني‌ها هر جا مي‌خواهند جلو مي‌روند، بنا گذاشتند که در شهرها شرارت کنند. سردشت يک شهر کوچک کردنشين است که در نزديکي مرز عراق قرار دارد. شهر را بمباران شيميايي کردند، شش بمب خردل در شهر و چند بمب بيرون شهر انداختند. به بازار و جاهاي ديگر افتاد. يکصد و سي نفر را در جا شهيد کردند و 8 هزار و 25 نفر هم مصدوم بودند که بعداً خيلي از اينها با فلاکت شهيد شدند يا هنوز مانده‌اند و دارند با زجر زندگي مي‌کنند."
او بمباران سردشت را تلويحاً از عوامل مؤثر قبول قطعنامه توسط ايران ذکر مي‌کند: " صدام و حاميانش که کاخ آرزوهاي پوشالي خويش را در مسير سيل بنيان‌کن اراده جوانان ايراني مي‌ديدند، ذات سبعانه خويش را بيش از پيش برملا کردند و اين بار علاوه بر گشودن جبهه‌اي ديگر در جنگ نفت‌کش‌ها، بمباران شيميايي شهرها را در دستور کار خويش قرار دادند و براي نشان دادن تصميم خويش در اجراي اين اقدام غيراخلاقي، غيراسلامي و غيرانساني در پي بمباران شيميايي سردشت، از حلبچه شروع کردند که زن و مرد و کودک و نوجوان را چون برگريزان خزان بر زمين ريختند. کم کم عراق با موشک‌هاي با برد زياد و سلاح‌هاي شيميايي وارد جنگ شده بود که اوج قساوت آن بمباران شيميايي حلبچه بود."
در روز نوشت‌هاي کوتاه يک رزمنده جنگي از روز فاجعه بمباران شيميايي سردشت تا 10 روز پس از آن آمده است:
يکشنبه 7 تيرماه 1366، امروز ساعت 16: 35 بعد از ظهر هواپيماهاي عراقي ناجوانمردانه چند نقطه از شهر را هدف بمباران شيميايي قرار دادند. وضع شهر خيلي خراب شد، اکثر مردم و رزمندگان مصدوم شده اند که حدوداً به 900 الي هزار نفر مي‌رسد. 200 نفر بستري شده و 100 نفر هم اعزام شده اند. 10 مغازه ويران و يک ماشين خسارت ديده است. مواد بوي سير مي‌داد و چهار راه بطرف سپاه شديداً آسيب ديده است. چهار راه فرمانداري، پشت فرمانداري هم همينطور. طبق اطلاع واصله امشب عراق در صدد اجراي تک مي‌باشد.
چهارشنبه 10 تير 1366؛ امروز ساعت 12 ظهر خبرنگاران خارجي از مناطق آلوده توسط بمب‌هاي شيميايي بازديد کردند که در اواخر بازديد آنها هواپيماهاي عراقي چند نقطه اطراف شهر را هدف قرار دادند. کار امداد و رسيدگي به مصدومين شيميايي هنوز ادامه دارد و 90 درصد آنها اعزام شده اند.
دوشنبه 13 تير 1366؛ ديشب از ساعت 2 بامداد تا 7 صبح سردشت و حومه و بعضي روستاها مورد تهاجم توپخانه شديد عراق قرار گرفت که در نتيجه چند تن شهيد و عده‌اي مجروح شدند. همچنين دشمن تجاوزکار اقدام به تک در ناحيه دوپازا و بلفت نمود که شدت درگيري بسيار زياد بوده است خبر دقيقي از اين تک ندارم. چندين بار هم هواپيماهاي عراقي بر فراز آسمان آمدند. هم اکنون شهر 90 درصد خالي مي‌باشد و مردم به بيرون رفته اند.
يکشنبه 14 تير 1366؛ شهر هنوز کم و بيش خلوت است و آمار شهدا و مصدومين روز به روز افزايش مي‌يابد. امروز بعد از ظهر از ساعت 6 تا 9 مشغول دفن اجساد بمباران شيميايي سردشت بودم که تعداد آنها به 22 تن رسيد و بدين ترتيب جمع کل شهدا تاکنون به 48 نفر رسيد. مردم همه داغدار و عزادار هستند… از خانواده واحدي هم 11 نفر به شهادت رسيده اند. الان در دفتر فرماندهي نشسته ام و از منزل برادر ناصر (صفرزاده) بر مي‌گردم، فردا قرار است برادر ناصر به اروميه برود و صبح هم از ساعت 9 تا 12 جلسه شوراي فرماندهي برقرار بود.به گزارش عصر آذربايجان به نقل از مهر،چهارشنبه 17 تير 1366؛ 2 تن از نمايندگان سازمان ملل متحد به همراه آقاي خرازي به سردشت وارد شدند و در مرحله اول بازديد حدود ساعت 11 ظهر، به علت ازدحام مردم انجام نگرفت. پس از مدتي توقف سرانجام در ساعت 2 بعد از ظهر بازديد انجام گرفت و با هلي کوپتر حرکت (بازگشت) نمودند.

منبع :