تهديد ساخت و سازهاي غيرمجاز براي تالاب بين‌المللي قوري‌گول
تهديد ساخت و سازهاي غيرمجاز براي تالاب بين‌المللي قوري‌گول
1401/02/04
گروه اجتماعي: تالاب بين‌المللي »قوري گول« در 40 کيلومتري جنوب شرق تبريز و در مجاورت شهر بستان‌آباد اين روزها با مشکل جديدي به نام ساخت و سازهاي غيرمجاز مواجه است که موجوديت آن را تهديد مي‌کند.
گروه اجتماعي: تالاب بين‌المللي »قوري گول« در 40 کيلومتري جنوب شرق تبريز و در مجاورت شهر بستان‌آباد اين روزها با مشکل جديدي به نام ساخت و سازهاي غيرمجاز مواجه است که موجوديت آن را تهديد مي‌کند.
در شرايطي که اين تالاب ثبت شده در کنوانسيون بين المللي تالاب هاي »رامسر« تا چندي قبل با نبود آب و خشکي ناشي از آن دست و پنجه نرم مي کرد، اکنون گسترش لجام گسيخته ساخت و سازهاي غيرمجاز ويلايي در محدوده پيراموني تالاب و تغيير کاربري اراضاي کشاورزي بلاي جان آن شده و اين پهنه آبي کم مانند از چاله درنيامده به چاه افتاده است.
اين اتفاق در حالي روي مي دهد که حقابه تالاب بين المللي »قوري گول« تحت تاثير عوامل و اتفاقات ناخوشايندي چون خودداري ميراب ها از هدايت آب به سوي تالاب و خراب بودن بخشي از مسير انتقال آب آن از رودخانه «صبرلو چاي» در ماهه هاي اخير به دشواري و با تاخير زياد تامين شده است.
از سوي ديگر نبايد فراموش کرد که اين تالاب تنها پهنه آبي شرق آذربايجان شرقي است که به عنوان زيست کره، وجهه بين المللي دارد و هر گونه کوتاهي در جلوگيري از خشک شدن آن، علاوه بر زيان هاي مادي و معنوي براي منطقه و ساکنان آن، از نظر کنوانسيون هاي زيست محيطي جهاني نيز بازتاب منفي دارد.
بر اين اساس در شرايطي که تغيير گسترده اراضي کشاورزي پيرامون تالاب بين المللي «قوري گول» و ساخت و ساز غيرمجاز در آن ادامه داد و به حفر پرشمار چاه هاي غيرمجاز در اطراف اين پهنه آبي منجر مي شود که در صورت اتخاذ نکردن تدابير لازم، در نهايت مرگ تالاب را به دنبال خواهد داشت.
در واقع آنچه که نگراني طرفداران محيط زيست از اتفاقات مربوط به تالاب بين المللي »قوري گول« را تشديد مي کند، احتمال خشکيدن آن در هياهوي اظهارات خشک و خالي نهادهاي مسوول و تکرار داستان غم انگيز درياچه اروميه براي آن است؛ بر اين اساس اقدام عملي نهادهاي مسوول براي تضمين حيات اين پهنه آبي به يادگار مانده از هزاران سال قبل، از دستگاه قضايي گرفته تا اداره کل حجفاظت محيط زيست و شرکت آب منطقه اي و فرمانداري شهرستان بستان آباد، ضرورتي غيرقابل اغماض است.
به عبارت ديگر دوستداران محيط زيست و مردم منطقه انتظار دارند نهادهاي مسوول، تا دير نشده، دست به کار شوند و از گرفتار شدن اين پهنه آبي به سرنوشت درياچه اروميه جلوگيري کنند و اقدام در اين باب تنها به اظهارنظر در جلسات رسمي يا واکنش به انتشار خبري از وضعيت ناگوار تالاب در رسانه ها محدود نشود.
چرا حفاظت از تالاب »قوري گول« مهم است؟
تالاب قوري گول با 200 هکتار وسعت در 40 کيلومتري جنوب شرقي تبريز قرار دارد؛ اين پهنه آبي در ارتفاع 1890 متري از سطح دريا واقع شده و داراي چهار کيلومتر طول و عرض و 16 کيلومتر مربع مساحت است و ژرفاي آن در بهترين شرايط آبي و در عميق‌ترين نقطه به 13 متر مي‌رسد.
»قوري گول« در زبان ترکي به معني تالاب خشک است؛ اين تالاب در نزديکي بستان‌آباد واقع شده و در رديف آب‌هاي راکد آذربايجان به شمار مي‌رود؛ تالاب قوري گول در 40 کيلومتري جنوب شرقي تبريز، در 15 کيلومتري غرب شهر بستان‌آباد و در نزديکي روستاي يوسف‌آباد قرار دارد.
به‌دليل اينکه تالاب قوري گول در مجاورت کوه‌ها و ارتفاعات برفگير دامنه شرقي گردنه شبلي قرار گرفته، و با توجه به تامين آب از محل آب‌هاي جاري از بارش برف و باران و نيز تعدادي چشمه زيرزميني که در کف تالاب جريان دارند، همواره در تمام فصول سال آب دارد. يکي از ويژگي‌هاي کم نظير اين تالاب در مقايسه با ساير درياچه‌هاي منطقه، شيرين بودن آب آن مي باشد که در صورت تصفيه قابل شرب است. در حال حاضر اين آب براي آبياري کشتزارهاي روستاهاي پيرامون درياچه يعني روستاهاي ارشتناب، رامناب و يوسف آباد، به مصرف مي‌رسد.
تالاب »قوري گول« در سال 1354 به‌عنوان تالاب بين‌المللي در کنوانسيون رامسر به ثبت رسيده و از سال 1373 به‌منظور حفظ گونه‌هاي جانوري اطراف درياچه جز مناطق شکار ممنوع مديريت مي‌شود؛ همچنين به‌دليل پذيرا بودن فصلي شماري از پرندگان حمايت شده مهاجر، از نظر زيستگاهي حائز اهميت ملي و بين‌المللي است. درياچه قوري گول با توجه به داشتن قابليت‌هاي مختلف مي‌تواند در برگيرنده اهدافي چون حفاظت از تنوع زيستي و آموزشي و تحقيقات و اکوتوريسم و غيره باشد.
گونه‌هاي جانوري که زيستگاه آنها در اين تالاب و محوطه آن است، انواع مختلفي را شامل مي‌شود؛ براي مثال، در دهه‌هاي قبل اين منطقه محل عبور و زيستگاه قوچ و ميش‌هاي ارمني بوده که با قوچ و ميش‌هاي منطقه سهند در ارتباط بودند؛ ولي امروزه، به‌علت توسعه حوزه شهري و احداث صنايع مختلف در مسير اين ارتباط به‌کلي از بين رفته است. از جمله گونه‌هاي جانوري حاضر در منطقه تالاب مي‌توان به پستانداراني چون جربيل ايراني، موش کشتزار، موش مغان، گرگ، روباه و سمور سنگي اشاره کرد؛ علاوه بر اين، حدود 92 گونه پرنده نيز در اين تالاب شناسايي شده‌اند که از جمله آنها مي‌توان به اردک سرسفيد، اردک مرمري و اردک بلوطي اشاره کرد، ضمن اينکه برخي ديگر از گونه‌هاي خرندگان و دوزيستان مانند انواع مارها (گرزه مار، مار پلنگي، کور مار و مار چليپر)، مارمولک‌ها، قورباغه‌ها و ماهي‌ها نيز در اين تالاب زندگي مي‌کنند.
تالاب قوري گل به‌لحاظ پوشش گياهي نيز از تنوع بالايي برخوردار است، به گونه اي که بيش از 280 گونه گياهي درتالاب بين‌المللي قوري گول تشخيص داده شده که 89 درصد آن درحوزه تالاب روييده و بقيه را گياهان آبزي و نيمه آبزي تالاب و حوزه بلافصل آن تشکيل مي‌دهند؛ گياهان غوطه‌ور در آب تالاب به‌عنوان يکي از جذاب‌ترين جاذبه‌هاي تالاب به شمار مي‌روند که گونه‌هايي مانند بارهنگ آبي، آلاله آبي، قوشاب شانه‌اي، انواع جلبک و فيتوپلانکتون را در بر مي‌گيرد.
تالاب بين المللي »قوري گول« از بعد گردشگري نيز از جاذبه‌هاي مهم استان آذربايجان شرقي به شمار مي‌رود و به‌دليل برخورداري از شرايطي چون وجود چشم‌انداز مناسب تنوع پرندگان آبزي و دسترسي به مراکز شهري و وجود علاقه عمومي به تفرج و گذراندن اوقات فراغت در طبيعت آن از قابليت‌هاي ويژه‌اي برخوردار بوده و به‌علت قرارگيري در جاده ترانزيتي تهران- تبريز پذيراي مسافران بسياري است.
ساخت و سازهاي غيرمجاز، بلاي جان تالاب قوري گول
فرماندار بستان آباد با تاييد گسترش بي رويه ساخت و سازهاي غيرمجاز در محدوده تالاب قوري گول گفت: نبود نظارت و برخورد جدي با ساخت و سازها و حفر چاه هاي غيرمجاز در محدوده تالاب قوري گول، حيات اين تالاب را به شدت تهديد مي کند.
ابوالفضل پاشائي، ضرورت لوله گذاري مسير انتقال آب از رودخانه »صبرلو چاي« به قوري گلو را يادآور شد و افزود: در حال حاضر حدود يک ميليون و 100هزار ليتر آب در قوري گو ل موجود است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته حدود 500 هزار ليتر کاهش داشته و دليل اصلي آن کاهش روان آب ها و مشکلات موجود در کانال آبرساني است.
وي ادامه داد: حقابه سالانه قوري گو ل بيش از سه ميليون و 800 هزار مترمکعب است که تنها کمتر از 2 ميليون متر مکعب آن وارد تالاب مي شود و اين نشان دهنده ميزان بالاي هدررفت آب در مسير انتقال است.
معاون حفاظت و بهره برداري آب منطقه اي آذربايجان شرقي هم دشواري مديريت و شناسايي چاههاي غيرمجاز در داخل ويلاهاي غيرمجاز را يادآور شد و افزود: گام اول و مهم در کنترل حفرچاه هاي غيرمجاز در حريم قوري گول، پيشگيري از ساخت و سازهاي غيرمجاز است، زيرا در کنار هر ساخت و ساز غيرمجاز حتما چاه غيرمجاز نيز وجود دارد که موجب کاهش آب هاي زيرزميني منطقه مي شود.
جليل زاده خاطرنشان کرد: در طول يک سال اخير بيش از 26حلقه چاه غيرمجاز در محدوده آبريز قوري گول شناسايي و متخلفان به مراجع قضايي معرفي شده اند.
جدي شدن خطر خشکي و مرگ تالاب بين المللي قوري گول، بابک محبوب عليلو، دادستان مرکز آذربايجان شرقي را ناگزير از ورود به موضوع کرد.
بابک محبوب عليلو در اين ارتباط گفت: حفظ محيط زيست از واجبات است و دستگاه قضائي آذربايجان شرقي به عنوان مدعي العموم موضوع خشک شدن تالاب قوري گول را به عنوان يک اثر طبيعي به طور ويژه بررسي و با تخلفات احتمالي در اين خصوص برخورد مي‌کند.
به گزارش عصر آذربايجان به نقل از ايرنا، وي افزود: دستگاه‌هاي مسوول در اين زمينه مي‌بايست به وظايف محوله و قانوني خود به دقت عمل کنند و دادستاني با هرگونه ترک فعل و سوءمديريت منجر به تخريب محيط زيست مطابق قانون برخورد خواهد کرد.
فتحي، رييس دادگستري شهرستان بستان آباد نيز به تازگي اعلام کرده که حدود 100 مورد حکم قطعي و ماده 10 براي ويلاها و ساخت و سازهاي غيرمجاز در حوزه تالاب بين المللي قوري گو ل صادر شده که دستگاه هاي مسئول بايد در اجراي آنها و قلع و قمع ساخت و سازهاي غيرمجاز همت کنند.
منبع :