چشم و همچشمي روي ديگر سکه هاي مهريه

گروه اجتماعي: مَهريه مالي است که زن بر اثر ازدواج و به صورت توافقي مالک آن مي شود و نپرداختن آن از سوي مرد در دين اسلام، ظلم و گناه آشکار خوانده شده است؛ سنت حسنه اي که گاهي در چنبره چشم و همچشمي دختران رو به فزوني مي گذارد و به بدهکاري هاي ميلياردي و خارج از توان پرداخت پسران تبديل مي شود.

روزگاري هيچ مردي گمان نمي کرد که همسرش اين هديه را به زور از وي مطالبه کند و ارزش زندگي براي آنان خيلي بيشتر از ماديات بود اما امروزه مهريه هاي سنگين بسياري از مردان را پاي ميز محاکمه قرار داده و دلداده هاي عاشق را به پشت ميله هاي زندان منتقل کرده است. امروزه مردان بسياري قرباني مهريه هاي سنگين و اسير زندان هستند و يکي از اين هزاران نفر، مهندس شيمي 35 ساله اي است که اساس زندگي اش را با سکه هاي طلا تشکيل داده بود. هرگز پايش به زندان و دادگاه کشيده نشده بود و هيچ پرونده اي در دادگاه نداشت اما امروز قرباني ازدواجي شده که بر پايه احساس و سکه هاي طلا بنا شده است. وي که نخواست نامش برده شود، گفت: همسرم قبل از ازدواج متعلقه و دوست خواهرم بود و به خانه ما رفت و آمد داشت؛ خانواده ام با اين ازدواج مخالف بودند اما خانواده همسرم در خصوص ازدواج به منزل ما آمدند و پس از چند روز مراسم عقد برگزار شد. وي ادامه داد: مهريه در ابتدا به ميزان 14 سکه به نيت چهارده معصوم مورد توافق قرار گرفت اما چند روز بعد پدرزنم مهريه را تا 677 سکه افزايش داد و 14 سکه را به عنوان هديه داماد به عروس مطالبه کرد. وي افزود: با وجود مخالفت_هاي پدرو مادرم و بي آنکه بدانم که همسرم در ازدواج قبلي نيز شوهرش را با سکه_هاي طلا مجازات کرده بود، اين شرط را عاشقانه قبول کردم.
وي گفت: براي خوشحالي همسرم و تامين يک زندگي راحت وتوام با آسايش، با جان و دل کار مي کردم اما هيچيک از مهرباني هاي من پاسخي نداشت.
وي ادامه داد: ديري نگذشته بود که قصه طلاق و مطالبه مهريه آغاز شد و کار به دادگستري کشيد اما توان پرداخت مهريه را نداشتم و راهي زندان شدم. محکوميت 2.5 ساله، نتيجه ازدواج بر مبناي ماديات و بدون تحقيق است و امروز ثانيه_ها و دقيقه ها را انتظار مي کشم تا روزي از اين مصيبت رهايي يابم.
*چشم و همچشمي منشا مهريه هاي سنگين
استاد حوزه هاي علميه و دانشگاه هاي آذربايجان غربي معتقد است که چشم و هم چشمي و رقابت ناسالم خانواده ها موجب بروز مهريه هاي سنگين و آثار مخرب پس از آن در جامعه شده است. به گفته حجت الاسلام محمد خليل پور بسياري از خانواده ها بالا بودن ميزان مهريه را پشتوانه اي براي دختران خود تصور کرده و فکر مي کنند که هرچه قدر ميزان مهريه بالا باشد به همان اندازه منزلت و ارزش دختر آنان بالا خواهد رفت؛ درحالي که آنچه اتفاق مي افتد برخلاف اين تصور است . اين استاد دانشگاه اضافه کرد: کساني که ازدواج هاي خود را بر اساس مهريه هاي سنگين تشکيل مي دهند، در دراز مدت به دلايل مختلف قادر به ادامه زندگي مشترک نمي شوند و با کوچکترين مشکل و اختلاف سليقه يا براي به دست آوردن خواسته_هاي خود مهريه خود را به اجرا مي_گذارند و همسر خود را محکوم به پرداخت آن مي کنند. حجت الاسلام خليل پور ادامه داد: زوج هايي که امروز بر سر مهريه به جان هم افتاده_اند، اگر قبل از ازدواج بدور از احساسات و عشق هاي آتشين تصميم مي گرفتند و در زندگي مشترک با کمي گذشت و صبر و توجه به حقوق يکديگر زندگي را به سر انجام مي رساندند، شايد کارشان به جايي نمي رسيد که در راهروهاي دادگاه ها و در مقابل چشم هزاران نفر با يکديگر به پرخاشگري و دشنام بپردازند. اين استاد دانشگاه افزود: اسلام به کم بودن مهريه سفارش کرده و آن را امري مستحب دانسته و لازم مي_داند تا مقدار مهر زنان به گونه‏ اي باشد که مرد بتواند با آسودگي خاطر و رضايت قلبي آن را بپذيرد؛ چنانکه امام صادق (ع) نيز فرموده است که 'همانا از برکت زن، کم بودن مهريه‏ اش و از بديُمني او  زيادي مهرش است'.
*مهريه هاي سنگين سدي در برابر ازدواج
 مديرعامل ستاد ديه آذربايجان غربي که مرهمي بر تاول جسم و روح زخمي زندانيان مهريه است، گفت: مهريه هاي سنگين سدي در برابر تشکيل خانواده هاست و جوانان را از ازدواج و گرايش به سمت تشکيل خانواده بازمي_دارد و استرس را در آنان افزايش مي دهد. يحيي سلطاني افزود: بسياري از خانواده ها هنگام ازدواج فرزندانشان به جاي تحقيق در مورد شخصي که با فرزندشان زندگي خواهد کرد  سکه را پشتيبان زندگي فرزندانشان قرار مي_دهند.
به گفته وي وقتي تفاوت هاي فرهنگي  اعتقادي و قومي توقعات زن و مرد را از يکديگر بالا مي برد و به قول خودشان به خط آخر مي_رسند، همان دختري که پاي سفره عقد گفته بود که ' کي مهريه را داده و کي گرفته'، براي گرفتن مهريه اش از هيچ کاري دريغ نمي کند. سلطاني ادامه داد: با روانه شدن جوان به زندان حيثيت و شخصيت آنان زير سوال مي رود و مهمتر از همه شغل و موقعيت اجتماعي خود را از دست مي دهند؛ فرزندان چنين زوج هايي نيز از محبت پدر و مادر محروم مي شوند و چه بسا مجرمان آينده شوند و عمر خود را در گوشه زندان ها بگذارنند. مديرعامل ستاد ديه آذربايجان غربي افزود: توجه نداشتن به آموزه_هاي ديني  سيره اهل بيت و به ويژه نبي مکرم اسلام از جمله عواملي است که باعث فروپاشي بسياري از خانواده ها مي شوند. سلطاني با انتقاد از بي توجهي خانواده ها به مهارتهاي زندگي نيز گفت: والدين فرزندانشان را به کلاس هاي متعدد از جمله نقاشي، زبان خارجي و موسيقي و ... مي_فرستند اما به آموزش مهارت هاي زندگي به فرزندانشان بي توجه هستند.
* مهريه کم به زندگي دوام مي بخشد
استاد حقوق دانشگاه هاي آذربايجان غربي نيز گفت: همانطور که در آيات مختلف قرآن و احاديث ائمه اطهار نقل شده است، مهريه کم دوام زندگي را بيشتر مي کند و پيامبر اسلام ( ص) در اين خصوص فرموده اند: ' بهترين زنان امت من خوبروترين و کم مهريه ترين آنان است  موسي صميمي ادامه داد: نگاهي به ازدواج هاي سنتي و ازدواج هايي که تنها با مهريه هاي بسيار کم شکل گرفته است، مشخص مي کند محبت و صميت، حرف اول را در زندگي مي زند. وي اضافه کرد: امروزه مهريه هاي عجيبي تعيين مي_شود و چه بسا زوجين بسياري از اوقات براي سوء استفاده پس از مدت کمي که از ازدواجشان مي گذرد، مهريه را به اجرا مي گذارند تا به پول هنگفتي دست يابند. صميمي بي توجهي رسانه_هاي ارتباط جمعي در تبيين فرهنگ ازدواج و مذمت مهريه هاي سنگين را از دلايلي مي داند که در گسترش مهريه هاي سنگين نقش موثري ايفا مي کند. وي ادامه داد: علما و اساتيد دانشگاهي در مدارس و منابر بايد با زباني صريح و شفاف به تبعات شوم مهريه هاي سنگين اشاره کرده و بيان کنند که همين سکه هاي طلا زندگي جوانان را سياه مي کند و فرصت ازدواج مجدد را از زوجين مي گيرد. به گفته وي در ميان بسياري از خانواده ها براي تعيين مهريه، سکه نقش اول را ايفا مي کند و ميزان آن از سال تولد دختر گرفته تا شمار ائمه و تعداد سوره هاي قرآن متغير است.
فلسفه اوليه تعيين مهريه  تقديمي، پيش‌کشي، عطيه و هديه، نحله، اعطاي بدون عوض و از روي صداقت (صداق) به صورت نقدي با تاکيد بر ويژگي معنوي و فرامادي آن است. در آموزه‌هاي ديني براي مهريه، مقدار معيني تعيين نشده‌ است و اين امر به توافق زن و مرد بستگي دارد؛ همچنين در نوع مهريه نيز محدوديتي وجود ندارد و هر چيزي که ارزش اقتصادي و اجتماعي داشته باشد، مانند طلا، نقره، املاک، پول‌هاي رايج و لوازم زندگي مي‌تواند مهريه باشد.
در کنار مهريه هاي متفاوت ما ايراني ها، وجوه اشتراکي هم به چشم مي خورد که يک جلد کلام الله مجيد، آينه و شمعدان و شاخه نبات تقريبا به عنوان نمادهايي فرخنده و مبارک براي شروع زندگي مشترک وجود دارد اما اين دليل نمي شود که مهريه ها در ادوار مختلف همين وجوه اشتراک را داشته باشد و به عبارت ديگر مهريه در هر دوره اي بر اساس سبک زندگي و ارزش هاي اجتماعي و فرهنگي متفاوت تعيين شده است. پارچه و لباس، فرش، زيورآلات، سنگ هاي قيمتي، حتي آبادي نيز به عنوان مهريه در دوران_هاي گذشته طبق عرف و سنت تعيين مي_شد؛ همچنين در سال ها پيش با توجه به اهميت دام در زندگي جامعه روستايي، مهريه عروس خانم ها تعدادي گوسفند، گاو، اسب يا شتر بود که اين موضوع بسته به منطقه محل سکونت، فرق داشت. به گزارش عصرآذربايجان به نقل از ايرنا،بنابراين مهريه در کنار ارزش اقتصادي که دارد، مقوله اي کاملا اجتماعي و متاثر از جريانات عرفي و فرهنگي در جامعه است و با گذشت زمان، همواره دستخوش تغييرات مي شود.

منبع :