بازخواني يک سند تاريخي//

اهالي هريـــس، چنان سرســـختانه در برابـــر اراده ي رضاخـــان بـــراي کشـــف حجاب زنان ايســـتاده اند کـــه در نهايت، خود رضاشـــاه وادار بـــه دخالـــت در کنترل اوضاع مي شـــود.

گروه تاريخي: اهالي هريـــس، چنان سرســـختانه در برابـــر اراده ي رضاخـــان بـــراي کشـــف حجاب زنان ايســـتاده اند کـــه در نهايت، خود رضاشـــاه وادار بـــه دخالـــت در کنترل اوضاع مي شـــود.
يکي از اقدامات رژيم پهلوي بر عليه فرهنگ اصيل مردم ايران تلاش براي دين زدايي بود و در اين مسير بانوان به دليل داشتن حجاب در معرض يکي از برنامه هاي استکباري رژيم قرار گرفت اما قاطبه زنان ايراني با اين دستور رژيم مخالفت کردند. اوج اين مخالفت ها را مي توان در دوران رضا شاه پهلوي و حادثه گوهر شاد ناميد. هفدهـــم ديماه ســـال 1314  رضاشـــاه، امر به » کشـــف حجـــاب« از زنـــان ايراني کرد.پيـــرو ايـــن دســـتور  تمامي قـــواي حکومتي بـــراي اجراي اين خواســـتهي شاهنشـــاهي، وارد ميدان شـــدند. باوجود چنيـــن عزمي در حکومتي_هـــا، مـــردم ايـــران، به راحتـــي زيربار اين دســـتور غيرشـــرعي نرفتـــه و اقدام به مقاومـــت در برابـــر عمّال رضاخـــان کردند.
ازجمله در شـــهرهاي مختلـــف منطقه ي آذربايجان، اين مقاومت در ســـطوح مختلـــف، از علما گرفتـــه تا مردم عادي  بـــالا گرفـــت. مـــردم اين ولايت با روشهاي مختلف، ضمن اعتراض به سياست کشـــف حجـــاب، واکنشهاي شـــديدتري نيزصـــورت دادند. يکـــي از جالبترين نمونه_هاي اين مقاومت مردمي را مي شـــود در شهرستان ” هريس” ديد. بر اســـاس اســـناد برجاي مانده و گزارشهـــاي صـــورت گرفتـــه از وضعيت و کيفيت تحقق کشـــف حجاب در کشور، اهالي هريـــس، چنان سرســـختانه در برابـــر اراده ي رضاخـــان بـــراي کشـــف حجاب زنان ايســـتاده اند کـــه در نهايت، خود رضاشـــاه وادار بـــه دخالـــت در کنترل اوضاع مي شـــود.
يکـي از سـندهاي جالـب کـه متعلـق بـه تاريـخ 1316/11/2 اسـت، نشـان ميدهـد کـه باوجـود گذشـت دو سـال از خواسـته ي رضاخـان بـراي کشـف حجـاب، اهالـي ايـن منطقـه نه تنهـا تسـليم چنيـن خواسـتهاي نشـده اند، بلکـه در موضعـي تهاجمـي و فعـال قرارگرفتـه و بـا عوامـل ترويـج بي حجابـي بـه مقابلـه برخاسـته اند.
از فشـار روانـي بـه کشـف حجاب کننـدگان تا برخورد بـا عناصـر اصلـي مـروّج کشـف حجاب، مجموعه اي از اقدامـات اهالـي هريـس اسـت. اقداماتـي کـه باعـث مي شـود تـا ارتـش، ماوقـع را بـه مرکـز گـزارش دهـد:
گزارش لشگر شـمالغرب حاکي است چندي قبـل پزشـک بهـداري آلن برآغـوش، بـه لشـگر مزبـور شـکايت نمـوده بـود کـه دويسـت نفـر از اهالـي هريـس، به مشـاراليه هجـوم و با چـوب او را زده و خادمـه او را مجـروح نموده انـد و چـون قصبـه هريـس داراي بيـگ زادگان و اشـخاص متنفـذ مي_باشـد هنـوز در وضعيـت سـابق باقـي کمـا اينکه غير از خانواده پزشـک نامبرده و مدير دبسـتان سـاير زنهـا با لبـاس قديم ملبـس و در مواقعـي کـه خانواده آنـان با لباس متحدالشـکل تـردد مي_نمايند اهالـي آنها را توهين و اسـتهزا مي_نماينـد و قريـب پانـزده نفـر اشـخاص معمـّم هريـس مانـع اين قبيل ترقيات بـوده .
 فرمانده لشـگر شـمالغرب براي بازجويي يک نفر افسر به هريس اعزام و بطوري که افسـر مزبور گزارش داده وضعيـت فعلي هريـس بي اندازه بي نظم و تاکنون مقررات جاري هي کشـوري در هريس مجري نشـده و اقلًا پانصـد خانـوار هريـس داراي ?? نفـر معمـم بيسـواد از قبيل روضه خوان و غيره ميباشـد که در نتيجـه نفوذ اين قبيل اشـخاص قديم الافکار موضـوع تجـدد نسـوان ابـداَ در هريـس عملـي نشـده حتـي بعضـي از خانوادههـاي مأموريـن دولتـي هـم کـه در واليـات ديگـر لبـاس تجـدد نسـوان را اسـتعمال مي نموده انـد در هريـس بـا حجـاب رفت وآمـد مي کننـد و بخشـدار محـل هـم از حـرکات و عمليـات اهالـي به عنـوان اينکه مقتـدر نيسـت و قـوه مجريـه نـدارد اظهـار عجـز مي نمايـد. اينـک صـورت معمميـن و مخالفيـن محلي در پيشـرفت امور دولتي جهت استحضار آن وزارتخانـه ايفـاد ميگـردد. متمنـي اسـت قدغـن فرماييـد نتيجـه اقدامـات معمولـه را بـه سـتاد ارتـش اعلام دارند.
*کفيل ستاد ارتش سرلشگر ضرغامي
 به گزارش عصرآذربايجان به نقل از راه دانا  بي ترديـد، خاطـرات مـردم ايـران از قضاياي مربوط به کشـف حجـاب، مي تواند بخش مهمي از تاريخ معاصر ايران را شـکل بدهد. متاسـفانه، ايـن مقطع مهـم و تاثيرگـذار از تاريخ ايـران، زير آوار فراموشـي و غفلـت، دفـن شـده اسـت. در حالي کـه چنين عرصه هايي  نشـانه هاي روشـن هويـت ملي و ديني ايرانيان محسـوب مي شـود. اين مساله با توجه نزديکي آذربايجان و تبليغات آن روز حکومت لائيک ترکيه در همراه کردن مناطق اطراف خود همچون آذربايجان قابل اعتناست.

منبع :