حمام تاريخي خواجه نصير مراغه را بي‌توجهي تخريب مي‌کند

گروه جامعه: حمام تاريخي خواجه نصير مراغه به شدت در معرض تخريب است. معماري و مهندسي ساخت بناهاي ايراني کهن از جمله مهارت‌هايي است که در بسياري از علوم مهندسي پيشرفته غرب نيز به صراحت عنوان شده است.

 احمد طالبي

گروه جامعه: حمام تاريخي خواجه نصير مراغه به شدت در معرض تخريب است. معماري و مهندسي ساخت بناهاي ايراني کهن از جمله مهارت‌هايي است که در بسياري از علوم مهندسي پيشرفته غرب نيز به صراحت عنوان شده است.
ايرانيان از ديرباز در ساخت مساجد قنات‌ها، آب انبارها، کاريزها و حمام‌ها نبوغي داشتند که پس از ساليان متمادي حتي امروز در قرن پيشرفت و توسعه، الگوي بسياري از مهندسان خواهند بود اما اينکه امروزه تا چه اندازه از اين ميراث گذشتگان حفاظت مي‌شود، جاي بسي تأمل دارد.
چه حال خوشي داشتند قديمي‌ها؛ بعد از نماز صبح، شاگرد مغازه را همراه مي‌کردند با لباس‌ها و ساير ملزومات گرمابه که زن خانه در يک بقچه سفيد رنگ مي‌پيچيد از صابون زردرنگ مراغه با آن بوي خاص‌اش گرفته تا سنگ پا و يک‌سري چيزهاي ديگر تا به گرمابه ببرد.
خودش هم چندي بعد راه مي‌افتاد؛ در کوچه و پس کوچه‌هاي تاريک و تنگ بازار تا آفتاب نزده حمام کرده باشد و بتواند کرکره مغازه‌اش را در بازار به‌موقع بالا بکشد و به کسب روزي مشغول شود. در گرمابه نيز با يک چاي دارچين و در مواقعي بعد از مشت و مال حسابي که به وي مي‌دادند و يک شربت، پذيرايي مفصلي مي‌شد و با انداختن سکه‌اي در دخل صاحب حمام، از آنجا خارج مي‌شد.
روزهاي جمعه هم آنقدر حمام شلوغ مي‌شد که قفسه براي گذاشتن لباس پيدا نمي‌شد. دلاک‌ها هم آنقدر مشت و مال به خيل عظيم مراجعه‌کنندگان مي‌دادند که آخر شب ناي حرف زدن و پاي رفتن به خانه را نداشتند.
جايگاه ويژه گرمابه‌ها در تاريخ ايران
گرمابه‌ها در فرهنگ و پيشينه سرزمين ايران از لحاظ توجه به پاکيزگي همچنين کارکردهاي مختلف اجتماعي و فرهنگي، جايگاه ويژه‌اي داشتند. اين حمام‌ها نقش قابل توجهي در انتقال آداب و رسوم، آيين‌ها و مناسک، ادبيات شفاهي و ساير ابعاد فرهنگي جامعه ايفا مي‌کردند.
اين گرمابه‌ها همچنين از نظر معماري داراي ارزش و اعتبار هستند و هويت معماري بومي هر منطقه را به نمايش مي‌گذارند. مراغه نيز در طول ساليان داراي حمام‌هاي تاريخي زيادي بوده است که در چند دهه گذشته بخش قابل توجهي از اين ميراث تاريخي به بهانه‌هاي مختلف، تخريب و تغيير کاربري يافته و اکنون تعداد معدودي از آنها پا برجا و براي بقاي خود، نيازمند توجه بيشتر مسوولان هستند.
بخار بي‌توجهي، گرمابه‌ حمام تاريخي خواجه نصير مراغه را فرا گرفته است
حمام تاريخي خواجه نصير مراغه به شدت در معرض تخريب است. پايه‌هاي حمام تاريخي خواجه نصير مراغه مربوط به دوره ايلخاني، بناي آن صفويه و بخش الحاقي آن نيز در دوره قاجاريه بنا شده است. اين حمام تاريخي در بافت تاريخي شهر مراغه مجموعه‌اي زيبا و کم نظير از طاق و گنبدهاي متعدد و تزئينات آجري است. حمام تاريخي خواجه نصير نزديک به 500 متر مربع وسعت دارد و به خاطر ارزش و اهميت معماري در فهرست آثار ملي به ثبت رسيده است.
اين حمام جزو معدود حمام‌هاي تاريخي دو قلو با بخش‌هاي مجزاي زنانه و مردانه در کشور است.حمام تاريخي خواجه نصير در داخل بازار شهر مراغه تا اواسط دهه 70 داير بود و از آن  به صورت حمام عمومي استفاده مي‌شد.
اوايل دهه هشتاد اين اثر تاريخي به خاطر تعطيلي پنج ساله به شدت تخريب و به محل تجمع معتادان تبديل شده بود.با پيگيري‌هاي رسانه‌اي خبرنگار فارس در مراغه خبر مرمت اين اثر تاريخي در سال 83 آغاز شد.با تخصيص اعتبارات اندک توسط اداره‌کل ميراث فرهنگي مرمت اين بناي تاريخي به صورت کند تا اوايل دهه 90 ادامه داشت.
 بيش از 10 سال کار مرمت حمام تاريخي خواجه نصير متوقف و بخش‌هاي مرمت شده به شدت آسيب ديده و در حال تخريب است.
اوايل دهه هشتاد حمام تاريخي خواجه نصير محل تجمع معتادان بود پس از سال‌ها در اثر بي‌توجهي و اختلاف بين شهرداري و ميراث فرهنگي دوباره اين محل به مرکز تجمع معتادان تبديل شده است. بخش‌هاي مرمت شده اين بنا به شدت آسيب ديده و نياز به بازسازي مجدد دارد. حمام صفوي خواجه نصير مراغه سال 1384  و به شماره 144324 در فهرست آثار ملي به ثبت رسيده است.
لزوم حفظ گرمابه‌هاي تاريخي در فضاي شهري مدرن
با توسعه شهرنشيني مدرن و فاصله گرفتن از معماري سنتي، تلاش به‌منظور حفظ آثار تاريخي براي نسل‌هاي آينده ضروري به نظر مي‌رسد. گرمابه‌هاي قديمي علاوه بر کارکرد جذب گردشگر و در نتيجه افزايش درآمدهاي وابسته به صنعت گردشگري، داراي ارزش‌هاي معماري نيز هستند.
به گزارش عصر آذربايجان به نقل از ايلنا،همچنين اين بناها در بيشتر کشورهاي شرقي، به‌عنوان يک اثر فرهنگي منحصر به‌فرد، جايگاه قابل توجهي در بهبود صنعت گردشگري دارند. حمام‌هاي باستاني ميراث کهن تاريخي هستند که غفلت از اهميت و کارکردهايشان مي‌تواند آنها را دستخوش تخريب‌هاي جبران‌ناپذير کند. پس قبل از اينکه باز هم دير شود بايد فکري به حال اين بناهاي تاريخي کرد.

منبع :